समाज

डीकोडिंग स्पॅनिश फ्लू (भाग ३)

Submitted by ऐसीअक्षरे on गुरुवार, 28/05/2020 - 15:35
Taxonomy upgrade extras: 
करोना
आरोग्य
सामाजिक
इतिहास
समाज

‘स्पॅनिश फ्लू’. १९१८ साली उद्भवलेल्या या विषाणूने जगात ५ कोटी लोकांचा, तर भारतात १.८० कोटी लोकांचा बळी घेतला. १९५१ नंतर हा विषाणू ‘डीकोड’ करण्याचे प्रयत्न झाले. गाडलेले मृतदेह उकरून त्यातून काही नमुने घेण्यात आले आणि या विषाणूच्या जनुकांचा क्रम शोधता आला. त्यासाठी ८० वर्षं जावी लागली. आता त्याच्याही पुढचा थरारक आणि अतिशय धोकादायक प्रयत्न होणार होता. काय होता हा प्रयोग? लिहिताहेत, राष्ट्रीय पेशीविज्ञान संस्थेतील (NCCS) वरिष्ठ संशोधक डॉ. योगेश शौचे

डीकोडिंग स्पॅनिश फ्लू (भाग २)

Submitted by ऐसीअक्षरे on सोमवार, 25/05/2020 - 18:46
Taxonomy upgrade extras: 
करोना
आरोग्य
सामाजिक
इतिहास
समाज

‘स्पॅनिश फ्लू’चा विषाणू इतका जहाल कसा बनला, त्याने इतका विध्वंस कसा केला, असे अनेक प्रश्न संशोधकांना भेडसावत होते. त्यातूनच एक अफलातून कल्पना बाहेर आली. ती प्रत्यक्षातसुद्धा उतरली, पण त्यासाठी तब्बल ८० वर्षे उलटावी लागली. काय होती ही कल्पना?
लिहिताहेत, राष्ट्रीय पेशीविज्ञान संस्थेतील (NCCS) वरिष्ठ संशोधक प्रा. योगेश शौचे.

१०० वर्षांपूर्वीच्या 'स्पॅनिश फ्लू'च्या आठवणी

Submitted by ऐसीअक्षरे on शनिवार, 23/05/2020 - 19:15
Taxonomy upgrade extras: 
करोना
आरोग्य
सामाजिक
इतिहास
समाज

कोरोनाच्या साथीमुळे आपण हतबल आहोत, मग शंभर वर्षांपूर्वीच्या त्या साथीमध्ये आपण काय केलं असतं? कारण त्या साथीमध्ये जगभर ५ कोटी लोक मरण पावले. एकट्या भारतात १ कोटी ८० लाख. ना औषध, ना लस, ना कम्युनिकेशन, ना आरोग्याच्या सुविधा. वर्ष होतं, १९१८ आणि साथ होती, 'स्पॅनिश फ्लू'ची. ही साथ बरंच काही शिकवून जाते. लिहिताहेत, राष्ट्रीय पेशीविज्ञान संस्थेचे (NCCS) वरिष्ठ संशोधक डॉ. योगेश शौचे.

आकाशवाणीत राष्ट्रीय साक्षरता मिशन

Submitted by मेधा कुळकर्णी on गुरुवार, 21/05/2020 - 16:26
Taxonomy upgrade extras: 
समाज
सामाजिक
इतिहास

आकाशवाणीत काम करताना, अमूक योजनेवर कार्यक्रम करा, तमूक विषयाला प्रसिद्धी द्या - असे आदेश दिल्लीहून आले की, संबंधित क्षेत्रातल्या व्यक्तींना शोधून बोलवायचं आणि त्यांचं भाषण, मुलाखत प्रसारित करायचं, हे ठरलेलं. सरकारच्या आदेशाबरहुकूम असं काम करताना, त्यात सहसा यांत्रिकपणा येत जातो.

आकाशवाणीतल्या माझ्या काळात याला अपवाद ठरले, पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या काळातल्या योजना, निर्णय यावर केलेले कार्यक्रम. मतदानाचं वय २१ वरून १८ वर आणणं, आपल्याकडच्या शिक्षणपद्धतीला आधुनिक करणारं, ग्रामीण मुलामुलींना अधिक शिक्षणसुविधा देऊ करणारं त्यांचं राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण आणि राष्ट्रीय साक्षरता मिशन. आकाशवाणीत, मी शिक्षणविषयक कार्यक्रम करत असल्याने या तीन्हींशी माझा संबंध आला

व्हेन्टिलेटर्स – त्यामागील विज्ञान आणि गैरसमज

Submitted by ऐसीअक्षरे on गुरुवार, 16/04/2020 - 14:48

व्हेन्टिलेटर्स या जीव वाचविणाऱ्या यंत्रांबद्दल असलेले अनेक गैरसमज दूर करून, सत्यपरिस्थिती काय आहे हे लोकांसमोर आणणे हे अत्यंत गरजेचे आहे. त्यासाठी हा प्रपंच...
मूळ इंग्रजी लेख डॉ. प्राची साठे (एम.डी., एफ.आर.सी.पी., एफ.सी.सी.सी.एम.) यांच्या ब्लॉगवर ५ एप्रिल २०२० रोजी पोस्ट केला गेला आहे. डॉ. साठे या पुण्यातील रूबी हॉल क्लिनिकमध्ये अतिदक्षता विभागाच्या (आय.सी.यू.) संचालिका आहेत.

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
आरोग्य
शारीरिक
तंत्रज्ञान
समाज
विज्ञान
माहितीमधल्या टर्म्स: 
तंत्रज्ञान

करोनाविरुद्ध प्रतिकारशक्ती अशा प्रकारे निर्माण होते

Submitted by ऐसीअक्षरे on मंगळवार, 14/04/2020 - 17:31

हा व्हायरस आपण दरवाजे खुले केल्याशिवाय आपणहून आपल्या शरीरात प्रवेश करू शकत नाही. आपल्या इम्यून सिस्टिममधलं कोणतं अस्त्र कोव्हिड-१९च्या बाबतीत सर्वश्रेष्ठ आहे? यावर व्हायरॉलॉजिस्ट्स आणि इम्यूनॉलॉजिस्ट्स अहोरात्र काम करत आहेत. मानवाने गेली अनेक दशकं अशा प्रकारचं संशोधन केलं आहे. आतापर्यंतचं उपलब्ध ज्ञान आणि अनेक तज्ज्ञ, आणि दानशूर व्यक्तींनी पुढे केलेले हात, यांच्या जोरावर फार मोठं संशोधन चालू आहे.

टीप : मूळ लेख १० एप्रिलच्या ‘द गार्डियन’मध्ये प्रकाशित झाला होता. त्याच्या लेखिका झानिया स्टामाटाकी व्हायरल इम्यूनॉलॉजिस्ट असून त्या बर्मिंगहॅम विद्यापीठात ज्येष्ठ व्याख्यात्या आणि संशोधिका आहेत.
अनुवाद: डॉ. अजेय हर्डीकर

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
आरोग्य
शारीरिक
समाज
विज्ञान
माहितीमधल्या टर्म्स: 
विज्ञान

जग बदलू शकलेले विचारवंत व त्यांची पुस्तकं! …..9

Submitted by प्रभाकर नानावटी on रविवार, 12/04/2020 - 18:20

दास कॅपिटल (3 खंडात: 1867,1885,1894)
-कार्ल मार्क्स (1818-1883)

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
अर्थकारण
इतिहास
समाज
माहितीमधल्या टर्म्स: 
सामाजिक

करोना व्हायरस - शरीरात कसा वागतो?

Submitted by ऐसीअक्षरे on गुरुवार, 09/04/2020 - 17:22

करोना व्हायरस जनसमूहात कसा पसरतो हे आपण आतापर्यंत मोजलं आहे; आता वेळ आली आहे तो शरीरात गेल्यावर कसा वागतो, याचा अभ्यास करायची.

टीप : मूळ इंग्रजी लेखक आहेत अमेरिकास्थित सुप्रसिद्ध कॅन्सरतज्ज्ञ डॉ. सिद्धार्थ मुखर्जी. त्यांना २०११मध्ये “द एम्परर ऑफ ऑल मॅलडीज् – ए बायोग्राफी ऑफ कॅन्सर” या पुस्तकासाठी पुलिट्झर पुरस्कार मिळाला आहे. प्रस्तुत लेख ६ एप्रिल २०२० रोजी ‘द न्यूयॉर्कर’ मध्ये प्रसिद्ध झाला आहे. मूळ लेखाची शब्दसंख्या थोडी जास्त असल्याने आशयाला धक्का न लावता अनुवाद काहीसा संक्षिप्त केला आहे.

अनुवाद: डॉ. अजेय हर्डीकर

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
आरोग्य
शारीरिक
समाज
विज्ञान
माहितीमधल्या टर्म्स: 
विज्ञान

महासाथींचा इतिहास

Submitted by ऐसीअक्षरे on शुक्रवार, 03/04/2020 - 17:13

कोव्हिड-१९ पॅन्डेमिकचे (महासाथ) आणि त्याच्या परिणामांचे पडसाद नेमके काय असतील हे आत्ता सांगणं कठीण आहे. हा लेख म्हणजे एक ऐतिहासिक संदर्भ देण्याचा प्रयत्न आहे.

-----------------
मूळ इंग्रजी लेख ‘द व्हिजुअल कॅपिटलिस्ट डॉटकॉम’वर १४ मार्च २०२० रोजी प्रथम प्रकाशित. यातील कोव्हिड-१९ची आकडेवारी सतत अपडेट केली जाते.
लेखक: निकोलस लपॅन.
मराठी अनुवाद : डॉ. अजेय हर्डीकर

-----------------

महासाथींचा इतिहास

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
आरोग्य
शारीरिक
समाज
विज्ञान
माहितीमधल्या टर्म्स: 
इतिहास

जग बदलू शकलेले विचारवंत व त्यांची पुस्तकं! …..7

Submitted by प्रभाकर नानावटी on शुक्रवार, 20/03/2020 - 10:30

वेल्थ ऑफ नेशन्स (1776)
-अ‍ॅडम स्मिथ (1723-1790)

धाग्याचा प्रकार निवडा: : 
इतिहास
समाज
माहितीमधल्या टर्म्स: 
सामाजिक

पाने

Subscribe to RSS - समाज