करियरचे फ्लोटर्स घालून मी

कवितेचे नाव 'करियरचे फ्लोटर्स घालून मी' असेच आहे की काही वेगळे आहे?

शपथ सांगते पहिल्या पाचसहा ओळीशिवाय पुढे काही अर्थच लागला नाही
तुम्ही कवितेबरोबर जरा तिचा भावार्थ द्याना म्हंजे माझ्यासारख्याची सोय होईल
गुर्जी जरा रसग्रहण करा हो

जरा समजावून सान्गा हो, घासूगुर्जी, चिंजं, कोणीतरी..

कवितेपेक्षा प्रतिसाद आवडले. आत्तापर्यंत मला वाटायचं मीच कवितेत ढ. ;-)

तरीही, हिम्मत करून एक प्रश्न विचारते

वरील रचनेस कविता का म्हणायचे? आय मीन, बाकीचे सर्व म्हणतात म्हणून मीही म्हणेनच, पण तरीही...

(प्रश्न गंभीर आहे आणि गांभीर्याने विचारला आहे. एखाद्या रचनेस कविता म्हणण्यासाठी कोणते निकष पूर्ण करावे लागतात?)

माझा धीर सुटत चाललाय
तरीही मनाला समजावतोय,
नाही व्हायचं निराश,
अशानं कसं होणार तुला काव्यज्ञान,
कवितेची अंडी अलगद उमलून
अर्थाचा सोहळा, इवल्या चोचीतून
डोकावताना कसा दिसेल.
काव्याच्या काळ्या कर्दमातून
मांसल लाल अर्थाचा गोळा
क्षितीजावर उगवताना,
छंदवृताचं अर्ध्य देऊन
पवित्र होतोय का मी,

कविता आवडली आणि कवितेतली गती देखील.

अशा कवितांच एक बर असतं कि काही अर्थ काढायला वाचक मोकळा असतो. तसेही संकेतस्थळाचे ऐसी अक्षरे रसिके लोळविन हे बोध वाक्य आहेच.

प्रेरणादायी कविता आवडली. हा प्रतिसाद कवीला कदाचित क्रूर वाटेल, पण तो नाही याची ग्वाही आमची कृतीच देईल.

सुमार कवितांची कडवी लिहून मी
खुप असंबद्ध लिहितो,
जे जे म्हणून टुकार आहे,
ते धाग्यावर टाकताना,
दुसर्‍यांच्या मात्र
चांगल्याच प्रतिसादांची
अपेक्षा ठेवतो.

पुन्हा एकदा माझ्या अल्पमतीनुसार अर्थबोधनाचा एक प्रयत्न...

एखाद्या क्षेत्रात करियर करायचं म्हटलं की अनेकजणांकडून आणि अनेक दिशांनी आपल्याला उपदेशाचे डोस पाजले जातात. जर कवितेत करियर करायचं असेल तर आपल्याकडची 'लोकप्रियता आणि पैसा म्हणजेच यश' असं मानणारी मंडळी (कारण अशी मंडळीच डोस पाजण्यात पुढे असतात) कसले डोस पाजतील? बहुतेक संदीप-सलीलच्या कविता कशा प्रसवाव्या याचे. पण मला जी कविता प्रसवायची आहे तिची अंडी या असल्या बीजांनी फळणार्‍यांतली नाहीत. म्हणून मग मला असले सर्व उद्बोधक डोस फाट्यावर मारावे लागतात आणि निषिद्ध गोष्टींच्या मागे लागावं लागतं. बर्‍याच गोष्टी करताना मी त्यात माझ्या स्वत्वानुसार वागण्यापेक्षा लोकांच्या माझ्याबाबतच्या अपेक्षा काय आहेत त्या पूर्ण करण्यासाठी त्यांना मी जसा हवा आहे तसा वागतो. पण कविता करताना मला ते सगळं सोडून देऊन निखळ मी काय आहे त्याकडे जावं लागतं. तिथे कसं जायचं ते माहीत नाही. 'कविता अंतःस्फूर्तीतून जिथे नेईल तिथे मी जाईन' असं म्हणण्याइतपत मी बावळटसुद्धा नाही (म्हणजे मला हवं तिथे तिला नेणं हे कवी म्हणून माझंच काम आहे हे मला कळतंय.) तिथे गेलो की मिळणारं सुख हे संभोगाच्या अत्युच्च क्षणासारखं काहीतरी मांसल पण मस्त असेल असं मला वाटतंय आणि म्हणून मला त्याचं आकर्षण आहे. ते मिळावं यासाठी मी माझ्यातलं तेज वाया न घालवता ते साचवून बसलोय, पण मला हेदेखील माहीत आहे की एखाद्या बाईकडून मिळणार्‍या सुखाची एकदा चटक लागली की त्यातून जशी कधीच सुटका नसते तसंच हे कवितेचं वेडदेखील आहे. पण माझी ड्राईव्ह लाँग आहे आणि तीही कदाचित कधीच संपणार्‍यातली नाही. त्यामुळे एकंदरीत आम्ही दोघं एकमेकांना परस्परपूरकच आहोत.

ही कविता प्रत्यक्ष कवितेलाच उद्देशून आहे हे उघड आहे. कवीला ती मादक स्त्रीसारखी वाटते. तिच्याविषयी एक अनाम, सोडून न देता येण्यासारखं, लैंगिक आकर्षण वाटतं. शेवटच्या ओळींत उल्लेख केलेली 'गद्याची गुर्मी' कवीला चढलेली आहे खरी, पण ती इतकी तकलादू आहे की त्याच्या कवितेने नुसतं वळूनदेखील त्याच्याकडे बघितलं तर तिच्या गर्तेत तो खोल खोल ओढला जाईल. ही गद्याची गुर्मी म्हणजे नक्की काय? एका पातळीवर असं म्हणता येतं की करीअर करायची असेल तर कवीला आपल्या स्वप्नातल्य कविता करण्याऐवजी गद्य लिहीत रहावं लागतं. दुसऱ्या जास्त व्यापक पातळीवर असं म्हणता येतं की पद्य म्हणजे आंतरिक ऊर्मींना भूरळ घालणाऱ्या रसरशीत आकर्षक सायरेन, तर गद्य म्हणजे काव्यहीन रूक्ष रूटीन जीवन.
सर्वसामान्य आयुष्य हे एखाद्या लॉंग ड्राइव्हसारखं. कवी म्हणतो की मी या रस्त्यावरून करीयर वगैरे करत चाललोय खरा, पण रस्त्याच्या कोपऱ्याकोपऱ्यावर तुझी अंडी माझ्या बीजांना हाका मारत आहेत. त्यांना फळवण्यासाठी, त्यांच्यातून होणाऱ्या सृजनासाठी. या हाका आणि त्यांना दिलेली उत्तरं नक्की काय आहेत? एखाद्या भूमिकेचं ओझं दोघेही वठवताहेत का? तसं असलं तर माझ्या संगतीने येऊन कवितेला दिशा सापडली असं म्हणण्यात काय अर्थ आहे?
पण पुढच्याच ओळींत कवी या भूमिकांच्या प्रश्नाला झटकून टाकतो. कारण हे आकर्षण एवढं तीव्र आहे की तिथून सुटका नाही हे माहीत असूनही कवी तिथे खेचला जातो. एवढी प्रचंड शक्ती ज्यात आहे त्याला भूमिका वगैरे म्हणणं याला काही अर्थ रहात नाही.

मी आणि माझी प्रतिभा यांचा अव्याहत समागम असे काहीसे दिसते. आवडली.

चिंजं गूर्जी आणी घासू गूर्जी, दोघांचे प्रतिसाद आवडले.

देवनागरीतून इंग्रजी लिहिल्याने वाचणार्‍याचा जरा लोचा होतो:

नो
एक्झिट. नो. नो.

हे Know exit.. know.. know.. असं आहे,
की NO ENTRY सारखं NO EXIT आहे?

(KNOW EXIT हे काहीसं चक्रव्यूहात घुसलेल्या अभिमन्युला आधीच बाहेरचा रस्ता कुठे ते समजावून घे असा काहीसा उपदेश वै असावे काय?)

हं. कौशल्य आहे. विषयही भारदस्त आहे.

परंतु गद्याची गुर्मी न-उतरल्याबाबत अर्धवट निराशा कवितेच्या आकृतीत दाखवली आहे, ते हेतुतः की चुकून? हे स्पष्ट कळत नाही.

मी होतो एक कन्यू
आणि वल्हवून वल्हवून
दिशा सापडत गेलेली
तू माझ्यात बसलेली
प्रवासी...
हे आवड्या

चांगली. मांसल सूर्यप्रकाश आणि गद्याची गुर्मी शब्दप्रयोग अत्यंत आवडले. कवितेवरील कविता जास्त झाल्या की कंटाळा येतो.