पेन्शन-१

अण्णांना जाग आली. अंथरूणाच्या बाजुची भिंत तशीही थोडी ओलसर होतीच पण ह्या थंडीच्या दिवसात तर ती पार काकडायची़च. उधईची अंडीदेखिल सुरकुतावी एवढी थंडी! ब्रम्हपुरीला ओढ्याकाठच्या घरी, भर पावसाळ्याच्या दिवसात ज्या रात्री विष्णु झाला तेंव्हाही घर असेच गारठलेले होते. थंडी, गर्मी आणि पाऊस, सगळेच महामूर होते ब्रम्हपुरीला. पण इथल्या थंडीपुढे हात टेकले असे त्यांना वाटले. घरामागुन जाणार्‍या रेल्वेच्या रुळांशेजारी गेल्या पावसाळ्यात काही चर काढून नालीला जोडले होते, तेंव्हापासुन ही भिंत ओल धरु लागली होती. मधल्या खोलीतली बाज आताशा फारच कुरकुरत असे आणि परवाच्या दिवशी बापूसाहेब बसले तर तिची पार झोळीच झाली. ते म्हणालेही, आता एखादा बर्‍यापैकी पलंग आणवुन घे म्हणुन. पण त्यांना काही सांगत बसलं तर हरिदासाची कथा पुन्हा मूळपदावर.

दाराच्या वरच्या बाजुला हिरवट काचेची काही तावदाने होती त्यातले एक तावदान तडकले होते आणि थंडगार हवेची पांढुर पातळ ओल त्यातुन खोलीत उतरत होती. अण्णा त्या हवेने शहारले. अशी हवा दम्याला वाईट, नाही का? विष्णुला रात्रपाळ्या करून दमा जडला की दगडी-कोळशाच्या धुराने हे अण्णांना नीट आठवेना पण मेडोरीनम-३० च्या २ गोळ्या ४-४ तासांनी घ्याव्यात हे चटकन आठवले याचा त्यांना जरासा विस्मय वाटला आणि थोडे शरमल्यासारखेही झाले. विष्णुला अजुन मुंबईत रात्रपाळ्या कराव्या लागतात पण ह्या कडाक्यातुन तो सुटला हे मात्र बरे झाले. आता त्याने करुणाला आणि मुलांना आपल्यासोबत घेऊन जावे हेच ठीक. मग मागे आपले काही का होईना.. पोष्टाची पेन्शन, तुटपुंजी असली तरी, जोवर आहे तोवर कुणापुढे हात पसरावा तर लागणार नाही आणि तब्येतीचे म्हणाल तर, ते तर चालायचेच. कोण कुणाला कुठवर पुरणार? कुळकर्ण्यांची मुले सालस आहेत, करतात मदत लागली तर. मागे वहाण रस्त्यात तुटली म्हणुन आपण अनवाणी जात होतो तेंव्हा नाही का गणूने स्कुटरवरून ऑल ईंडिया रिपोर्टर पर्यंत पोहोचवुन दिले?

अण्णा कुशीवर वळले, निळी गोधडी घट्ट पांघरुन घेतली आणि समोरच्या भिंतीकडे नजर लावून निजून राहिले. उठावेसे वाटेना आणि करायचे तरी काय उठून? जरा वेळाने करुणा उठेल, चहाचे आधण ठेवेल आणि रेडिओ सुरू करेल. तेच 'ईयम् आकाशवाणी संप्रति वार्ता: श्रुयन्ताम्' असे बलदेवानन्द सागराचे किंवा विजयश्रीचे चर्‍हाट सुरू होईल. त्याची शेपुट धरून मग गाणी लागतील 'जय शंकरा गंगाधरा' नाहीतर 'रामचंद्र मनमोहन, नेत्र भरून पाहील काय'. अण्णांच्या आत एकदम काहीतरी हालले. 'रामचंद्र मनमोहन..!' माणिकबाई गातात, देवघरातल्या समईसारख्या शांत स्वरात. पण करूणासुद्धा गुणगुणत असते अधुन-मधुन. पोळ्या लाटताना किंवा चिमणीची वेणीफणी करताना. छान वाटते ऐकायला. तिला शिकायला मिळाले असते तर गळ्याला पैलु पडले असते खरे पण आवाजाचा मूळ पोत नावाप्रमाणे. मुलांमागे धावताना आणि म्हातार्‍यांच्या सगळ्या धबडग्यात तिला काही उसंत मिळते तेंव्हा गाण्यांची शिवलेली वही उघडुन छोट्या पेन्सिलीने नवी गाणी लिहित असते. खरेच, विष्णुला सांगायला हवे पुन्हा एकदा. पण त्याचीही अडचण होतेच ना तेथे, पेईंग गेस्ट म्हणुन रहाताना. मग ते सगळे बोलणे कुठे वळेल हे आता इतक्या वेळा ऐकल्यानंतर पुन्हा ऐकायचे अण्णांच्या जिवावर आले. त्यांनी गोधडी डोक्यावरुन घेतली, उशीखाली चाचपडुन विडीचे पोकळ होत आलेले बंडल आणि आगपेटी काढली. शिलगावून, थरथरत्या बोटांनी चिमटीत धरुन फकाफक दोन-तीन वेळा ओढली. छातीत छान हवीहवीशी जळजळ पसरली आणि त्यांना हुशारी वाटली. शनवारीच तर आणले होते बंडल, एवढ्यात संपतही आले? सवय जुनी खरी पण फार जळायला नको. आता कितीसे तेल उरले आहे दिव्यात? आणि ते किती दिवस पुरणार? दत्ता येवून गेला आणि छाती फुटल्यासारखे वाटते आहे त्या दिवसापासुन.

क्रमशः