चिव काऊची खोट्टी-खोट्टी गोष्ट

शुचि, इतके खात्रीने सांगु नकोस. कदाचीत काऊ म्हणजे नवाझ शरीफ, फ्लॅट च्या खिडक्या बंद असणे म्हणजे भारत पाकीस्तान सीमेवरचे कुंपण आणि सोनुटली म्हणजे सोनिया गांधी असु शकतील.

काऊ-चिऊवरून एक गंमत सांगावीशी वाटते. आमचे एक नातेवाईक पुण्यात सिंहगड रस्त्यावर एका इमारत-संकुलात राहातात. त्यांच्या इमारतीचा जो आतला शाफ्ट आहे (जिथे सगळ्यांच्या ड्राय बाल्कन्या उघडतात, ड्रेनेजच्या लाईन्स आहेत वगैरे) तिथे कबुतरांचा जाम उपद्रव होत होता. नुसती घाण आणि दिवसभर शाफ्टमध्ये घुमणारा आवाज! मग त्यांच्या सोसायटीने तो शाफ्ट वरुन आणि खालून दोन्ही बाजूने जाळ्या लावून बंद करुन टाकला. आणि आश्चर्य म्हणजे ३-४ महिन्यांतच कबुतरांची जागा चिमण्यांनी घेतली. पण चिमण्या मुळात इतकी घाण करत नसल्याने चिमण्यांचं तिथे राहाणं कबुतरांच्या तुलनेत बरंच सुसह्य आहे (सध्या तरी).

कुणाला तरी गोष्ट समजली.
हे लेखकाचे यश समजायचे की अपयश ?

पटाईतकाका, गोष्ट सशक्त असली तर त्यातल्या वस्तू पाहिल्या आहेत/नाहीत याने फरक पडत नाही. स्कॉटिश किल्लेबिल्ले फारसे राहिले नाहीत तरी मॅक्बेथ अजूनही बघितलं जातंच की.

चिवताईची गोष्ट सोडा, उद्या चल रे भोपळ्या टुणूक टुणूकची गोष्ट आपण आपल्या भविष्याच्या पिढीला कसे सांगणार?

का बुवा? भविष्यात यांपैकी नेमके काय नामशेष होणार आहे, अशी भीती तुम्हाला वाटते: भोपळा, की म्हातारी? (लांडग्याचे म्हणाल, तर 'लांडगा' हे श्वापद आजतागायत मीदेखील पाहिलेले नाही^१ - लांडग्याबद्दलची माझी माहिती ही निव्वळ सांगीवांगीचीच आहे; 'विदा' नव्हे - आणि तरीदेखील 'चल रे भोपळ्या'ची गोष्ट लहानपणी मला छान कळली होती, असे आठवते. सबब, उद्या समजा जर लांडगा नामशेष झालाच, तर पर्यावरणवाद्यांना नि प्राणिशास्त्रज्ञांना त्याबद्दल काहीही वाटो, परंतु निदान मला तरी त्याबद्दल फारशी चिंता वाटत नाही. असो.)

माझी चिंता भविष्यकाळात 'चल रे भोपळ्या'ची गोष्ट कशी सांगता येईल, याबद्दल नसून, भूतकाळात ती कशी सांगितली गेली असेल, याबद्दल आहे. कारण, भोपळा हे मुळातले अमेरिकेतील पीक आहे. कोलंबसाबरोबर (किंवा कदाचित त्याहीनंतर) 'जुन्या जगा'त (त्यातही मुख्यत्वेकरून युरोपात) पोहोचले. हिंदुस्थानात कधी, कसे नि कोणाबरोबर पोहोचले असावे, कल्पना नाही. पण म्हणजे, पाचशे-सव्वापाचशे वर्षांहून अधिक पूर्वीच्या काळात ते हिंदुस्थानात नि महाराष्ट्रात परिचित नसावे.

तर आमचा प्रश्न असा, की ज्ञानेश्वरांच्या आजीने ज्ञानेश्वरांस त्यांच्या लहानपणी 'चल रे भोपळ्या टुणूक टुणूक' ही कथा नेमकी कशी सांगितली असावी? नि ज्ञानेश्वरांच्या बालबुद्धीस ती समजली असावी काय?

..........

^१ कारण शेवटी आम्ही (पार्टली गिरगांवात नि मोष्टली पुणे-३०मध्ये वाढलेली) भटेच. त्याला काय करणार? (प्रेरणा: पु.ल.)