'च' आणि 'ही' चे भाषांतर

1) I went to Latur
2) I myself went to Latur
3) I went to Latur itself/only
4) Finally I went to Latur
5) I had to get Latur
6) Mee too went to Latur
7) I also went to Latur
8 ) I went to Latur also
9) I went to Latur also isn't it ?
10) Mee too went to Latur also isn't it ?
11) Mee went Latur also
12) I went to Latur too
13) I Myself went to Latur itself.

मीच लातूरला गेलो.

यात "भेंडी, दहा जणांना विनंती केली पण मलाच जावं लागलं" असा टोन प्रकर्षाने जाणवतो. तसा "मी एकटाच गेलो-माझ्याबरोबर कोणी नव्हते" असा टोन जाणवत नाही.

त्यामुळे I myself went to Latur हे जास्त बरोबर वाटते.

मला वाटते वरील वाक्यांची सन्दर्भाशिवायची भाषान्तरे दर वेळी मूळचे म्हणणे योग्य प्रकारे दर्शवतील असे वाटत नाही. सन्दर्भाने भाषान्तरे बदलू शकतील. एकाच उदाहरणाने हे स्पष्ट करतो.

'मी लातूरलाच गेलो होतो' हे वाक्य अनेक सन्दर्भांमध्ये येऊ शकेल आणि त्याची इंग्रजी भाषान्तरे दर वेळी तीच नसतील.
अ) एखादी व्यक्ति अनेक ठिकाणी भटकत अनावश्यक वेळ आणि पैसा खर्चत आहे असा सन्दर्भ असल्यास त्या व्यक्तीच्या उत्तराचे भाषान्तर -
I went only to Latur. (ह्यामागचे अध्याहृत and nowhere else हे बोलणे वा न बोलणे पर्यायी.)
ब) त्या व्यक्तीने काही विशिष्ट कामासाठी लातूरलाच जायला हवे होते आणि तेथे न जाण्याने त्या व्यक्तीने वेळ वाया घालवला आहे असा आरोप असल्यास भाषान्तर -
I did go to Latur.
क) एखादा मित्र लातूरला राहतो. त्याला भेटण्यासाठी मी लातूरला गेलो होतो पण तो तेथे भेटला नाही असे सुचविण्यासाठी भाषान्तर -
I went to Latur (ह्यामागचे अध्याहृत but he was not there हे बोलणे वा न बोलणे पर्यायी. येथे went मधील जोर लिखाणात इटॅलिक्स, अधोरेखन अशा मार्गांनी आणि बोलण्यात त्या शब्दावर जोर देण्याने कळेल.)

..विषय भाषांतराचा आहे म्हणून विचारतो.

.....कितवा ? आणि जितवा या नेमक्या अर्थाचे शब्द इन्ग्रजी आणि हिन्दी दोन्हीत सापडले नाहीत अद्याप.

.कितवा नंबर..

-तुझा जितवा नंबर असेल त्यावर एक माझा इ. इ.

'भाषा मराठी कितनी मधुर
अंग्रेजी भाषांतर लागे बेसूर,
प्रतिसाद पढने हम है आतुर
क्योंकी अजो हमारे चले लातूर!!'

माझ्या शाळेत मुले "च"चे "ओन्ली" असे भाषांतर करून वापरत असत. पण ही इंग्रजीची स्थानिक बोली झाली.

भारतीय प्रमाण, किंवा अंतरराष्ट्रीय म्हणावे तर वेगवेगळ्या शब्दांनी भाषांतर करणे आवश्यक होते.

"ही"चे भाषांतर बहुतेक वेळा "ऑल्सो/टू/अ‍ॅझ वेल" असे ठीक होते.

मराठीचे हे वैशिष्ट्य आहे, की "च" आणि "ही" विवक्षित पदाला जोडल्यामुळे त्या पदाचा विशेष अर्थ प्रकट करते. इंग्रजीमध्ये कधीकधी वेगळे उपवाक्य करून त्याच पदाशी संबंध जोडणे, वा एका पदाला वाक्याचे लक्ष्यवेधक केंद्र बनवण्याची लकब आहे. ती लकब वापरून तीच अर्थछटा सांगता येते.

१. मी लातूरला गेलो.
I went to Latur.

२. मीच लातूरला गेलो.
It was I that went to Latur. (शब्दावर आघात करून, व वेगळे उपवाक्य असल्यामुळे "ओन्ली"चा अर्थ येतो.)
It was only I that went to Latur. (किंवा "ओन्ली" शब्द थेट योजला.)

३. मी लातूरलाच गेलो.
It was to Latur that I went.
I went only to Latur. (उच्चार प्रमाण करावा, तरच भाषांतर योग्य. माझी एक वर्गमैत्रीण I went-only to Latur. असा करे, तिला "मी लातूरला गेलेच" असे म्हणायचे असायचे, पण हे इंग्रजीत ऐकायला विचित्र वाटते.)

४. मी लातूरला गेलोच.
I did go to Latur. (वर्तमानकाळात होकारार्थी वाक्यांत "do" या सहायक क्रियापदाने मूळ क्रियापदाला "च"चा जोर मिळतो. नकारार्थी वाक्यांत वेगळी रूपे असतात.)

५. मी लातूरला गेलोच कि!
But I did go to Latur!

६. मीही लातूरला गेलो.
I too went to Latur.

७. मी लातूरलाही गेलो.
I also went to Latur.
I went to Latur as well.

८. मी लातूरला गेलोही.
I did also go to Latur.
In fact, I also went to Latur.

(पूढील वाक्ये कदाचित संदर्भासहित दिलीत तर ठीक वाटूही शकतील. परंतु सुटी वाक्ये मराठीतच मला खटकत आहेत. त्यामुळे भाषांतर करायला जमत नाही.)

९. मी लातूरला गेलोही कि !
१० मीही लातूरलाही गेलोही कि!
११. मीच लातूरला गेलोही.
१२. मीच लातूरलाही गेलोच.
१३. मीच लातूरलाच गेलोच.

मागच्या वर्षी माझ्या एक लक्षात आले. मी "च"चा नको इतका भुरभुरून वापर करतो. त्यानंतर मी एक प्रयत्न करायला लागलो आहे - "च"चा वापर मोजका पण हेतुपुरस्सर करावा.

मागच्या वर्षी हा परिच्छेद सवयीने पुढीलप्रमाणे लिहिला असता - अजूनही मोह होतो, तो जमल्यास टाळतो, पण नेहमीच जमत नाही. ("नेहमीच" हा वापर माझ्या मते या ठिकाणी अर्थपूर्ण आहे.)

मागच्याच वर्षी माझ्या एक लक्षात आले. मीच "च"चा नको इतका भुरभुरून वापर करतो. त्यानंतर मी एक प्रयत्न करायलाच लागलो आहे - "च"चा वापर मोजकाच पण हेतुपुरस्सर करावा.

वरील "च"प्रचुर वाक्यांत चूक असे काही नाही. पण अमुक या-या शब्दाला खूप प्राथमिकता द्यायचा माझा हेतू नाही. या "च"कारांमुळे उगाच पदोपदी! उद्गारचिन्हे! वापरल्यासारखे लेखन होते असे! त्यामुळे डोळे ठेचकाळतात पण एकूण परिच्छेदाच्या मुद्द्यावर लक्ष केंद्रित होत नाही.

मी लातूरला गेल्तो. : हे वाक्य नसल्याने पास.

इंग्रजी भाषांतर करताना अगोदर तीनचार वाक्यात परिस्थिती मांडून मग योग्य वाक्य लिहायला हवे +१

१. मी लातूरला गेलो.
I went to Latur.
२. मीच लातूरला गेलो.
I myself went to Latur.
३. मी लातूरलाच गेलो.
I went to Latur itself.
४. मी लातूरला गेलोच.
I did go to Latur.
५. मी लातूरला गेलोच कि!
???
६. मीही लातूरला गेलो.
I also went to Latur.
७. मी लातूरलाही गेलो.
I went to Latur as well.

इतर वाक्ये (अशी वाक्ये खरंच कुठे वापरली जात असल्यास) सन्दर्भासहित दिल्यास भाषांतर सुचवू शकेन.

ह्या इंग्रजी वापराच्या संस्थळावरील हे उत्तर आणि अन्य चर्चा पहा. (अवतरणचिह्ने अधिक स्पष्टीकरणासाठी मी घातली आहेत.) तेथे सर्वजण एकमुखाने हेच सांगत आहेत:

<<
Only one past marker is allowed within a single clause. The auxiliary takes the past marker, so the main verb cannot. The regular past marker is d, but some verbs are irregular, of course. The past marker for 'do' is 'did'. The past marker for 'go' is 'went'. Since you can't have more than one past marker in the same clause, you can't have both 'did' and 'went' in the same clause.

You can express the affirmative forms without an auxiliary, so there the main verb takes the past marker. It has to; it's the only verb in the sentence.

'He went.'

But if you express the affirmative with the auxiliary (the so-called "emphatic" form), did carries the past marker and so go cannot.

'He did go.' (Never 'He did went.')

The question and negative forms always use the auxiliary so the main verb can never take the past marker in those cases.

'He didn't go.' 'Did he go?' 'Didn't he go?'
>>

फाउलरने काही म्हटले आहे काय असा शोध घेत होतो पण तो ऑनलाइन उपलब्ध नाही. तोहि हेच सांगणार ह्याची खात्री आहे म्हणून त्याचेच अनुकरण करून

I did go is all right, I went is all right but I did went is all dead wrong.

(फाउलरचे मूळ वाक्य स्मृतीतून - 'Quite right' is all right, 'all right' is quite right but 'quite all right' is all quite wrong.