सध्या काय वाचताय? - भाग १७

मी बायपोलर नसल्याने वरील विषयावर मतप्रदर्शन करू शकत नाही.
पण मी सध्या श्री. शेषराव मोरे यांचं " कॉन्ग्रेस आणि गांधींनी अखंड भारत का नाकारला?" हे पुस्तक वाचतोय.
या पुस्तकावर/विषयावर इथे अगोदर चर्चा झाली असल्यास क्षमस्व, पण मला हे पुस्तक अती ईंटरेस्टिंग वाटलं, त्यातले विचार बर्‍याच प्रमाणात पटले ही!!!!
ज्यांनी हे पुस्तक वाचलं असेल त्या नि:पक्ष जाणकारांचे विचार वाचायला आवडतील...

विलास सारंगांचे "एंकीच्या राज्यात" वाचतेय. जस्ट सुरू केलंय, आवडतंय.

(डॉ. सॅक्स यांच्याबद्दल अधिक माहिती)

या लेखातूनः

NEXT to the circle of lead on my table is the land of bismuth: naturally occurring bismuth from Australia; little limousine-shaped ingots of bismuth from a mine in Bolivia; bismuth slowly cooled from a melt to form beautiful iridescent crystals terraced like a Hopi village; and, in a nod to Euclid and the beauty of geometry, a cylinder and a sphere made of bismuth.

Bismuth is element 83. I do not think I will see my 83rd birthday, but I feel there is something hopeful, something encouraging, about having “83” around. Moreover, I have a soft spot for bismuth, a modest gray metal, often unregarded, ignored, even by metal lovers. My feeling as a doctor for the mistreated or marginalized extends into the inorganic world and finds a parallel in my feeling for bismuth.

हे पुस्तक आज लायब्ररीत मिळालं. पहीली २ प्रकरणे - ३३ पाने अविरत वाचून झाली. इतिहासाची बरीच उजळणी झाली - हरताळ - रौलेट अ‍ॅक्ट - साबरमती आश्रम - असहकार चळवळ - चोरीचौरा गावात पोलीसांना जाळल्याची घटना व त्यामुळे मागे घेतलेली असहकार चळवळ - जालियनवाला बागेत, जनरल डायरने केलेले अमानुष हत्याकांड, स्वराज्य चळवळ -
.
इंदिरा गांधींनी परदेशी वस्तूंच्या होळीत, बाहुली चा त्याग करणे / जाळणे - आदि परिचयाच्या घटना आहेतच.
.
पण साबरमती आश्रमातील दिनक्रम, कमला नेहरु - स्वरुप देवी (जवाहरलाल यांच्या मातोश्री) यांचे सासू-सून संबंध, कमला नेहरुंना झालेला टी बी, जवाहरलाल नेहरुंचे आधीचे श्रीमंती जीवन, इंग्लंडमधील शिक्षण, एकंदर सुबत्ता अन नंतर स्वराज्य मोहीमेत उडी घेतल्यावरती रहाणीमानात झालेला प्रखर बदल.
मोतीलाल नेहरु - जवाहरलाल नेहरु यांच्यामधील खालावत जाणारे संबंध, गांधीजींनी वेळोवेळी कौटुंबिक क्षेत्रातही, नेहरुंना केलेल मार्गदर्शन.
.
पुस्तक खालीच ठेववत नाहीये. अत्यंत वाचनिय पुस्तक लायब्ररीत "फुकट्या सेक्शनमध्ये" मिळाले आहे.
_____________________
तीसर्‍या प्रकरणात कमला नेहरुं च्या फेमिनिस्ट स्वभावावर प्रकाश टाकला आहे. महमूद म्हणून जवाहरलाल यांचे मित्र कमला नेहरु यांना उर्दू शिकवण्याकरता येत पण विरोधाभास असा की महमूद यांनी स्वतःच्या मुलीस शाळेत घातले नव्हते. कमला नेहरु टीबी च्य उपचारार्थ जिनिव्हामध्ये असताना महमूद यांना लिहीलेल्या पत्रात त्या म्हणतात - मुलींना शिकवल्याखेरीज आपला देश स्वतंत्र कसा होणार? तुम्ही परदा पद्धतीत मुलींना सडवता, त्यांच्यातल्या विचारक्षमतेलाच नख लावता. हेच का तुमचं कर्तव्य की मुलींन जगात आणून , एकाकी जनावरासारखं सोडून द्यायचं? माझ्या दृष्टीत सर्व पुरुष पापी आहेत. आणि असा एक दिवस येइल, की तुम्हा पुरुषांना , स्त्रिया पर्द्यात ठेवतील."
.
कमला नेहरुंना स्वतःला शिकायला न मिळाल्याचे नेहमी वैषम्य वाटे. पत्रात त्या म्हणतात "मुलींना वाचवलं पाहीजे त्यांची आयुष्य अशी व्यर्थ जाता कामा नयेत. त्यांना त्यांच्या उर्मींचा (पॅशन) विकास करावयास मिळायला हवी".
.
स्वतः इंदिरा गांधींनी स्वतःला कधीच स्त्रीमुक्तीवादी हे विशेषण लावले नाही परंतु त्यांनी हे मान्य केले की आईच्या स्त्रीमुक्तीवादी विचारांचा स्वराज्य मोहीमेवर सुपरीणाम झाला.
____________
मोतीलाल नेहरुंनतर जेव्हा जवाहरलाल काँग्रेसचे प्रमुख बनले तेव्हा त्यांना ते पद देण्याच्या समारंभात्/सभेत , मोतीलाल नेहरुंनी पर्शिअन २ ओळी म्हणून दाखविला ज्याचा आशय होता - जे कार्य बाप करु शकत नाही, ते पुत्र करुन दाखवतो. अन या वाक्याचा संबंध पुढे नेहरु घराणेशाहीशी जोडला जाऊ लागला.
.
चवथ्या प्रकरणात उल्लेख केलेल्या जवाहरलाल यांनी इंदिरास लिहीलेल्या एका पत्रात, जवाहरलाल यांचा धर्मविषयक दृष्टीकोन कळतो. "धर्म हा भीतीमधून निर्माण झाला आणि भीतीमधून उत्पन्न झालेली कोणतीही गोष्ट ही चांगली असू श्कत नाही. आपण पहातोच की धर्माच्या नावाखाली माणूस , माणसाचे डोके फोडतो. काही लोक देवळात जाऊन कोण्या काल्पनिक संकल्पनेस फुले वहातात, प्रसाद वाटतात." या त्यांच्या उल्लेखावरुन हेच दिसते की जवाहरलाल नेहरु हे नास्तिक होते, अर्थात अन मानवतावादीही होते. पुढे लाहोर मध्ये झालेल्या एका सभेत २६ जानेवारी हा महत्त्वपूर्ण (परत वाचून सांगते) दिवस ठरविण्याचा उल्लेख येतो, तीसर्‍या प्रकरणात कॉग्रेस च्या एका सभेत "हिंदी" ही राष्ट्रभाषा ठरवली जाण्याचा उल्लेख आहे.
.
पुढे "सायमन परत जा" आंदोलन तसेच "दांडीचा मीठाचा सत्याग्रह" याचा उल्लेख आहे. जरी समुद्रपाण्याचे इवलेसे मीठ तयार करणे ही एक क्षुल्लक घटना होती तरी त्यामुळे संपूर्ण देश एकवटला/एक झाला (गॅल्व्हनाइझ्ड). तसेच आतापर्यंत फक्त आनी बेझंट व सरोजिनीदेवी नायडू या स्त्रियांचे प्रतिनिधीत्व करत असल्या तरी जवाहरलाल यांनी उल्लेख केलेला पुढे दांडीयात्रेनंतर स्त्री स्वातंत्र्यसैनिकांचा "प्रपात" (अ‍ॅव्हलांच) आला. त्याच काळात या स्त्रियांचे प्रतिनिधीत्व कमला नेहरु यांनीही घेतल्याचे दिसते. तसेच कमला नेहरु व पांडे म्हणून एक सैनिक यांचे ब्रेन्चाइल्ड होती "वानरसेना" जिचे नेतृत्व १२ वर्षाच्या इंदिराने केले. कमला नेहरुंनी शाळाअंना भेट देऊन १५,००० मुलामुलींची सेना निर्माण केली जिचे नेतृत्व इंदिराने केले. या वानरसेनेची प्रथमप्रथम ही कामे होती की "शिधा गोळा करणे, स्वातंत्र्यसैनिकांकरता अन्न शिजविणे, झेंडे बनविणे" पण पुढेपुढे या सेनेचा अधिकाधिक उपयोग होऊ लागला जसे ही मुले पोलिसचौक्यांवर पहारा ठेवून, गुप्तहेरगिरी करु लागली. पोलीस-प्रमुखांच्या ऑर्डर्स चूपचाप स्वातंत्र्यसैनिकांना पोचवू लागली. अन पोराटोरांक्डे पोलीस लक्ष कसले देताहेत त्यामुळे सर्व ऑर्डर्स आपसूक स्वातंत्र्यसैनिकांना मिळू लागल्या.
________
पाचव्या प्रकरणात पूना पॅक्ट बद्दल उल्लेख आहे आणि गांधीजींचे आमरण उपोषण हे इंदिराने दिलेल्या संत्र्याच्या रसाने तुटले असा उल्लेख आहे. आमरण उपोषणाचे व अहिंसा मूल्य आचरणात आणण्याचे महत्व या प्रसंगातून त्यावेळी १५ वर्षीय इंदिरास कळले असे उल्लेखिले आहे. पुढे फिरोझ गांधींशी ओळख आदि माहीती येईल. जवाहरलाल नेहरुंचा पालक म्हणून जो उल्लेख व कामगिरी, सल्ले येतात ते स्पृहणीयाच आहेत. उदा - स्वतः योगा, व्यायाम आदि बाबींत रुचि घेणारे नेहरु, नेहमी इंदिराला सांगत (प्रत्यक्ष अथवा पत्रातून) की तू कमीत कमी सकाळी जॉगिंग केलेच पाहीजेस. अतिनाजूक अथवा लठ्ठपणा तुझ्यात येता कामा नये आणि प्रकृतीची हेळसांड हा एक गुन्हा आहे.
.
गृहजीवन सदैव उलथापालथीचे गेलेल्या इंदिराच्या जीवनात "काश्मीर" चे स्थान अत्यंत शांती व प्रेरणादायक दाखविले आहे. किंबहुना सतत अस्थिरतेखाली जगणार्‍या त्यांच्या जीवनात एकच स्थिर मूल्य/घटना/जागा आहे अन ती म्हणजे काश्मीर. भारतीय (पुण्याची जहांगीर वकीलांची शाळा + अलाहाबादची सेंट मेरी शाळा, बंगालची शांतिनिकेतन) व काही युरोपीअन शाळांमध्ये जरी इंदिरा गांधी शिकल्या तरी शांतिनिकेतन इतका प्रभाव अन्य कोणत्याच शाळेने टाकलेला दिसून येत नाही. पण जवाहरला नेहरुंचे मात्र तक्रारवजा मत हेच होते की शांतिनिकेतनमध्ये जीवनोपयोगी कौशल्ये शिकवण्यापेक्षा कला,नृत्य आदि जास्त शिकवले जाते.
.
इंदिरा गांधी साधारण १२ वर्षाच्या असताना, जेव्हा एकदा मोर्च्यात कमला गांधी चक्कर येऊन पडतात तेव्हा फिरोझ गांधी ते त्वरेने त्यांना पाणी आणून देतात व कमला गांधींच्या कार्य+व्यक्तीमत्वाने इतके प्रभावित होतात की तत्काळ कॉलेज सोडून स्वातंत्र्यलढ्यात भरती होतात. नंतर ते बरेचदा कमाला नेहरुंबरोबरच प्रवास आदि करताना दाखविले आहेत. पुढे इंदिरा गांधी १६ वर्षाच्या झाल्यावर त्यांनी इंदिरा गांधींना प्रपोझ केले आहे. पण आश्चर्य म्हणजे इंदिरा गांधींना ते फक्त स्वातंत्र्यलढ्यातील एक युवक या नात्याने धूसर माहीत आहेत. म्हणजे त्यांच्या भावनिक, बौद्धिक अथवा कोणत्याही पातळीवरची देवाणघेवाण नाही. पुढे पुस्तकात कमला नेहरु व फिरोझ गांधी यांचे संबंध असू शकल्याचा संदेह व अफवा उल्लेखिलेल्या आहेत. फिरोझ गांधींचे आई-वडील हे त्यांच्या स्वातंत्र्य चळवळीच्या विरोधतच दाखविले आहेत व एकदा तर त्यांनी महात्मा गांधींना विनवणी केलेली आहे की फिरोझना स्वतंत्र्यचळवळीपासून परावृत्त करावे. पण याचा परीणाम उलटच झालेला दिसतो - गांधीजी उत्तर देतात की फिरोझ सारखे ७ तरुण त्यांना मिळाले तर ७ दिवसात ते स्वराज्य आणून दाखवतील. फिरोझच्या BA आथवा MA पदवीला पुढे कोणी विचारणार नाही तर त्याने स्वातंत्र्यलढ्यात काय कामगिरी बजावली यास महत्त्व येईल.
.
पाचव्या प्रकरणात कमला नेहरुंची प्रकृती अतिशय ढासळलेली दाखवलेली असून शेवटच्या काही दिवसात त्यांनी नैष्ठिक ब्रह्मचर्य पाळल्याचा उल्लेख येतो. स्वतः नेहरु धार्मिक नसल्याने हा कमला नेहरुंचा निर्णय, नेहरुंना आवडलेला नसल्याचा उल्लेख येतो.
____
सहावे प्रकरण अतिशय डिप्रेसिंग आहे आणि या प्रकरणामध्ये कमला नेहरु यांच्या मृत्युचे, त्यावेळी व नंतरच्या इंदिरा गांधींच्या मनस्थितीचे वर्णन येते. पुढे सातवे प्रकरण फिरोझ गांधी जे की लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स मध्ये शिकत असतात त्यांच्या इंदिरा गांधींशी होणार्‍य भेटीगाठी व त्यांचे गुप्त प्रेम यांच्याशी संबंधित तर आहेच परंतु या प्रकरणात नेहरुंचे पद्मजा नायडुंशी (सरोजिनी नायडु यांच्या कन्या) असलेले अफेअर व त्यास असलेला इंदिरा गांधींचा विरोध ची ही झलक आहे.
.
उपप्रतिसाद न आल्यास हीच पोस्ट संपादित करत राहीन. आज जवळजवळ १० तास हे पुस्तक वाचतेय आता उरलेले उद्या किंवा पुढच्या वीकेंडला ...

बुच लागू नये म्हणून उपप्रसाद देत नैय्ये. पण पुपुल जयकर यांनी लिहिलेले व अशोक जैन यांनी मराठीत भाषांतर केलेले इंदिरा गांधींवरचे पुस्तक पण वाचनीय आहे.

डु. प्रकाटाआ

मीही उपप्रतिसाद देत नाहीय.
मी दोन्ही पुस्तकं वाचली आहेत. मला पुपुलचं अधिक आवडलं. तसंतर दोन्ही पुस्तकांतून आपल्याला आधी ठाउक असलेलीच माहिती येते. पण पुपुलचं पुस्तक अधिक 'घरगुती' आहे (असं तेव्हा वाटलं होतं आणि नंतर दुसरं पुस्तक वाचल्यावरही तेच मत आहे.) शैली कॅथरिनची अधिक चांगली आहे पण मॅटर पुपुल जयकरांचे. आता सगळे लक्षात नाही, पण इंदिरा गांधींच्या वैयक्तिक आवडीनिवडी म्हणजे कपडे, खाणे वगैरे, घरातल्यांशी संबंध, मूड्स, या गोष्टीत जयकरांचे पुस्तक बरे वाटते. बाकी राजकीय जीवन हे अतिचर्चित असल्याने त्या विषयी काही खास 'इन्साइट्स' पुस्तकांतून मिळत नाहीत.

'अ वर्ल्ड विदाऊट वर्क' हा प्रदीर्घ लेख वाचला. ड्रोन, सेल्फ ड्रायविंग कार्स, सेल्फ चेक आऊट किऑस्क वगैरे गोष्टी आता अगदी अंगणात आल्या आहेत. लवकरच हे सर्व प्रकार सर्वमान्य झाल्यावर निम्म्याहून अधिक नोकऱ्या करण्यासाठी रोबो/मशीन्स वापरल्या जातील. ही परिस्थिती आल्यावर जी सामाजिक स्थित्यंतरं घडू शकतात त्याचा अंदाज घेणारा हा लेख छान आहे.

इथं कुणी वाचला असल्यास यावर आणखी वेगळी मतं वाचायला आवडतील.

'जिहाद, गुलाल आणि सारीपाट' हे किशोर बेडकीहाळ यांनी संपादित केलेलं, वसंत पळशीकर यांच्या लेखांचं पुस्तक वाचत आहे. हिंदू-मुस्लिम संबंधांची दलवाई, बेन्नूर, कुरुंदकर, अ. भि. शहा, स. ह. देशपांडे यांनी जी मांडणी केली; तिचा परामर्श घेणारे-टीका करणारे हे लेख आहेत. अजून सुरुवातच आहे. पण पुस्तकाचा सूर साधारण असा आहे: "केमाल पाशासारखे धडाकेबाज उपाय भारतासारख्या देशातली जातीयता कदापि समूळ नष्ट करू शकणार नाहीत. ते लोकशाहीलाही मारकच आहे. किंबहुना कुरुंदकर-दलवाई-शहा यांची मांडणी भारतीय मुस्लिम समाजाला न्याय देणारी नव्हती. त्यातून स. ह. देशपांडेंसारख्या हिंदुत्ववादी विचारांना आयतं (आणि अनावश्यक) समर्थन तेवढं उचलता आलं."

वाचणं जड जातं आहे, पण इंट्रेष्टिंग तपशील आणि दृष्टिकोन.

Mission impenetrable: are Hollywood blockbusters losing the plot ?

From Fast & Furious to the Avengers, Terminator and Jurassic World, the trend for ridiculously over-complicated storylining is out of control this year. Is it time for a purge ?

कुंभमेळ्याच्या सुमारास साधुसंतांच्या आखाड्यांबद्दल बातम्या येतात. त्या आखाड्यांबद्दलच मेघना ढोके लोकमतमध्ये लेखमाला लिहित आहे.

पर्वणी
खालसावाली भीड
फक्कडभाई
संसार त्यागणारा मोह
आखाडों का भी पेट होता है.

http://www.politics1.com/p2016.htm

विलास सारंगांची 'एन्कीच्या राज्यात' कादंबरी वाचली. या आधी सारंगांच्या काही इंग्रजी लघुकथा वाचल्या होत्या, आणि आवडल्याही होत्या, पण ही कादंबरी नक्कीच त्यांची श्रेष्ठ कलाकृती आहे. मूळ कथा आणि फॉर्म दोन्हींच्या दृष्टीने कमालीची संयमता, कुठेही पाल्हाळ नाही, नेमक्या अंसेंटिमेंटल वर्णनांत मानवी अस्तित्वावर, संबंधांवर गंभीर भाष्य. सध्या एवढेच; वेळ मिळाला तर अधिक विस्तृत लिहीन. पण माझ्या आवडत्या कादंबर्‍यांच्या यादीत भर पडली! आता 'तंदूरच्या ठिणग्या' वाचायला घ्यायचं म्हणतेय.

पण त्या आधी अमेरिकन कादंबरीकार बार्बरा किंगसॉल्वर चे "अ‍ॅनिमल, वेजिटेबल, मिरेकल" वाचतेय. लेखिका व तिच्या परिवाराने एक वर्ष आपल्याच शेतजमिनीत उगवणार्‍या भाजी-पाला-फळं, व आसपासच्या परिसरातील शेती उत्पन्नावर जगण्याच्या प्रयोग केला, त्याचे हे मनोगत. अमेरिकेतील खाद्यसंस्कृतीचे औद्योगीकरण आणि अल्पभूधारक शेतीचा र्‍हास, नैसर्गिक, जैवी शेतीचे पर्याय, वगैरेंवर भाष्य करणार्‍या पुस्तकांमधे हे क्लासिक समजले जाते. त्यातली बरीच माहिती मला आता परिचित असल्याने फक्त लेखिकेच्या व्यक्तिगत अनुभवांचे भाग लक्ष देऊन वाचतेय, त्यामुळे पानं भरभर उलटली जातायत.

माफ करा पण सध्या हे वाचतोय.
घाटात फुटला घाम लेखावरील प्रतिक्रिया वाचून मला डायबिटीसचा हार्टअटॅक आला. एवढं भयानक विनोदी बरेच दिवसात वाचनात आलं नव्हतं.

प्रोफेसर व्ही.जी.हतळकर/हटलकर यांचे 'रिलेशन्स बिटवीन द फ्रेंच & द मराठाज़' वाचत असताना पुढील धमाल किस्सा वाचनात आला. (पान क्र. ६९)

डिजिटल लायब्ररी ऑफ इंडिया येथून हे पुस्तक डौनलोडवलेले आहे.

Barcode - 99999990290834
Title - Relations Between The French And The Marathas
Subject - Devotional
Author - Batalkar,V.G.
Language - english
Pages - 314
Publication Year - 1958

(रिपीट करत असल्यास सांगावे)

गोष्ट आहे १७४० ची. तंजावरच्या मराठी राज्यावर हल्ले होत होते, त्यासाठी तंजावरच्या राजाने सातारच्या शाहू छत्रपतीकडे मदत मागितली. शाहूने आपला रघूजी भोसले नामक सरदार तिथे पाठवला. त्याने सर्व शत्रूंना हरवले, राज्य पुन्हा एकदा बिनघोर केले. त्या लढायांत फ्रेंचांनी मराठ्यांविरुद्ध स्टान्स घेतल्याने रघूजी पाँडिचेरीवर हल्ला करणार म्हणून फ्रेंचांनी पूर्ण तयारीही केली होती. पण डुमास नामक फ्रेंच प्रतिनिधीने वाटाघाटी केल्याने रघूजी निवळला. रघूजी निवळण्याचे एक कारण म्हणजे डुमासने दहा खंबे भरून अस्सल उंची फ्रेंच वाईन रघूजीकडे पाठवली होती. ती वाईन मिसेस रघूजींना इतकी आवडली की रघूजीला फर्दर सप्लाय मिळवण्याकरिता फ्रेंचांशी वाटाघाटी कराव्या लागल्या. अजून तीस खंबे वाईन घेऊनच रघूजी सातार्‍यास परतला.

अचानक कुठूनशी ही कादंबरी हातात आली.
अर्धी वाचली, आणि मनात "हिंदू.."शी तुलना केलीच, ते एक असो.
विदर्भात घडणारी गोष्ट आहे. १९७० च्या दशकातलं गावातलं एक ब्राह्मण कुटूंब, त्यांची शेती, कुळं, आपसातली नाती, गावाबाहेर पडलेले इतर भाऊ, घरातल्या लोकांची टिपिकल तरीही कुतूहल चाळवणारी धुसफूस आणि तरीही एकमेकांवर असलेलं प्रेम, शहर आणि गावातल्या रहाण्यातला फरक असं आणखी बरंच काही.
सगळ्यात आनंददायक आहे ती लोकांची वर्‍हाडी बोली :)
.
एकंदरीत पुस्तक मस्त वाटतंय. पूर्ण केल्यावर अजून काही लिहीन.

:इट अ‍ॅंड रन माय अनलाइकली जर्नी टु अल्ट्रामॅरेथॉन ग्रेटनेस" ही स्कॉट ज्युरेक या असामान्य माणसाची अत्यंत रोचक, विलक्षण अशी जीवन कहाणी आहे. स्कॉट ज्युरेक हा अल्ट्रारनर आहे. अल्ट्रारनींग म्हणजे जहॉ मॅरेथॉन खत्म होती है वहॉसे अल्ट्रारनींग शुरु होती है. या पुस्तका अगोदर मलाही मानवी रनींग ची मर्यादा म्हणजे मॅरेथॉन वा फ़ार तर ट्रायथलॉन इतकीच माहीती होती. मागे सकाळ मध्ये पुण्याच्या एका तरुण डॉक्टरने ट्रायथलॉन साठी केलेल्या प्रयत्नांवर एक सुंदर लेख वाचला होता. नुकतच सुपरमॉडेल मिलींद सोमण ने हि एक ट्रायथ्लॉन यशस्वीरीत्या पुर्ण केलीय वयाच्या पन्नासाव्या वर्षी त्याची हि बातमी ताजी च आहे. तर अंतर इथे सर्वात महत्वाची बाब आहे फ़ुल मॅरेथॉन चे अंतर २६.२ मैल इतके असते. ( किलोमीटर मध्ये ४२ की.मी.). चुकभुल देणे घेणे. अल्ट्रारनींग स्पर्धेचे अंतर वेगवेगळे पण सर्वसाधारण ५० ते १०० ते १३५ ते १५० मैल देखील अनेकदा असते. आणि इथेच अर्थातच मानवी क्षमतेचा शारीरीक मानसिक अक्षरश: कस लागतो. शिवाय अल्ट्रारनींग रोड वर तशी कमीच पण अत्यंत खडतर अशा नैसर्गिक जागांवर खेळली जाते प्रचंड चढ उतार असलेल्या टेकड्या, बर्फ़ाळ प्रदेश, अती उष्ण हवामान, अती खडकाळ दुर्गम प्रदेशात व जमीनीवर धावत जाउन हे अंतर पार करण्याचे आव्हान असते. तर ज्युरेक हा अशा अनेक एकाहुन एक खडतर अल्ट्रारनींग च्या जगात अत्यंत खडतर समजल्या जाणारया स्पर्धा जिंकणारा ग्रेट रनर आणी हे त्याच आत्मचरित्र. त्याने इतके रेकॉर्ड करुन ठेवलेले आहेत की मला हळुहळु त्याची माहिती मिळतेय. पुस्तक संपवल्यावर मी नेट वर त्याचा अधिक शोध घेतला तेव्हा कळल की त्याने काय काय पराक्रम केलेले आहेत. उदा. वेस्टर्न रेस १०० हार्डरॉक १०० तर तो जिंकलेला आहेच पण त्याने जो एक रेकॉर्ड केला आहे तो साधारण असा की एका दिवसात त्याने साडे सहा फ़ुल मॅरेथॉन एका दिवसात धावणे असे प्रकार केलेले आहे. ती फ़ारच मोठी यादि आहे असो.

तर तो मला माणुस म्हणुन हि फ़ार आवडला अगदि प्रांजलपणे तो त्याची कथा सांगतो त्याची बालपणाची गरीबी असल्याने खडतर परीस्थीती, वडिलांचा अत्यंत कडक सैनिकी शिस्तीचा स्वभाव, आईच अत्यंत कठिण अस आजारपण त्यात त्याने घेतलेली आईची काळजी, केलेली सेवा या कठीण कष्टमय बालपणामुळे आणि आईला आपल्या डोळ्यापुढे हळुहळु खंगत जाताना पाहण्याने अत्यंत मनस्वी स्वभावाच्या या मुलाच्या मनावर होणारा परीणाम. त्याचा वाचनात रमणारा स्वभाव हे सर्व फ़ार सुंदरपणे पुस्तकात आलेल आहे. पुढे वडिलांनी आईला नर्सिंगहोम मध्ये पाठवण इ. या अत्यंत नकारात्मक वातावरणातुन या सर्व वेदनेतुन तो जो एस्केप चा मार्ग निवडतो तो म्हणजे रनींग म्हणजे हि लीटरली रन्स अवे फ़्रॉम सॉरो ऑफ़ लाइफ़. त्या सर्वाच रनींग शी झालेल कनेक्शन खुप रोचक आहे मुळातुन वाचण्यासारख आहे. वडिल त्याला खुप सारी लाकडे रचुन ठेवण्याची व इतर अशी अनेक भयंकर अवजड कामे लष्करी शिस्तीत करवुन घेत.त्यावेळी तो जेव्हा तक्रार करत असे तेव्हा वडिल त्याला म्हणत "समटाइम्स यु जस्ट डु थिंग्ज" मात्र हेच खडतर बालपण व अशी कामे यातुन त्याच्यातला एन्ड्युरन्स कसा डेव्हलप झाला याच फ़ार रोचक त्या जडण घडणीच वर्णन तो करतो. व समटाइम्स यु जस्ट डु थिंग्ज या अपरिहार्यतेलाच तो जगण्याच एक सुत्र बनवतो. त्याच अस्तित्ववादी विचारसरणी कडे आकर्षीत होण ब्रदर्स कॉरमॉजॉव च वाचन आणि ५० मैल धावण हे आलटुन पालटुन करण इ. वर्णन येतात. त्याच्या आयुष्यात आलेली अनेक इंटरेस्टींग माणसं त्याचा जीवश्चकंठश्च रनर मित्र डस्टी, ड्स्टी चा प्रचंड आक्रमक स्वभाव उद्दामपणा स्वत:च्या गाडीच्या टपावर तो लिहीतो हे मिस्टर डोन्ट लाफ़ युवर डॉटर माइट बी इनसाइड इ. डस्टी ने पुढे आयुष्यभर दिलेली अप्रतिम साथ, त्याच्या गावातला हिप्पी डॅन त्यांच्या बरोबर केलेली रनींग त्याच्या रनींग वर विचार करण वा वाचन करण्यावर हिप्पी डॅन ने केलेली कानउघाडणी, हिप्पी डॅन चा स्वत:चा भार पृथ्वी वर कमीत कमी पडावा यासाठी चाललेले प्रयत्न. त्याचा सिंप्लीसीटी चा आग्रह या दोन्ही वल्लींच वर्णन हि रोचक आहे,

ज्युरेक ने हे सर्व यश प्राप्त करण्यासाठी केलेले कठोर परीश्रम घेतलेली ट्रेनींग मती गुंग करणारी आहे तो म्हणतो माझे शरीर एक लॅबोरेटरी झाले होते. त्याचा नॉनव्हेजीटेरीयन कडुन व्हेगन पर्यंतचा प्रवास आश्चर्यजनक आहे. या सर्व जीवघेण्या अल्ट्रामॅरेथॉन च्या रेसेस त्याने पुर्णपणे शाकाहाराचा अंगिकार करुन जिंकलेल्या आहेत, अनेकांनी त्याला वेड्यात काढल तरी तो स्वत:च्या आहारावर अनेक संशोधन करुन फ़र्म राहुन हे सर्व कस साध्य करतो ते वाचण्यासारख आहे. प्लांट बेस्ड डाएट हा त्याचा मुलाधार आहे. पुस्तकात प्रत्येक प्रकरणानंतर त्याने अनेक सुंदर एकाहुन एक व्हेज पदार्थांच्या रेसेपीज दिलेल्या आहेत. खव्वय्यांसाठी कुकींग प्रेमी साठी हा एक मोठा ठेवा आहे. खर म्हणजे पुस्तक नावाप्रमाणेच रनींग आणि रेसीपीज च मस्त कॉकटेल आहे. लहानपणी आजारी आईला सांभाळत व लहान भावंडासाठी स्वत: स्वयंपाक करत करत तो एक उत्कृष्ठ कुक बनतो. व अनेक सुंदर व स्वत:च्या हेवी रनींग ला शरीराच्या अतीरीक्त न्युट्रीशियस फ़ुड ची पुर्तता करण्यासाठी अनेक एनर्जेटीक शाकाहारी डिशेस त्याने शोधलेल्या शिकुन घेतलेल्या आहेत.

अल्ट्रारनर्स ज्या असामान्य पद्धतीने शरीराच्या मर्यादांशी च दोन हात करुन जगतात ते हादरवुन टाकणारे आहे. अत्यंत लॉंग डिस्टन्स रनींग ने होणारे शरीरावरील मेंदुवरील परीणाम ते हाताळतांना अनेक ठीकाणी केलेला अतिरेक याची वर्णने अनेक वर्णने मती गुंग करणारी पुस्तकात येतात. एक झलक पहा नेमक काय होत

Yet there’s a reason why top marathoners aren’t flocking to the sport, and it’s not just the lack of cash and prizes. Although the pace of an ultra is slower, maintaining that effort for hours and hours can leave the best of us huddled at the side of the road, dry heaving. For one thing, there’s the cumulative loading on the muscles and bones. Every time the foot hits the ground, the quadriceps and calf muscles have to lengthen to absorb the shock of the impact, and that adds up when you go a hundred miles, whether you’re barefoot or in Brooks, running or walking, slapping your heel or landing on your toes. Downhills are the worst of all. When you see runners shuffling across the Badwater finish line, it’s not because they’re too tired to push off, it’s because they’re too sore to land.

Even if you’re able to keep food down under these conditions, you’ll eventually hit the famous “wall” where the glycogen energy stores in your liver and muscles are depleted. In a marathon, the wall comes at the tail end of the race, but in an ultra, it’s not even at the midpoint and it happens many times. You’ll have to spend hours in the catabolic state where your body is forced to burn fat, protein, and even its own muscles to ensure adequate energy reaches the brain.

A cascade of stress-related hormones floods the body in response to the sustained exertion. Blood tests after ultras have shown elevated cardiac enzymes, renal injury, and very high levels of the stress hormone cortisol, the proinflammatory compound interleukin-6, and creatine kinase, a toxic byproduct of muscle breakdown. That’s a lot for the immune system to handle. Approximately one in four runners at the Western States gets a cold after the race, and this is in the height of summer!

Most of all, the ultra distance leaves you alone with your thoughts to an excruciating extent. Whatever song you have in your head had better be a good one. Whatever story you are telling yourself had better be a story about going on. There is no room for negativity. The reason most people quit has nothing to do with their body.

या पुस्तकात दाखवलेली रनींग ची अध्यात्मिक बाजु ( हो अध्यात्मिकच पण व्यक्तीगत उच्चतम मानसीक पातळीवरचा अनुभव या अर्थाने आपल्या स्टॅन्डर्ड अर्थाने नाही ) हा भाग निव्वळ अप्रतिम. अत्यंत इन्स्पायरींग अत्यंत मनस्वी भाग. त्याने केलेल्या चिंतनाच त्याच्या या संदर्भातील हे उतारे बघा

I wanted more—more victories, more speed, more spiritual development. I wanted more answers, and I thought ultrarunning could provide them. I pored over texts, exploring the link between endurance sports, altered states of consciousness, and wisdom—books like Running Wild: An Extraordinary Adventure of the Human Spirit, by John Annerino; Running and Being: The Total Experience, by George Sheehan; and The Marathon Monks of Mount Hiei, by John Stevens. The monks call their practice of Tendai Buddhism kaihogyo, an extensive daily pilgrimage through the mountainous terrain that encompasses hundreds of remote shrines, sacred peaks, stones, forests, glades, and waterfalls. To these monks, the sacred is everywhere.

The most devoted complete a 25-mile run every day for a thousand consecutive days. They wear straw sandals and carry a knife at their waist, to be used to kill themselves should they fail to continue. After five years, they conduct a nine-day fast, after which their senses are heightened to such a degree that they can hear ash fall from an incense stick. In the seventh year of their pilgrimage, the monks undertake the “Great Marathon” of 52.5 miles a day every day for a year. This extended circuit includes not only the rarified holy sites on Mount Hiei but also the crowded streets of downtown Kyoto. Each monk, as he runs past noodle bars and strip clubs, stops to give his blessing to the people in the city hurrying about their business. Each of the writers spoke of rewards beyond speed, beyond endurance, beyond victory.

आणि हा एक उतारा

Rick and many others helped teach me the great paradox of distance running. It’s a solitary activity, and to be a champion one must block out nearly everything except the next step and the next, and the one after that. Notwithstanding the thick ties that bind runner and pacer, teamwork doesn’t enter the strategic or tactical considerations of top ultrarunners.
And yet.
And yet ultrarunners—even the fiercest competitors—grow to love each other because we all love the same exercise in self-sacrifice and pursuit of transcendence. Because that’s what we’re all chasing—that “zone” where we are performing at the peak of our abilities. That instant when we think we can’t go on but do go on. We all know the way that moment feels, how rarely it occurs, and the pain we have to endure to grab it back again. The longer an ultrarunner competes, I believe, the more he grows to love not only the sport, not only his fellow ultrarunners, but people in general. We all struggle to find meaning in a sometimes painful world. Ultrarunners do it in a very distilled version. I had learned that by the time I met Rick.

पुस्तकात इतक काही आहे की बरच इथे मांडण अर्थातच शक्य नाही म्हणजे ज्या प्रसिद्ध अल्ट्रारनींग रेसेस होतात त्या जागांची महती तेथील अत्यंत खडतर नैसर्गिक परीस्थीती उदा बॅडवॉटर रेस, किंवा हार्डरॉक १०० उदा, हार्डरॉक १०० ची हि वैशिष्ट्ये पहा या रेस मध्ये स्पर्धकाला ११ माउंटन पासेस येतात.यातील ६ हे १३००० फ़ुट पेक्षा अधिक उंचीचे यात १४००० फ़ुटाची एक अगदि सरळ चढण आणि एकुण ६६००० फ़ुटांची उतरंड पार पाडावी लागते. ( माउंट एव्हरेस्ट च्या चढ उतारा पेक्षा जास्त अंतर ) हे सर्व पुर्ण करण्यासाठी मॅक्सीमम वेळ दिला जातो ४८ तास. यात एक कमरेपर्यत खोल दोन नद्यांची क्रॉसींग एक अक्खी रात्र जागरण वुइथ रनींग काहि ठिकाणी थेट ३०० फ़ुट खोल दरीत कोसळण्याचे चांसेस, .इ. बॅडवॉटर च्या वेळी अनेकांचे झालेले मृत्यु अपघात शरीरावर झालेले परीणाम

यात एका रारामुरी नावाच्या इंडियन आदिवासी जमातीच एक विलक्षण विश्व समोर येत, हे जगातील सर्वश्रेष्ठ प्राचीन रनर्स ,ज्युरेक ने त्यांच्या बरोबर धावलेल्या एका कॉपर कॅनियॉन अल्ट्रामॅरेथॉन च वर्णन निव्वळ थरारक ज्युरेक ला एक जण निमंत्रण देतो व या आदिवासीं बरोबर तो त्यांची रेस आयोजित करतो. त्यासाठी त्याने केलेली तयारी त्या महान आदिवासी रनर्स जमाती वर बॉर्न टु रन हे जगप्रसिद्ध पुस्तक आलेल आहे तेच हे रारामुरी जे टाराहुमारा नावाने देखील ओळखले जातात. त्यांच्यातला एक सर्वश्रेष्ठ रनर यात सामील होतो तो आणि ज्युरेक यांच्यातील स्पर्धा रनींग हेच जीवन असलेले रारामुरी इंडियन्स त्यांच असामान्य जीवन, आहार, धावण्याची अमानवी क्षमता इ. च वर्णन ग्रेट आणि ती रेस इ. यावर एक स्वतंत्र भन्नाट प्रकरण पुस्तकात येत,

तर अल्ट्रारनींग च एक आगळ वेगळ विश्व हे पुस्तक दाखवुन देत जिथे मानवी प्रयत्नांची पराकाष्ठा दिसते. हे सर्व इतक रोमांचक आहे की एकदा तुम्ही मुळातुन पुर्ण पुस्तक वाचाच आफ़्टर ऑल ट्रेलर मध्ये कितीक पिक्चर दाखवणार आणि कितीक स्टोरी सांगु नाही का ? मी देखील आता ज्युरेक आणि अल्ट्रारनींग बद्द्दल माहिती गोळा करतोय
शेअर करा प्लीज इफ़ यु फ़ाइंड समथींग मोअर !

मुरलीधर खैरनार यांनी लिहिलेलं "शोध" नावाचं पुस्तक सध्या चर्चेत आहे. शिवकालीन इतिहासावर आधारित डॅन ब्राऊन स्टाईल थ्रिलर आहे म्हणे. कोणी वाचलं आहे का? कसं आहे?

http://killingthebuddha.com/mag/dogma/the-lady-twilight-part-i/
http://killingthebuddha.com/mag/dogma/the-lady-twilight-part-ii/
http://killingthebuddha.com/mag/dogma/the-lady-twilight-part-iii/
http://killingthebuddha.com/mag/dogma/the-lady-twilight-part-iv/
http://killingthebuddha.com/mag/dogma/the-lady-twilight-part-v/

सध्या उस्मानिया विद्यापीठाच्या सायटीवर मिळालेलं 'महाराष्ट्र दर्शन' नावाचं गोनीदांचं पुस्तक वाचतो आहे. रसाळ भाषेतली महाराष्ट्राची ओळख वाचायला मजा येते आहे. महाराष्ट्रातल्या शेतीवर लिहिताना ते एका पिकाविषयी लिहितात -

"...श्रीविठ्ठलाची मूर्ति कमरेवर हात ठेवून या पिकाची उंची दाखवते. गणपति वरदहस्तानें पानांचा आकार दाखवतो. तथागत बुद्ध चिमूट मिटून याच्या सेवनाचें प्रमाण सांगतात. अन् हनुमंत चपेटा उगारून धाक दाखवतो, कीं जो या वल्लीचे सेवन करणार नाहीं, त्याचें थोबाड मी इकडून तिकडे करून टाकीन!

पण ही केवळ थट्टा झाली. पिकाचें नांव तंबाखू..."

आंतरजालावर हे कठीण विनोद सापडले. रोचक वाटले कुणी अर्थ सांगु शकेल का ?
कळले तर हसुन घेउ थोड , तस हसण्यासाठी इतका जोर लावण हाच मोठा विनोद आहे
मै जानता हु मगर यु ही....

1. Einstein, Newton and Pascal are playing a rousing game of hide and seek. Einstein begins to count to ten. Pascal runs and hides. Newton draws a one meter by one meter square in the ground in front of Einstein then stands in the middle of it. Einstein reaches ten, uncovers his eyes, and exclaims “Newton! I found you! You’re it!” Newton replies “You didn’t find me. You found a Newton over a square meter. You found Pascal!”

2. A mathematician and an engineer decided they’d take part in an experiment. They were both put in a room and at the other end was a naked woman on a bed. The experimenter said that every 30 seconds they could travel half the distance between themselves and the woman. The mathematician stormed off, calling it pointless. The engineer was still in. The mathematician said “Don’t you see? You’ll never get close enough to actually reach her.” The engineer replied, “So? I’ll be close enough for all practical purposes.”

3. A buddhist monk approaches a burger foodtruck and says “make me one with everything.” The buddhist monk pays with a $20 bill, which the vendor takes, puts in his cash box, and closes the lid. “Where’s my change?” the monk asks. The vendor replies, “change comes from within”.

4. Jean-Paul Sartre is sitting in a cafe revising his first draft of Being and Nothingness. He says to the waitress, “I would like a cup of coffee please. No cream.” the waitress replies, “I’m sorry sir, but we’re out of cream. How about with no milk?”

5. Noam Chomsky, Kurt Godel and Werner Heisenberg walk into a bar. Heisenberg turns to the other and says “Obviously this is a joke, but how can we tell if it’s funny?” Godel replies “We can’t know that because we’re inside the joke.” Chomsky says “Of course it’s funny, you’re just telling it wrong.”

6. It’s hard to take kleptomaniacs and puns seriously. Why? They take things literally.

7. What do you get when you cross a joke with a rhetorical question?

8. Three logicians walk into a bar. The bartender asks “Do all of you want a drink?” The first logician says “I don’t know.” The second logician says the same. The third says “Yes!”

9. A Roman walks into a bar and asks for a martinus. “You mean a martini?” asks the bartender. The Roman replies, “If I wanted a double, I would have asked for it.”

10. Another Roman walks into a bar, holds up two fingers, and says “Five beers please!”

11. A logician’s wife is having a baby. The doctor hands the baby to the dad. His wife asks if it’s a boy or girl. The logician replies “Yes.”

12. Boy I tell ya, entropy ain’t what it used to be.

13. How do you tell the difference between a plumber and a chemist? Ask them to pronounce unionized.

14. Why do engineers mix up Christmas and Halloween? Because Oct 31 = Dec 25

15. Pavlov is at a bar enjoying a pint. The phone rings and he shouts “Oh! I forgot to feed the dog.”

16. Helium walks into a bar and orders a beer. The bartender says, “Sorry, we don’t serve noble gases here.” Helium doesn’t react.

17. Shrodinger’s cat walks into the bar and doesn’t.

18. A Higgs Boson walks into a church. The priest says “We don’t allow Higgs Bosons in here.” The Higgs Boson replied, “Well, without me, you can’t have mass.”

19. A programmer’s wife asks him to pick up a loaf of bread and, if they have eggs, get a dozen. The programmer comes home with a dozen loaves of bread.

20. There’s a band called 1023MB. They haven’t had any gigs yet though.

Three logicians walk into a bar. The bartender asks “Do all of you want a drink?” The first logician says “I don’t know.” The second logician says the same. The third says “Yes!”

मस्त मस्त!!!!

पायपीट हे सतीश काळसेकरांचं पुस्तक वाचलं. लोकवाङ्मय गृहाचं प्रकाशन आहे.
मुख्यत्वे हिमालयाच्या रस्त्यांवरून लेखकाने गेल्या चाळिसेक वर्षांत केलेल्या मुशाफिरीमधले ते अनुभव आहेत. क्वचित हिमालय सोडून माथेरानसारख्या सफरींबद्दलही लेखक लिहितो. पण पुस्तकातला प्रवास नक्की कुठल्या भागांमधून केलेला आहे हे फारसं महत्त्वाचं नाही. त्या प्रवासामागचा नजरिया खरा दिलचस्प आहे. आरक्षणाशिवाय जनरल डब्यांतून केलेल्या प्रवासाची वैशिष्ट्यं, त्यातून येणारे प्रवाशांच्या बदलत्या खिशांचे आणि मनोवृत्तीचे अंदाज, एकूण पर्यटनाकडे पाहण्याचा बदललेला दृष्टिकोण, स्थानिक भूगोलाकडे पाहण्याची दृष्टी, नेहमीच्या सुखसोयींपेक्षा निराळ्या सुखांकडे (आणि काही गैरसोयींकडे आणि खोळंब्यांकडे!) पाहणारी लेखकाची तिरकी आणि सहनशील नजर, काही चकित करणारे विलक्षण योगायोग (एकाच भागातल्या दोन सफरींमध्ये एकाच वळणावर एकच लंगडा कोल्हा पुन्हा दिसणे), अगदी आडवाटेच्या अशा पहाडी चवी, प्रवासातच जुळून येणारी औटघटकेची आणि आयुष्यभराची मैत्रं... असे अगदी अनवट अनुभव या पुस्तकातून मिळतात.
काळसेकरांची अनाग्रही, आर्जवी, (कर्णिकांनी इथे जिला अस्सल म्हटलं आहे तशा प्रकारची) अस्सल मराठी भाषा मुळातून अनुभवावी अशी. त्यावर बोनस म्हणून शेवटच्या प्रकरणात लेखकाची त्रोटक तपशील टिपणारी डायरी आहे. तिच्यात लेखकाच्या एरवी सामाजिक शिष्टाचारामुळे बंदिस्त राहणार्‍या रंगेल, मिश्किल स्वभावाच्या काही जागा दिसतात (स्नानाच्या वेळी पाहिलेल्या स्त्रियांच्या देहाचं रसग्रहण, काही मित्रांच्यात एकमत होऊन प्रवास खंडित होऊ नये म्हणून खेळलेलं राजकारण, धुरावलेलं आणि राख मिसळलेलं बोकडाचं मटण, इत्यादी) आणि या सगळ्या लेखनाला निराळीच खुमारी येते.
निराळ्या वाटेनं प्रवास करणार्‍या भटक्यांना आणि असल्या भटकंत्या नुसत्या शब्दांतून अनुभवायला आवडणार्‍या वाचकांनाही आवडावं, असं पुस्तक आहे. एकसाची प्रवासवर्णनं वाचून नजरेला आलेला चिकटा गेला एकदम!

सध्या मी ग्रंथालयातून घेतलेले, http://www.amazon.com/The-Private-Sea-LSD-Search/dp/B000V00PC2 - The Private Sea: LSD & the Search for God नावाचे पुस्तक वाचत आहे. आपल्याला ते ऑनलाइनही मिळू शकेल. बरच रोचक पुस्तक आहे. यात लेखकाने म्हटले आहे की लहानपणीपासून जे कंडिशनिंग झालेले असते ते LSD सारखे ड्रग्ज काढून टाकतात. मेंदूतील एक बंद दालन उघडले जाते. ज्याप्रमाणे खिडकी उघडली की आपल्याला देखावा दिसतो तरी आपण खिडकी हे देखाव्याचे कारण आहे असे म्हणत नाही, जसे मनोरुग्णांना शॉक दिल्याने, त्यांच्या व्यवहारात शहाण्यासुरत्यांची तर्कसुसंगती येते परंतु आपण शॉक हे तर्कसुसंगतीचे कारण धरत नाही. ती असतेच फक्त दृगोचर होते, तिचे भान येते त्याचप्रमाणे LSD हे काही अध्यात्मिक्/पारलौकिक अनुभवांचे कारण नाही. हे फक्त निमित्त आहे एक वेगळी रिअ‍ॅलिटी आपल्यापुढे उघडे करण्याचे. ही रिअ‍ॅलिटी नेहमी आहेच.
.
लेखक उदाहरण देतो की - लहानपणी आपण "स्टॉप" खूण बघतो, आणि आपल्याला वाटतं किती सुंदर लाल चमकणारा गोळा आहे. जसजसे मोठे होतो तसेतसे लाल "दिवा", "थांबा" आदि अ‍ॅब्स्ट्रॅक्ट कंडिशनिंग होत जाते. LSD हे कंडिशनिंग काढून टाकते. नेहमीची रिअ‍ॅलिटी ही जर स्पॉटलाइट असेल तर LSD घेऊन आलेली रिअ‍ॅलिटी ही फ्लड्लाईट असते. हीच उपमा चपखल आहे.
.
जपानी गुरु हेच कंड्शनिंग काढून टाकण्यासाठी KOAN नावाची कोडी सोडवतात. ही कोडी अशा प्रकारची असतात- एका हाताने टाळी वाजविल्यास कसा आवाज येइल? तुम्हाला हा चेहरा मिळण्याआधी तुमचा चेहरा कसा होता? अर्थात कोड्यांमध्ये तर्काला वाव नाही आणि हेच उद्देश्य आहे या कोड्यांचे- तर्काच्या परे जाणे. तुम्ही जपनी झेन गुरुस विचारले की व्हॉइड काय आहे? वास्तव म्हणजे काय? तर तो फक्त एखाद्या चेंडूला किक देईल किंवा स्वतःच्या पापणीवर फटका मारेल. अर्थात हेच आहे - वास्तव "आहे". It is just "being".. "आहे"
.
एका सायकिअ‍ॅट्रिस्टचा LSD घेऊन आलेला अनुभव (नीरीक्षकाने टेप केलेला) अत्यंत रोचक आहे - म्हणजे त्याने फुलाकडे तासनतास पहाणे आणि त्याला भास होणे की आंतरिक प्रकाशाने ते फूल तेजस्वी आहे.एकाच लाकडाचे टेबल, लहान मेज, खुर्ची हे जणू एकाच कुटुंबातील वाटणे, भिंती आत्मप्रकाशाने पण कमी अधिक झळाळताना दिसणे. आदि.
.
अनेक LSD घेतलेल्या लोकांना - त्यांनी प्रत्यक्ष "Godhead" penetrate केल्याचा साक्षात अनुभव येतो. सबकॉन्शसच्या ज्या मर्यादेपर्यंत फ्रॉइड, जाऊन परत फिरला, त्याच्याने जाववले नाही , तेथे या द्रव्याचे प्रयोग केलेले लोक बिनदिक्कीत जातात. आणि हाच कळीचा मुद्दा आहे, थिऑलॉजिस्ट तसेच सायंटीस्ट दोघांना वाटते आहे की LSD हे ड्रगच , देवाच्या अस्तित्वावरती काही प्रकाश टाकला तर टाकू शकेल.
.
या पुस्तकात LSD द्रव्याचा "स्पिरिच्युअल" पैलू अभ्यासला आहे. अजुनही वाचतेच आहे. altizer यांच्या "God is Dead" नामक विचारधारे बद्दल माहीते आहे. altizer यांची मुलाखतच पुस्तकात सापडते - altizer यांच्या मते, फार पूर्वी transcendental देव होता. म्हणजे अध्यात्मिक प्रतलावरचा देव. पण त्याने एकदा स्वतःला जिजझ ख्राइस्ट मध्ये empty केले. पुढे त्याला सूळावर तर चढविले परंतु त्याचे resurrection झाले नाही. अर्थात तो देव परत अध्यात्मिक प्रतलात गेलाच नाही. तो इथेच घटाघटात राहीला. आणि अजुनही तो वाढतोच आहे, विस्तारतोच आहे, "evolve" होतो आहे. बरेच असे भाग आहेत जिथे तो पोचला नाही. पण सांगायचा मुद्दा "देव" ज्याला म्हणतो तो "अध्यात्मिक" प्रतलावरचा निर्गुण देव मेलेला आहे. God is dead
.
जसजसे अधिक वाचेन आणि जर कळले तर याच प्रतिसादात पोस्ट करेन.

लहानपणी आईने सांगीतलेले कोरले गेले होते की "लागा चुनरीमे दाग, छुपाऊं कैसे, घर जाऊं कैसे" या गाण्यात काहीतरी सांकेतीक तत्वज्ञान आहे. वरवर वाटतो तो अर्थ नाही त्या गाण्याचा. पुढे विचार करताना, कळले - हे गाणे मृत्युचे रुप वर्णन करते. बाबुल, पिता म्हणजे प्रत्यक्ष ईश्वर आणि माहेरी जाणे म्हणजे - मृत्यु असा काहीसा अर्थ आहे.
नंतर अजुन एक कविता भा.रा. तांब्यांची अधिक स्पष्टपणे मृत्युचा संकेत देणारी वाचनात आली, ती म्हणजे - "घन तमी शुक्र बघ राज्य करी"

मना, वृथा का भिशी मरणा ? दार सुखाचे हे हरीकरुणा !
आई पाहे वाट रे मना | पसरुनी बाहू, कवळण्या उरी

या कवितेमध्ये मृत्युस "हरीकरुणेचे द्वार" म्हटले आहे. ईश्वरास आई.
अर्थात अनेक कविंना मृत्यु या संकल्पनेने मोहविले आहे. हे जे गूढ आहे ते सांकेतिक अथवा प्रत्यक्ष उपमांद्वारे उलगडण्याचा प्रयत्न कवींनी केलेला दिसतो.
.
अशीच एक लोभस इंग्रजी कविता वाचनात आली, जिचा सारांश असा होता -
एक पब आहे. इथे वेळ घालवण्याकरता संध्याकाळचे बरेच वृद्ध सखेसोबती जमतात. बरच वय झालेल्या या वृद्धांमध्ये कोणाला कॅन्सर आहे, कोणाला हृदयविकार तर कोणाला स्ट्रोक. पण सारेजण दु:खाला कवटाळून न बसता, खरं तर भविष्याचा विचारही न करता, मजेत वेळ घालवत आहेत. रोज इथे जमायचे, बीअर पीत, हास्यविनोद करत कालक्रमणा करायची हा इथला दस्तुर आहे. काही वयाने जास्तच वृद्ध मात्र कधीकधी फिलॉसॉफिकल मूडमध्ये विचार करतात , स्वतःचे बालपण आठवतात - असेच आपण सवंगडी जमत असू, गप्पा, खेळ भरात येत असे आणि नेमकी झोपायची वेळ होत असे. मग काय विचारता, आई-बाबांपैकी कोणीतरी बखोटीला धरुन नेत असे. पण त्या दिवसाची, आपली खेळण्याची हौस मात्र पुरी झालेली नसे - कोणाला टेडी बेअर हवा असे, तर कोणाला बाजा, कोणाला अजुन गप्पा मारायच्या असत तर कोणाला झोपायला जायचेच नसे. पण आपल्या कांगाव्याला, रडारडीला भीक न घालता आई मुटकुळं बांधून, दमदाटीने घेऊन जात असे.

Perhaps the older ones allow some inkling
into their thoughts. Being hauled, as a kid, upstairs to bed
screaming for a teddy or a tinkling
musical box, against their will. Each Joe or Fred
wants longer with the life and lasses
And so their time passes.

आता आपण सारेजण वयाने वाढलो. खरं तर आपल्या नकळत वार्धक्य आले. आणि आता बोटींग पूलचा मालक, नंबर पुकारणार- नंबर ८०....नंबर ६७ आणि त्या-त्या नंबराला कांगावा/रडारड न करता एक्झिट घ्यावी लागणार. आता कळतय वार्धक्याला दुसरे बालपण का म्हणतात ते.

Second childhood: and 'Come in, number eighty!'
shouts inexorably the man in charge of the boating pool.
When you're called you must go, matey,
so don't complain, keep it all calm and cool,

.
ही कविता खालील दुव्यावरती सापडेल - http://writersalmanac.publicradio.org/index/index.php?date=2001/10/29

मिपावरची श्रीगणेशलेखमाला वाचली. विषय एकदम कल्पक आहे मालिकेचा.

http://www.misalpav.com/node/32977

मृत्युंजय, अभ्या आणि पेठकरकाका यांचे लेख खास आवडले.

http://jaddeyekabir.com/2012/05/20/become-a-moth/
.
http://www.poetryfoundation.org/learning/guide/240200#poem

Lay your head on my chest and let me tell you
What sorrow is, what love is, where grief is.
Let me tell you of this weary bird,
So long away from its nest in yearning for you.

गोनिदांचे 'स्मरणगाथा' वाचतोय. मजा येतेय. आज उद्याकडे वाचून संपलं की घरातील गणपती गेलेल्या मखराकडे पाहिल्यावर जस भकास वाटतं तसं वाटेलं.

Henry David Thoreau, Hypocrite

मी हे वाचलं नैय्ये अजुन. पण - For your eyes only.

http://www.theminimalists.com/
हा ब्लॉग रोचक वाटतोय.

Fifth Column: Literary politics?

If there is one thing that the writers’ revolt has proved it is that freedom of expression in India has never been more robust.

-------------------------------------------

New Old World: An Indian Journalist Discovers the Changing Face of Europe ______ Pallavi Aiyar

हे पुस्तक कोणी वाचलेले आहे का ? असल्यास अभिप्राय काय ??

-------------------------------------------

UC Berkeley to fire 'love letter to learning' professor

If Someone Says "You Complete Me," RUN!: Whoopie goldberg आज वॉलमार्ट मधून हे पुस्तक घेतलं. It's hilarious & perfect for some airhead/lovelorn fools like ........ me who else? ;)
___
६ प्रकरणं वाचून झालेली आहेत. चिवड्याचे बोकाणे भरत ,भरपूर हसत, लोळत पुस्तक वाचते आहे......Man!This is what I call a weekend!

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

फार छान.
ज्या मुद्द्यांची यादी दिली आहे, त्यातले मुद्दे महत्त्वाचे आहेतच, पण जागतिकीकरणामुळे व सोशल मेडियामुळे (जरी ते आभासी मानले तरी) निर्माण होणारे प्रश्नही महत्त्वाचे आहेत. त्यांचाही या अंतर्भाव व्हावा.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.

ही प्रतिक्रिया इथे हलवली आहे.