आदरांजली - कार्ल जेराझ्झी

पिलवाले लोक मला मेल शॉविनिस्ट वाटतात.

माझ्या मते पिलचा शोध हा मेल शॉविनििस्ट भूमिकेपासून उलट्या बाजूला नेणारा ठरला. प्रथमच स्त्रीला गर्भनिरोधाचं सामर्थ्य आपल्या हाती मिळालं. नाहीतर संभोगातून होणारा संततिचा धोका हा फक्त स्त्रीला होता, आणि पुरुष नामानिराळा राहू शकत होता. त्यामुळे लैंगिक स्वातंत्र्य घेण्याची कितीही इच्छा असली तरी स्त्रीला पुढच्या जबाबदारीच्या शक्यतेचा विचार करावा लागत असे. त्यामुळे लैंगिक संबंध हे लॉंग टर्म रिलेशनशिप होणार असेल तरच ठेवण्याकडे स्त्रियांचा कल होता. ही अडचण म्हणजे संपूर्ण लग्नसंस्थेच्या इमारतीतला प्रचंड मोठा खांब होता. स्त्रीचं शील जपलं पाहिजे, तेे जपण्याची जबाबदारी आसपासच्या पुरुषांकडे आहे ही विचारसरणीही अनाहुत गर्भधारणेतून येतेे. स्त्रियांना बुरख्याआड झाकून ठेेेवणं, लग्नव्यवहार ताब्यात ठेवणं या पुरुषप्रधान मानसिकताही त्यातूनच येतात. कारण दुसऱ्याचं मूल न पोसण्याबद्दलच्या तीव्र भावना या उत्क्रांतीतूनच आलेल्या आहेत.
पिलच्या शोधामुळे या स्वातंत्र्यासाठी आवश्यक अशी समानता आली. या समानतेच्या शक्तीवरच स्त्रीमुक्ती चळवळीला जुन्या संस्था मोडून टाकण्याचं बळ मिळालं. एका रेणूच्या शोधाने सर्वच समाजांत घट्ट बसलेली पुरुषप्रधान व्यवस्था खिळखिळी होते आहे. विसाव्या शतकाच्या क्रांतिकारी शोधांच्या यादीमध्ये हा शोध वरचं स्थान प्राप्त करेल. त्या संशोधकाला माझी आदरांजली.

निरोध वापरण्याचा कंटाळा किंवा त्यात कमीपणा वाटतो म्हणून जोडीदार स्त्रीला पिल घेण्याची सक्ती करणं, गोळीचे शारीरिक दुष्परिणाम ही गोळीची नकारात्मक बाजू आहे हे मान्य करूनही ...

संततीप्रतिबंधाची जबाबदारी फक्त स्त्रियांवर किंवा फक्त पुरुषांवर असणं हे अन्यायकारक आहे. निरोध आधी शोधला गेल्यामुळे ही जबाबदारी सरसकट पुरुषांवरच येत होती. मुक्त स्त्रियांनी ही जबाबदारी समजून, आपापल्या जोडीदारासोबत या गोष्टी ठरवाव्यात.

शिवाय निरोधापेक्षा गोळी अयशस्वी होण्याचं प्रमाण खूपच कमी आहे. पॉलिसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम, पाळीत मोठ्या प्रमाणावर होणारा फार रक्तस्राव यांवर इलाज म्हणूनही ही गोळी वापरली जाते.

भारतीय, माझ्या माहितीत हिंदू, लोक घरातल्या लेकी-सुनांना गणपती-दिवाळीत पाळी येऊ नये म्हणूनही गोळ्या घ्यायला लावतात. हे धर्मातल्या वेडगळ कल्पनांमुळे शरीराशी आणि स्त्रियांच्या स्वातंत्र्याशी खेळणं आहे. गोळीमुळे ते सुद्धा बदललेलं नाही. स्त्रीद्वेषाला रसायनं वापरून उत्तर शोधता येणार नाही. कोणत्याही गोळीमुळे स्त्रियांकडे बघण्याचा समाजाचा दृष्टिकोन बदलणार नाही.

त्यांच्यावर डझनावारी संतती लादणार्‍या ऐतिहासिक शोव्हिनिझम पेक्षा कमी मानला पाह्यजे. परंतु डझनावारी संतती लादणारा शॉव्हिनिझम आता (किमान भारतीय संदर्भात) जवळजवळ इतिहासजमा झालेला आहे. त्यामुळे "पिलवाल्यांचा शॉव्हिनिझम" हा अधिक वास्तववादी आणि ज्यावर सामाजिक चर्चा आवश्यक आहे असा विषय आहे.

धन्यवाद मुसु!
स्त्रियांचे स्वातंत्र्य आणि मेल शॉविनिजम या दोन वेगळ्या गोष्टी आहेत असं मला वाटतं.

सहमत आहे. मला वाटतं की पिलचं महत्व ऐतिहासिक आहे आणि ते तसं असावंही पण एखादं शस्त्र कोणाच्या हातात पडतं त्यावरून त्याचे सामाजिक परिणाम ठरतात. स्वातंत्र्य मिळविण्यासाठी धडपडणार्या स्त्रियांसाठी ही पिल लैंगिक स्वातंत्र्य आणि स्वतःच्या शरीरावर स्वतःचा ताबा देणारी असली तरी सनातनी विचारसरणीच्या समाजासाठी हीच पिल नको असलेले गरोदरपण टाळण्याची जबाबदारी पिलच्या साईडइफेक्ट्सची पर्वा न करता फक्त बायकांच्या अंगावर ढकलण्याचा शोव्हिनिस्टिक प्रकार असतो.
अर्थात त्यामुळे तिचा शोध लावणार्या शास्त्रज्ञाचे योगदान कमी महत्वाचे ठरत नाही.