मन्या जोशीच्या कविता

झेपल्या नाहीत. ज्याप्रमाणे काही पेंटींग्ज कोणला उच्च वाटतात पण आपल्याला मात्र रंगमाखल्या पायांनी कोंबडी नाचल्यासारखी वाटते तसे काहीसे वाटले.

नव्वदोत्तरी कवितेच्या साच्यात फिट्ट बसणारे सारे काही.

जरा निराळं काही लिहिलं गेलंच यानंतर, तर त्याला दोनहजारपंधरोत्तरी प्रवाह म्हणून ओळखलं जावं; अशी मी नम्र मागणी करतो आणि प्रस्तुत तत्कालीन-समकालीन नियतकालिकाला 'अभिनिवेशानंतर' असं नाव सुचवण्याचं श्रेष्ठ धारिष्ट्यही जीवीं धरतो.

...बोले तो साठोत्तरीत, वर्तमानपत्र शिळे झाल्याखेरीज लहान मुलांना त्यावर बसवीत नसत. ताजे वर्तमानपत्र या कामाकरिता सहसा उपयोगात आणले जात नसे, आणि दिवाळी अंकाचा (त्यातही ताज्या कोर्‍या करकरीत दिवाळी अंकाचा) असा वापर कोणी केल्याचे (वयोमानपरत्वे दगा देणार्‍या) स्मृतीत तरी नाही.

अर्थात, साठोत्तरी ते नव्वदोत्तरी, तीस वर्षांच्या काळात काही फरक तर पडायचाच. काही सामाजिक, सांस्कृतिक स्थित्यंतरे ही तर व्हायचीच. त्यामुळे... असो.

(ज़माना बदल गया है, हं?)

मन्या जोशीच्याच भाषेत सांगायच तर लैच गांड आपटून कविता पाडलीय पण झाट जमली नाहीये. भाऊ पाध्ये बनायचा प्रयत्न फसलाय. तसेही फकफकीच्या जमान्यात तसलं मराठी लिहिता येणारा दुसरा भाऊ जन्माला येणे अवघडच आणि आला तरी वाचकांना कितपत रुचेल माहित नाही.
असोच.
सणासुदीला गोडधोड खायचं सोडून हाडकं चावायची बुद्धी कशी झाली बॉ ?? उसंत सखूचा लेख आवडला.

संपादकांना नेहमीचाच प्रश्न : पीडीएफ आवृत्ती कधी ??

कवितांमध्ये एक आवेश जाणवला, पण तो नकली वाटला.
कविता आवडल्या नाहीत.

साठोत्तरी पिढीची कंफ्युज़्ड समीक्षा आणि तिरकस स्वर ह्या मिश्रणातून तयार झालेल्या नव्वदोत्तरी, महानगरी आणि तत्सम छापाच्या दिशाहीन कवितेचे उत्तम प्रतिनिधित्व करणाऱ्या कविता.

लेखणीचे गांडीव हाती धरुन अर्जुनीय आवेशाने या व्यामिश्र जीवनरुपी पक्ष्याच्या अर्थबुब्बुळाचा वेध घेऊनच दाखवतो या अभिनीवेशाने लिहीलेल्या आपल्या कवितेतील
काही ओळी आवडल्या
काही ओळी नडल्या च
काही डोक्यावरुन भुर्रक्कन उडुन गेल्या.
व अकारणच एका जुनाट नव्वदीपुर्व मराठी कवीच्या या ओळी आठवल्या
तुका म्हणे सांडा देखीचा दिमाख
मोडसीचे दु:ख गांड फाडी.

ज्या दिवशी पुस्तकातून कविता टंकल्या त्याच सुमारास व्हॉट्सअॅपवर एका स्मरणरंजनी, चुकार समूहात ही कविता येऊन पडली. (आपापल्या जबाबदारीवर वाचणे.) -

" कारण तु घरीच असते "
अग ऐकलंस का.......? आज बंटीची बस येणार नाहीए. मला वेळ नाही. त्याला शाळेतुन तुच आण. कारण तु घरीच असते.....
आग माझ चार्जर सापडत नाही, battery low आहे, तुझा फोन नंतर लाव. तुझ चार्जर मला दे.
कारण तु घरीच असते......
आज मला लवकर office ला जायचे आहे , आधी पेपर मला दे. तु नंतर कधीही वाच.
कारण तु घरीच असते.....
उद्या माझा boss येणार आहे. पिंकीची exam आहे . तिचा अभ्यास तुच घे.
कारण तु घरीच असते......
दोन/तीन दिवस खुप busy आहे . Month end आहे. आई - बाबांचे औषधे तुच आण.
कारण तु घरीच असते ....
बंटी-पिंकीची अंघोळ, त्याचा डबा, माझा नाश्ता, तयारी आधी करत जा. तुझी घाई मधेच कशाला?
कारण तु घरीच असते .....
office मधे work load आहे. मुलांच्या parents meeting ला मला जमणार नाही. तुच attend कर.
कारण तु घरीच असते ....
ए आई, remote दे. मला TV बघायचा आहे. नंतर मला class आहे. तु नंतर बघ ना तुझी serial repeat.
कारण तु घरीच असते .....
आज colleague बरोबर बाहेर जातोए जेवायला. मुलांना तुच garden मध्ये नेउन आण.
कारण तु घरीच असते .....
पुण्याचे मामा-मामी येताए लग्नाला. मी तर office मधे असतो पण त्यांना म्हटलं उतरा आमच्या कडे.
कारण तु घरीच असते ....
मुले शाळेतुन आल्यावर आज पावभाजी कर. पिंकीचा वाढदिवस आहे न! आराम तर रात्री ही होईल. जमलस तर cake पण कर.
कारण तु घरीच असते .....
अग ऐकलस का ? खुप दमुन आलोय. एक कडक चहा दे आणि जेवायलाही लवकरच वाढ. होईल न स्वयंपाक पटकन ?
कारण तु घरीच तर असते.....
घराबाहेर पडणाऱ्यांची प्रत्येक गोष्ट प्रथम महत्त्वाची.
'ति'च्या प्रत्येक इच्छेला, प्रत्येक आवडीनिवडीला दुय्यम स्थान !!
कारण 'ति' घरीच असते.
खरंच का एवढ सोप्प आहे ?
घरी राहण ??????
Dedicated to all house wives

हे वाचल्यावर आंघोळ करावी इतपत किळस आली. घाईघाईने मन्या जोशींच्या कविता पुन्हा वाचल्या. समजल्या असं नाही म्हणता येत, पण निदान दुसरी कविता वाचून किळस गेली आणि बरंच बरंही वाटलं.

बायका म्हणजे आई, मुलगी, बहीण आणि या बाया कशा प्रेम, आदर, आपुलकीने लिडबिडलेल्या असतात अशी वर्णनं किंवा बायका म्हणजे कशा गर्भातच मारून टाकलेल्या, बलात्कारपीडीता, समाजात दुय्यम वागणूक मिळणाऱ्या असला 'इमोसनल अत्याचार' सोडून, दुनियेची फिकीर करत नाही असं दाखवणाऱ्या पण आजूबाजूच्या बहुतेकांच्या मनात काय चाललंय याची पुरेशी जाणीव असणाऱ्या चंट व्यक्तीही असतात असं काही व्यक्त करणारी कविता वाटली, जवळची वाटली म्हणून आवडली.

कदाचित कवीला यापेक्षा निराळंच काहीतरी म्हणायचंही असेल. पण ते 'नव्वदोत्तरी' आहे म्हणून सोडून देता येईल. ;-)

माझा एक शून्य शून्य बाजीराव होण्याचं काहीच कारण नाही .एक शून्य बाजीराव होतोच अगोदर.

अबब! कवितांना दिलेले आकडे आणि कवितांमधले शब्द सोडले तर कविता उत्तम जमून आल्यात..