हिशोब!!
नमस्कार मंडळी,
खरेतर मी लेख वगैरे लिहिणा-य़ांपैकी नाही. खुप प्रतिक्रिया पण देत बसायला आणि त्यामध्ये स्कोअर सेटल करत बसायला मला आवडत नाही आणि वेळही नसतो. हा...बाकीचे लोक असे सगळे करतात ते वाचायला फार आवडते. ;)
आधी मिपा आणि मग ऐसी असे मिळून मी आता निदान ६ वर्षे मराठी आंजावर आहे पण मी लेख फारतर दोन लिहीले असतील.
पण एकूणच सध्या ऐसीवर महिन्याला किती खर्च येतो यावर बराच धुमाकूळ चालला आहे आणि त्यात काल आनंद घारेंच्या या लेखातील "मग दर महिन्यात किती पैसे आले, किती गेले आणि किती राहिले याचा हिशोब ठेवला काय आणि न ठेवला काय, काय फरक पडतोय्?" या वाक्याने मला विचार करायला भाग पाडले.
आनंद घारेंच्या त्या प्रश्नावर माझे उत्तर निदान अजून ज्यांच्या ब-य़ाच जबाबदा-या पार पडणे बाकी आहे अशांसाठी तर "नक्कीच होय" असे आहे.
मग त्यासाठी आणि एकूणच "फायनान्शियल प्लॅनिंग" या सदराखाली मी कोणकोणत्या गोष्टी करते आणि त्याचे फायदे काय हे लिहीण्यासाठी हा लेखप्रपंच. एकूण व्याप्ती पाहता हे सगळॆ लिखाण किमान ३-४ भागांमध्ये प्रकाशित करावे असा मानस आहे. बघू कसे जमते आणि इतके टायपायला कसा-कसा वेळ मिळतोय.
साधारण रूपरेखा जी डोक्यात आहे ती अशी:
भाग १ "आर्थिक नियोजन" - हिशोब लिहीणे - कशाला आणि कसे?
भाग २ "आर्थिक नियोजन" - आरोग्यविमा
भाग ३ - "आर्थिक नियोजन" - जीवनविमा
भाग ४ - "आर्थिक नियोजन" - निवॄत्तीनंतरसाठी बेगमी, इतर खर्चांचे व मुलांच्या शिक्षणाखर्चाचे नियोजन
भाग ५ - "आर्थिक नियोजन" - ’अथंरूण पाहून पाय’ व समारोप
अर्थात मी अर्थतज्ञ नाही त्यामुळे मी जे काय करते ते सर्वात योग्य असेल असे नाही, शिवाय ही सगळी आखणी करताना मी कोणा "फायनान्शियल ऍडवाय्जर" ची मदतही घेतली नाही पण त्याचा प्रमुख स्त्रोत - माझी गरज, समविचारी लोकांशी गप्पा, पेपर व आंतरजालावर या विषयावर केलेले वाचन आणि अर्थात चुकांमधून घेतलेले धडे हा आहे.
त्यामुळे चूकभुल देणे घेणे, आणि या चर्चांमधून मी काही नवीन शिकले तर तेही मी माझ्या प्लॅनिंग मध्ये समाविष्ट करून ते अजून चांगले करेन.
धाग्याचा प्रकार निवडा:
माहितीमधल्या टर्म्स
+१
>>ज्या काळासाठी हे प्लॅनिंग चालू असते त्या काळात काय असेल याबद्दलचे तुमचे अंदाज
हे फारच रोचक असेल.
मी जेव्हा नोकरीला सुरुवात केली तेव्हा माझ्या घरी कधी कंप्यूटर येईल असा मुळीच अंदाज नव्हता. तसेच स्मार्टफोन सोडाच साधा फोन हीच कल्पनेची लिमिट होती. फ्रीज- टीव्ही- वॉशिंग मशीन हेच कल्पनाविश्वात होते. त्यामुळे महिन्याला सुमारे ५००० रु फोन + इंटरनेटसाठी खर्चले जातील असा हिशेब मुळीच केला नव्हता.
वैयक्तिक परंतु
वैयक्तिक प्रश्न आहे पण तरीही विचारतो.
लॅण्डलाइन २ फोन- १५०० रु
मोबाईल ३ फोन - १००० रु
एवढे कशासाठी? आम्ही भारतात सहासात वर्षांपूर्वी घर बदलले तेव्हा तिथे बीएसएनएलची सुविधा नव्हती. मी लँडलाईन हवाच म्हणून तात्पुरता रिलायन्स लँडलाईन घेतला होता. मात्र त्याचा सहा महिन्यात अक्षरशः एकाही कॉलसाठी उपयोग झाला नाही. नंतर तो बंद केला. आता सहा वर्षात घरी लँडलाईन नाही. या काळात घरात दोन लग्ने, बाळंतपण, सीनियर मेंबरांचे हॉस्पिटलायझेशन वगैरे गोष्टी घडून गेल्या आहेत. काहीही अडचण आली नाही. मोबाईलचे कवरेज चांगले असेल तर लँडलाईन अनावश्यक वाटतो.
ऑनलाईन किंवा इलेक्ट्रॉनिक सुविधा
पीअर बजेट किंवा यू नीड अ बजेट असे गूगलवर शोधल्यावर काही तयार एक्सेल टेंप्लेटे मिळतात. जर अधिक धाडसी असाल तर मिंट.कॉम (mint.com), यॉडलीमनीसेंटर.कॉम(yodleemoneycenter.com) वगैरे संकेतस्थळेही हिशोब ठेवण्यासाठी चांगली मदत करतात. भारतासाठी परफिओस.कॉम (perfios.com) वापरले आहे. त्यांचा काही वाईट अनुभव अद्याप आला नाही. मात्र ही सर्व संकेतस्थळे तुमच्या बँक अकाऊंटचे screen scraping करुन तुमची माहिती घेतात याची जाणीव असलेली बरी.
बचतीचे उपाय
यात बचतीचे काही नवे उपाय आले तर आनंद होईल.
उदा. दाढीसाठी वेगळा साबण आणण्याऐवजी आंघोळ करतानाच दाढी केली तर शांपू किंवा आंघोळीचा साबण वापरुन चांगली दाढी होते. (स्वानुभव!) व दाढीच्या साबणाचे पैसे वाचतात. दाढीचा साबण व आंघोळीचा साबण यांची प्रतिग्रॅम किंमत पाहिली तर आंघोळीचा साबण बराच स्वस्त पडतो. मात्र नवख्या लोकांसाठी समोर आरसा असलेला बरा.
आता दाढीचा साबण संपला की परत घेणार नाही असे ठरवले आहे. बायकोने अप्रूव केले की योजना अंमलात आणता येईल.
;)
शिवाय
नाश्ता स्नानापूर्वी केला आणि हात डायरेक स्नानाच्या वेळीच धुतले तर पाण्याचीही बचत होते!
अवांतर :-
स्व. राजीव दीक्षित हे दाढीसाठी साबणे , क्रीम वगैरे फेकून द्या. फक्त ताजे,सकस "भारतीय", "शुद्ध देशीवादी" दूध वाप्रा असे
जाहिर भाषणात सुचवीत. स्वतः तसेच करतो असे म्हणत. इथे कुणाला असा मस्त ऑफबीट अनुभव आहे काय ?
बेकिंग सोडा
मी रात्री दात घासताना अनेकदा टूथपेस्टऐवजी बेकिंग सोडा वापरुन घासतो. तोंड जास्त स्वच्छ झाल्यासारखे वाटते. (दातांना किंचित उजळपणाही आला आहे.) माऊथवॉशऐवजी बेकिंगसोडा वापरणे सुरक्षितही असल्याचे वाचले आहे. आंघोळीला शांपूऐवजी बेकिंगसोडा ( + विनेगार) आठवड्यातून एकदा लावतो. कोंडा बराच कमी होतो.
बेकिंगसोडा शांपू/टूथपेस्टच्या तुलनेत फारच स्वस्त आहे हाही एक फायदा आहेच ;)
सोडा
सोडा. पावडर नाही. ब्रशभरून मी पेस्ट वापरत नाही. साधारण छोट्या मटार दाण्याएवढी एकावेळी पुरते. त्यातही अॅक्वाफ्रेश वगैरे रॅकमध्ये सर्वात खाली (आणि सर्वात कमी किमतीची) असलेली पेस्ट घेतो. (मात्र बायकोला सेन्सॉडाईन वगैरे ब्र्याण्डेडच पेस्ट घ्यावी लागते.) तरीही माझे दात तिच्यापेक्षा जास्त स्वच्छ व पांढरे व कमी किडके आहेत.
मलाही सेन्सॉडाईन वापरावी
मलाही सेन्सोडाईन वापरावी लागते. दातांची बऱ्यापैकी काळजी (दोनदा दात घासणे, गोड, चिकट खाणं मर्यादित, खाल्ल्यावर चूळ भरणे, रात्री झोपताना फ्लॉस) घेते तरीही दात किडतात, दुखतात, इ. सलग चार दिवस सेन्सोडाईन सोडून इतर कुठली पेस्ट वापरली की ठराविक दात दुखतात. डेंटिस्टकडे जाऊन आले, तरीही काही नाही. आणि दात मुळातच पिवळट आहेत. अगदी लालभडक लिपस्टीक वापरलं तरीही भयंकर कॉण्ट्रास्ट दिसणार नाही, यात आनंद मानायचा.
पण या खर्चाची भरपाई केस बारीक कापून केली, शँपू अगदीच मर्यादित वापरला जातो. आणि तो सुद्धा एल चीपो आणते. (दीड डॉलरची बाटली महिना झाला तरी जेमतेच अर्धी झाल्ये.)
बचतीचा आणखी एक मार्ग - आकार कमी करा, साबण जास्त टिकेल. (आता पळते.)
हातावर घेऊन
दूध हातावर घेऊन चेहेऱ्याला लावायचं, फक्त दाढीच्या भागात. (उरलेल्या चेहेऱ्याला लावलं तरी चालेल, पण बचत असा विषय सुरू आहे.) दाढीच्या साबणामुळे चेहेऱ्याचा तेवढा भाग तात्पुरता मऊ होतो आणि दाढी करताना त्वचा कापली जात नाही. दूधामुळेही ते काम होत असावं.
(दाढीच्या साबणाइतपत चांगलं काम होतं का नाही माहित नाही. मी ज्या काकांना दूध लावून दाढी करताना पाहिलं आहे त्यांना ते आवडत असे. माझ्या मते, काका एकंदरच वेंधळे असल्यामुळे त्यांना नेहेमीच दाढी करताना छोटी जखम होत असे. त्यांना माझा हा सिद्धांत मान्य नव्हता. ते रेझरला दोष देत असत. काकूचं मत विचारलं पाहिजे.)
(अतिअवांतर)
आणि घरी मांजर असेल, तर तिला सांगायच "बाई मला चाट". म्हणजे तिचं पोट पण भरेल.
ही सेवा मांजरांपेक्षा कुत्रे अधिक तत्परतेने पुरवितात, शिवाय, अगोदर दुधाने आंघोळही करावी लागत नाही (बोले तो, दुधाचा खर्च कटाप!), असा अनुभव आहे. शिवाय, त्याकरिता श्वानपालनाचे प्रयोग स्वतःच करावे लागतात, असेही नाही. शेजार्‍याने केलेले पुरतात.
(अतिअतिअवांतर: घरातील मांजर ही 'बाई'च असेल, हे काय म्हणून गृहीत धरलेत?)
(अतिअतिअवांतर: घरातील मांजर
(अतिअतिअवांतर: घरातील मांजर ही 'बाई'च असेल, हे काय म्हणून गृहीत धरलेत?)
'पुरुष' असता तर "अरे बोक्या, मला चाट" असे म्हटले नसते का?
अतिअतिअतिअवांतर: मार्जार कुळात LGBT प्रकार असतात की नसतात, याबद्दल काही कल्पना नाही. म्हणून असे म्हटले आहे. समस्त प्राणीप्रेमींनी लगेच अंगावर धावून येऊ नये.
...
मांजराच्या लाळेतही दुधासारखेच दाढी नरम करायचे गुणधर्म असतील (ईईईईईईईईईईई!!!!!! ) तर फायदाच!
कल्पना नाही. संधीअभावी कधी प्रयोग करून पाहिलेला नाही.
मात्र, कुत्र्याच्या लाळेच्या आफ्टर-शेव लोशनसारख्या वापराचा (स्वयंस्फूर्तीने का नसेना, पण) अनुभव आहे. कुत्र्याच्या लाळेत अँटिसेप्टिक (आणि/किंवा सुगंधी) गुणधर्म असतात किंवा कसे, याचे निदान तरीही दुर्दैवाने होऊ शकले नाही, परंतु, किमानपक्षी त्यातून काही अपायाचा अनुभव निदान अद्याप तरी नाही.
(नंतर तोंड जाम बुळबुळीत नि चिकट होणे हा एक दुय्यम साइडइफेक्ट आहे खरा, परंतु तो गरम पाण्याने धुवून घालवता येतो. अर्थात, तशीच इच्छा असेल, तर आणि तरच.)
कुत्र्यासारखा जिव्हाळा
अवांतरः ऐसीवरील कुत्राप्रेमींसाठी खास सादर
I want my children to have a dog
Or may be two or three
They'll learn from them more easily
Than they will learn from me.
A dog will teach them how to love,
And have no grudge or hate
I'm not so good at that myself
But a dog will do it straight
I want my children to have a dog,
To be their pal and friend
So they may learn that friendship
Is faithful to the end.
There never yet has been a dog
That learned to double cross
Nor catered to you when you won
Then dropped you when you lost.
- Martin Hale (I am not 100% sure about the poet.)
शेवटच्या पोळीची एक बाजू गॅसचा
शेवटच्या पोळीची एक बाजू गॅसचा स्विच बंद करुन, आतापर्यंत तापलेल्या तव्याच्या उष्णतेवर भाजणे. मोठ्ठ्या गॅसवर मोठ्या बूडाचे भांडे वापरणे, लहान बूडाच्या भांड्याने हॉट प्लेटचा उरलेला सरफेस एरीया व त्याची उष्णता वाया जाते.
नको असेल तेव्हा पंखा, दिवे आदि विद्युत उपकरणे आवर्जून बंद करणे, वीजेची बचत होते.
बेबीफेस असेल तर न कोरलेल्या
बेबीफेस असेल तर न कोरलेल्या भुवया मला आवडतात. बुशी आयब्रोज :-)
आणि एक पैशे वाचवायचा मार्ग खास पुणेकरांसाठी. लाल बहादुर शास्त्री मार्गावर, अलकाच्या पुढचा बसस्टॉप (डेक्कनकडून जाताना) तिथे एक हेअर कटींग इंस्टीट्युट आहे. फुकट केस कापून देतात. सोपे कट सांगितलेत तर शिकाऊ मुलींच्या हाती डोकं सोपवतात. थोडे अवघड कट सांगायचे. किंवा फोन करून विचारायच की टिचरने प्रात्यकक्षीक करून दाखवायची वेळ कधी आहे.
पुरुषाचं शरीर कमी साबण खाणारं
पुरुषाचं शरीर कमी साबण खाणारं असेल तर ठीक आहे, नाहीतर ते भलतंच भोंगळ दिसू शकतं.
स्वतःला
स्वतःला नेमकी कशी दिसते दुसर्‍यांच्या नजरेतून ते कसं समजणार?
मी लग्नाच्या वेळीही खुरटलेल्या दाढीनच फिरत होतो किम्वा गुळगुळित स्वच्छ दाढी नव्हती - क्लीन शेव्हड् नव्हतो.
ही गोष्ट चर्चा करण्यासारखी असते; हे मागाहून समजलं.
अगदि चेपुवरील फोटोंमध्येही क्लीन शेव्हड् कुठेच नाही.
+१
लग्नाच्या वेळेस क्लीन शेव्ह्ड नसल्यास लोक शिव्या घालतात हे पाहिले आहे. क्लीन शेव्ड नसल्याने काय जीव जातो ते अजूनही कळालेले नाही. यद्यपि खुरटी दाढी अशा वेळेस तितकीशी बरी दिसत नाही, एकतर क्लीन शेव्ह नैतर काही प्रमाणात ठसठशीत दाढी असावी.
पण अंततोगत्वा मियांबीबी राजी-तेल लावत गेला काजी. एकूणच लोक या बाबतीत लैच मूर्खागमनी असतात. त्यांना पिडायला लै मजा येते.
मान्य. हेच वाद मी
मान्य. हेच वाद मी वॅक्सिंगबाबत अनंत वेळा घातले आहेत. दर महिन्याभरानं पार्लरमध्ये जाण्याचा कंटाळा येतो, पैसे देणं जिवावर येतं, कधीकधी त्याचा त्वचेला त्रास होतो - तरीही ते का करायचं, याची अनंत वेडगळ कारणं. का तर म्हणे - स्वच्छ वाटतं. - मग टक्कलही करून घ्या. लखलखीत वाटेल... यावर उत्तर नाही. छान दिसतं. - हे सब्जेक्टिव नाहीय का? उत्तर नाही.
असो. जोवर मला कुणी बळंच पार्लरवारी करायला लावत नाही, तोवर कुणीही कितीही हजामती करा. माझं काय जातंय?
हिशोबाचा शत्रू?
"मग दर महिन्यात किती पैसे आले, किती गेले आणि किती राहिले याचा हिशोब ठेवला काय आणि न ठेवला काय, काय फरक पडतोय्?" या माझ्या वाक्यावर अशा प्रकारचे प्रतिसाद आले आहेत की मी एक बेजबाबदार, बेपर्वा आणि अकाउंटिंगचा शत्रू वगैरे आहे की काय असा समज पसरला आहे असे वाटते. नाझ्या या वाक्यातला मग हा कळीचा शब्द आहे. माझे वाक्य कंडीशनल आहे आणि त्या वाक्याच्या आधीचे वाक्य असे आहे.
खिशात पैसे नाहीत म्हणून उपाशी रहायची वेळ कधीच आली नाही आणि खूप पैसे खुळखुळतात म्हणून कधी पानावर तुपाची धारही धरली नाही. चार्वाकमहर्षींचा उपदेश ऐकून त्यासाठी ऋण तर कधीच काढले नाही आणि पिळदार मिशाच कधी न ठेवल्यामुळे त्यांना तूप लावायचा प्रश्नच उद्भवला नाही.
मी अशी काळजी घेतल्यामुळे मग रोजचा किंवा महिन्याचा हिशोब वगैरे न लिहून न ठेवताही माझे आयुष्य बरे गेले.
मोस्ट भेलकम
मोस्ट भेलकम