बागकामप्रेमी ऐसीकर : २०१७ धागा - २

छान आहे. मागची झाडं लहान हवीत ना?
ते झाकून ठेवलं का?

आर्किड लावायचे कुणी प्रयोग केले असतील ते हवेत. ( युटुबविडिओ पाहून झालेत.)
पुणे-नाशिक/मुंबईची किनारपट्टीची हवा अथवा बंगळुर कुठे ते हवय.

कुठली ऑर्किडस ? नाव गाव ? ऑर्किडस ना रोज पाणी 'घालू' नका हा शब्दप्रयोग लक्ष्यात येत नाहीये .माझ्या understanding मध्ये काही गल्लत होतीय बहुधा . ग्राउंड ऑर्किडस होती का ? कशात/कशावर लावली होती ऑर्किडस ?

ऑर्किडस हा एक झाडांचा वेगळा प्रकार आहे हे लक्षात आलय. त्यामुळे नावाला महत्त्व न देता सुरुवात तर करणार आहे. आता समारंभात स्टेजच्यामागे जांभळ्या रंगाची फुले वापरतात ती याचीच.
तयारी केली आहे. पावसात काही मोठ्या झाडांच्या काटक्या खाली पडतात ( आंबा, रेनट्री) त्या आणून एका कापडी पिशवीत भरल्या. पिशवी टांगली. पाणी दिल्यावर लाकडं भिजतात ती दमटपणा आणतील आणि हवाही खेळती ( आतमध्ये झाडाच्या मुळांभोवती )राहील. ऊन न येणाय्रा बॅल्कनीतल्या जातेत टांगल्यात पिशव्या. पिशवीतून पाणी खाली पडुल तिथे ट्रेमध्ये दुसरी झाडे आहेत. कमी ऊन लागणारे,हवेतली मुळे ( adventitious roots) असणारे हाताशी असणारे मनिप्लांट त्या पिशवीत सध्या लावले आहे खरे आर्किड मिळेपर्यंत.

आचरट बाबा , तुम्ही ट्रेकिंग करता . घाटावरच्या कुठल्याही ट्रेक ला तुम्हाला झाडावर ऑर्किडस दिसतील . बऱ्याच वेळा ती एरिडीज जिनस ची असतात .त्यालाही जांभळट रंगाचा झुबका येतो फुलांचा . पंधरा पंधरा दिवस याची फुले ताजी टिकतात . हे कुठल्या फ्लोरिस्ट कडे दिसत नाही . पण हे इथले . पुण्या मुंबईत सहज रुजते , वाढते . तर ट्रेक ला गेलात तर आंब्याच्या , जांभळाच्या झाडावर या ऑर्किडस दिसतील . त्यातील एखादे काढून आणावे . मुळांना धक्का न लावता . 10-12 फुटांवर खोडावर असतात . आंबा घाट उतरल्यावर , गोवा हायवे च्या अलीकडे 20-30 किमी मध्ये तर रस्त्याच्या बाजूला लावलेल्या झाडांवर हाताला येईल एवढ्या उंचीवर असत .( अजूनही असावीत ) सुरुवात इथून करावी . बाकी पुढच्या भागात . तुम्ही समारंभात दिसणारी म्हणता ती बहुधा डेंड्रोबियाम म्हणत असावात. त्याचे कमर्शियल cultivation होते . एरिडीज लावा . आज्याबात नखरे न करता नक्की टिकतील

आचरट बाबा ,
http://richardiana.com/pdfRich/Richardiana-vol16-13-Maharashtra.pdf

हि लिंक उघडा . यात पान न. पीडीएफ चा पान न. १२ उघडा , त्यात महाराष्ट्रातील ऑर्किड्स चे फुले असतानाचे फोटो आहेत . त्यातील B फोटो बघा . Aerides maculosa हे ऑर्किड आहे . मी वर ज्याचा उल्लेख केला आहे ते हेच. मुबलक आहे . अजिबात नखरेल नाही . वर्षात एकदाच फुले येतील ती या फोटो प्रमाणे दिसतील . उन्हाळयाच्या शेवटी . चांगली १५ दिवस टिकतील ( मी काढलेले फोटो रात्री जमल्यास शोधून पाठवीन ) . अजून काही लिंक मिळाल्या तर पाठवीन .

छान आहे साइट!
रानात बरीच आर्किड्स, बांडगुळे दिसतात. खाली हाताशी येणारं दिसलं की छोटंसं काढून आणेन. प्रयोगासाठी नक्कीच कामाला येईल शिवाय बॅल्कनीतला तो भाग हिरवा दिसेल.
हा धडा पहिला-

कापडी पिशवीत काटक्या भरून मनीप्लांट टांगला. माती नाही. नारळाच्या शेंडीचे प्रयोग फसले आहेत अगोदरचे. लाकडाचा रंधा मारून निघालेले शेविंग्ज उत्तम ठरलेले मनीप्लांटला. पण हल्ली हे मिळत नाही प्लाइवुडमुळे.

आणि एक .. बांडगुळं येगळी आणि ऑर्किड येगळी . बांडगुळं झाडावर पूर्ण किंवा पार्शल पॅरासायटीक असतात . बहुतांशी ऑर्किड हि झाडाचा उपयोग मुख्यतः सपोर्ट करता करून घेतात . अन्ना करीत नाही .

मास्तरकी नाही होत आहे. बय्राचदा आपण गार्डनिंगचे व्हिडिओ पाहतो त्यात बघा माझे झाड कसे छान असे दाखवतात पण अगदी सुरुवातीपासूनची तयारी दाखवत नाहीत. भारतातल्या विशेष दक्षिणेतल्या टेरेस गार्डनचे हे असतं. कॅम्रा गरागरा फिरवायचा दुधीपासून गुलाब निवडुंगापर्यंत घरच्या लोकांसह दाखवायचं पण how to हा शब्द फक्त विडिओच्या नावातच असतो.
पिशवीत माती नाही,काटक्या आहेत.
बांडगुळ हे वेगळे खरेच.

अन त्याची फुले

याचे वै नाव अमरेल लिलि असं काही आहे त्याचेच लोकांनी 'अमर लिलि' केले.
पहिल्या फोटोत बरीच फुले आहेत!

हे तर Crinum Asiaticum. सर्वत्र आढळणारी वनस्पती. दादर फूलबाजारात ही फुले अतिशय स्वस्त आणि टोपल्या भरभरून असतात. पुढचे परागकेसर आणि लांब पाकळ्या कापून टाकून आकार आटोपशीर करतात आणि हारांत गुंफतात. कुठल्याही मोठ्या हारात ही फुले असतातच. निशिगंधही असतोच.

ते crinum नावच बरोबर आहे पण अमर लिलि हे डोक्यात बसलय. लिलि वर्गात नाहीच आहे.वरचा प्रतिसाद चुकलाय.

अंगणात छोटोसे तळे केले असेल तर कडेने हे लावता येते.
Search "Mexican sword "
Wiki :
Echinodorus palifolius, also known as
Mexican sword plant.

मला आरे कॉलनीच्या रस्त्यावर , कडेला उगवलेली रोपं असतात, त्यातलं एक उचलून आणायचं आहे. त्याला जमिनी लगतच खोडाच्या जागी पांढरी गुलाबी फुलं येतात. फुलं वेणीच्या पेडासारखी दिसतात. मला नाव नाही माहित. जमल्यास फोटो काढून आणेन.

गौराक्का
Tree Appreciation Walks Mumbai
Public Group
हा फेसबुक ग्रुप पाहा. दर महिन्याला एक बागेला भेट असते. ५०-७० जण येतात. रविवार सकाळी ७-१०. कार्यक्रम जाहीर होतो पेजवर. मागच्या रविवारी संगांनॅशनल पार्क सिलोंदा रूट होता.

अरे वा! छान आहे की...
तुम्ही जाता का?

---------------------------------------------------------------------

नवीन ग म भ न टंकायला लै वैताग येतोय...

खालीलप्रमाणे झाडं खरीदली:

कापा फणस
हापूस आंबा
लिंबू
मोसंबी
जामफळ

मोस्टली सगळी किमान एक वर्षाची मोठी रोपं(?!) घेतली.

सध्या ही फळे तोडलीत

ऐसीकेदारे फळे भारी आहेत!!

गुगल फोटो, माइक्रोसॅाफ्टचे वन ड्राइवशिवाय इतर कोणत्या साइट्स फोटो शेअरिंगसाठी वापरता येतात-
आइफोनचे आइट्युन्स क्लाउडस्टॅारिज याबद्दल तपासता आले नाही.
१ ) postimg dot org
2) tinypic dot com
या दोन फास्ट आहेत पण https नाहीत. "तसल्या" जाहिरातींतून साइट चालवतात.
३)flickr -( याहू) आता तरी चालू आहे परंतू verizon ने ही yahoo घेतली आहे. पुढे काय होते माहित नाही. फ्री ठेवतील का वगैरे.
४) imgur
5)instagram
6)dropbox
* वरच्या क्र ३,४,५ आणि ६ - यांच्या अॅप्समधून मोबाइलने फोटो तिकडे अपलोड होतात लगेच परंतू फोटोशेअरिंगसाठी लागणारी लिंक त्या अॅपमधून निघत नाही. वेबसाइटचा आधार घ्यावा लागतो.
५)photobucket ही चांगली साइट होती. अजूनही आहे,पुर्वी दिलेल्या लिंक्स चालतात परंतू आता नवीन सुधारणा म्हणजे फ्री अकाउंट अपग्रेड करून पेड करावे लागते.
६) facebook -सर्वात उत्तम साइट. https आहे,फास्ट आहे, कोणत्याही डबडा मोबाइलमधूनही चालते, लिंकही लगेच काढता येते. एक छोटासा दोष म्हणजे तिथले अपलोड केलेले फोटो सर्व फ्रेंडसर्कलला दिसतात. यावर उपाय आहे. एक ग्रुप (क्लोझ्ट ग्रुप) करायचा आणि त्यामध्ये एकच फ्रेंड ठवायचा. फोटो फक्त त्यालाच दिसतात. परंतू लिंक दुसरीकडे चालते. सध्या ४ एमबिपर्यंतचे फोटो अपलोड होतात.
याची कृती माझ्या खरडवहीत दिली आहे.
७) wikicommons :- आपले फोटो खुपच कामाचे आणि माहितीच्या उपयोगाचे असतील तसेच त्यावर मालकी हक्क सोडायचा असेल तर इथे अपलोड करून तिसरी लिंक शेअरिंगसाठी वापरता येते. विकितील लेखासाठी विकिवाले हा फोटो वापरू शकतात.
( अवांतर लेखन दुसरीकडे नेले तरी चालेल.)

माझ्या आईने, उत्साहाच्या भरात एक कुंडीत काटे कणगर आणि करांदे रोपले. त्याच्या वेली असल्या सपाट्याने वाढतायेत की ज्याच नाव ते..

काटे कणगर आणि करांदेला उशिर झालाय तो भरून काढताहेत. मार्च महिन्यात ते कंद झोपेतून जागे होतात, सप्टेंबरपर्यंत वेली फोफावतात. वरच्या पानांच्या बेचक्यातले अगोदर काढतात नवरात्रात, मुळांचे दिवाळीत.

शुक्रवारपासून आग्नेय टेक्सासात धुमाकूळ घालणाऱ्या हार्वी चक्रीवादळाच्या कृपेनं आमच्याकडे तीन दिवसांत पिरपिर करत आठेक इंच पाऊस झाला. जमीन खणणं खूपच सोपं झालं. वस्तीतल्या नव्या मैत्रिणीकडून झाड-विनीयम पद्धत वापरून, सेगो पामच्या सहा पोरांच्या बदल्यात रताळ्याचे दोन प्रकारचे वेल आणि बरीच स्पायडर प्लांटं आणली आहेत. रताळी जमिनीत लावलीत ती खाण्यापेक्षाही शोभेची म्हणून लावली आहेत. त्या पानांचा हिरवा आणि जांभळा-अंजिरी रंग फारच आवडला मला. जमिनीवर वाळकी पानं आणि खोडाच्या तुकड्यांचं आच्छादन पसरण्यापेक्षा हळूहळू रताळ्याचे वेल पसरतील, आणि थंडीचे दोन-चार महिने वगळता चांगलंही दिसेल अशी आशा आहे. थंडीत ती सगळी वेल मरते.

शनिवारी सकाळी रताळ्याचे, मुळं फुटलेले वेल जमिनीत लावले. दोन-चार तासांत त्या पानांनी मान टाकली होती. पण एवढा पाऊस आणि दिवसभर साधारण २२-२५^० से. तापमान रताळ्यांना फारच मानवलेलं दिसतंय. रविवारी सकाळी बघितलं तर पानं पुन्हा डौलात उभी होती. फार थंडी पडायला अजून दोन महिने बाकी आहेत. तोवर त्या वेलांना रताळी धरली तर पुढच्या वर्षी तिथे आपसूक वेली, पानं फुटतील. नाहीच तर पुढच्या वसंतात नव्या मैत्रिणीकडून पुन्हा वेलींचे तुकडे आणेन.

पाऊस, तापमान उतरणं यामुळे मोगरा पुन्हा पेटलाय. भराभरा नवी पालवी फुटली आणि आता एकाच झाडाला रोज ओंजळभर फुलं येत आहेत. आता अनंतालाही कळ्या येतायत का बघायचं.

एक मित्र गरम ऑस्टीन सोडून थंड न्यूयॉर्कात राहायला गेला. जाताना स्वतः वाढवलेली डाळिंबाची झाडं माझ्या पदरात टाकली. आणली तेव्हा ती थोडी अशक्त दिसत होती, पावसानं तापमान कमी झाल्यामुळे बहुदा, त्यांचाही हिरवा रंग सुधारलाय.

आता कोणत्याच झाडांचे फोटो नाहीत; लवकरच दाखवते.

रताळ्याची वेल आणि मोठी कर्णा आकाराची जांभळी-पांढरी फुलं सुरेख दिसतात.

रताळ्यात पांढरी,पांढरट,पिवळसर, पिवळसर तंतूमय असे प्रकार विकायला येतात. पहिले दोन पीठ करायला चांगल्या. शेवटच्या उकडून खायला उत्तम. याचे वेल केलेले. ( मोठे रताळे असल्यास त्याच्या दोन टोकांपैकी अधिक निमुळते टोकाचा भाग कापून लावलेला. जमिनीवर पसरणारा वेल असतो पण त्याला मुद्दाम एका काठीच्या आधारावर चढवले. अशा कुंड्या फार छान दिसतात. चार महिन्यांनी आयुष्य संपते त्यांचे.

बोरिवलीजवळच्या निसर्गप्रेमींसाठी
नॅशनल पार्क नेचर ट्रेल.
डिटेल्ससाठी माझी खरडवही पाहा.

( मी जाणार नाहीये )

माझ्या कडे एक जास्वंद, गुलाब व लिंबाचे छोटेसे कुंडीतील झाडे आहेत.त्या झाडावर पांढरी बुरशी व आळी चा प्रादुर्भाव दिसुन येत आहे काय करावे?

या पांढय्रा बुरशिचे( तसे दिसणारे) दोनचार प्रकार आहेत. यांचा प्रकोप पावसाळ्यानंतर फार दिसतो.
१) एक चिमुकली पांढरी माशीच असते. रात्री यांचा थवा उडून पुन्हा दिवसा झाडावर येतो.
२) एक काळा बारीकसा किटक उडत येऊन झाडावर अंडी घालतो. त्यातून बाहेर पडणारी पिले पांढरीशुभ्र असतात. काटक्या पांढय्रा दिसतात. यांच्याभोवती मुंग्या गोळा होतात.
३) एक जरा मोठा तिळाएवढा किटकही पांढरा असतो. तो गोड रस सोडतो त्याला मुंग्या येतात.
४) उन कमी झाल्याने एक खरीच बुरशि पानांखाली वाढते.

उपाय: मैद्याची पातळ खळ ( कांजी) करून ब्रशने रोज चोपडावी. यासाठी स्प्रेपंप वापरू नका. खळ सुकली की हे किटक/ बुरशि आक्रसून मरते. निर्विषारी असा हा उपाय बॅल्कनीतल्या दहाबारा झाडांवर करता येतो.
२) झाड कापणे : पाने कापून टाका. फांद्या कापा. गुलाबाला फार कापल्यास त्याचा जोम कमी होतो म्हणून अति काटछाट नको. खळ मारणे.
३) कडक ऊन मिळेल अशा ठिकाणी झाडाला हलवणे.
करून पाहा.

क्रमांक २ मावा.
क्र ३ मधल्या किटकाच्या शेपटीकडच्या भागातून गोडसर रसाचा थेंब डोळ्यांनी दिसतोही. त्याला मुंग्या येतात आणि त्याचे रक्षण करतात त्याबदल्यात. क्र १ पेरु आणि इतर बय्राच झाडांवर येतात.
कोणी गोमुत्र+तुप+गुळ फवारा म्हणतात पण उद्देश तोच गुळाचा चिकटपणा आखडवतो. चिमुटभर मैद्याची खळ तेच करेल. पाने तोडून टाकून काटक्यांना खळ चोपडली की काम होते.

उद्या सुट्टीच आहे. धन्यवाद अचरटबाबा

डावीकडच्या गवताचाच बॅल्कनिला कठडा केला आहे मी. उजवीकडच्याला रंगीत झिपरी म्हणता येईल. पुर्वी हारात घालायचे.
मस्त दिसतेय परीची बाग.

कंपोस्टावर आधी जिथे लिहीलंय ते दिसत नाही. मध्यंतरी ५० रुपयांची माती (साधारण ५ लिटर) त्या कंपोस्टात टाकली होती. ते काल उपसलं.
वास भलताच कमी आला. गायबच जवळपास. माती जी काळपट लाल होती ती काळीकुट्ट झालेली आहे.
मुख्य म्हणजे, मातीत गांडूळांनी वसाहतच स्थापन केलेली आहे. ही (रंगाची) बादली बंद होती, तरीही. गांडूळांबरोबर अजून बरेच शेजारी दिसून येतात, बारक्या कोलंबीसदृश. घोणी आहेत. रहा म्हटलं.
पसा पसा भरून माती प्रत्येक झाडात टाकली. त्या झाडांतली ह्या बादलीत परत टाकली. तीही तशीच काळी व्हावी ह्या आशेपोटी. आता बघू.
काही प्रश्न:
१. ती बादली बंद असून वरील मंडळी तिथे रहायला कशी आली?
२. मोगऱ्याचं खोड चांगलं जाडजूड आहे. लांबी सहा फूट. मात्र पानं पिवळी, निस्तेज अशी येतात. मध्यंतरी कीड पडली होती तेव्हा द्रव कीटकनाशक फवारलं होतं. फुलं बघून तर वर्षं झाली आता.
३. कलकत्ता पानवेल घेतली मध्ये, तिच्यात ३ मुख्य वेली होत्या, त्यांतल्या २ करपल्या, एकीने जोम धरलाय. हे का?
४. काही कुंड्यांत कितीही काही पेरलं तरी काहीच कसं उगवत नाही? ती चिकूची झाडं बाकीच्या कुंड्यांत इतकी जोमात आहेत... आंब्यांचीही खोडं जाडजूड झालीहेत. नाचणी पेरून उपटून टाकावी का?

लिहितो नंतर एकेक.
क्र ३) पानवेल
कोणतेही खत टाकू नका. नवी कोरी माती हवी. थेट कडक ऊन नको. पाणी मुळांशी साठता कामा नये. खाली एका ट्रेमध्ये माती पसरून त्यावर कुंडी ठेवा पण कुंडीच्या तळाशी कपच्या नकोत. आतल्या मातीचा खालच्या मातीला स्पर्श झाला तर ओलावा मिळत राहतो. केमिकल फवारे अजिबात नको.

मोगरा हे फार जिवट झाड आहे.

मी उन्हाळ्यात दोन कलमं करायला लावली होती. त्यांतल्या फांदीच्या एका तुकड्याची पानं सगळी गळली नाहीत, नवी पालवी वगैरे फुटली आणि आता नवीन झाड टुणटुणीत आहे. म्हणजे इथल्या थंडीत जितपत टुणटुणीत दिसावं तेवढं. (ते शेजारच्या मैत्रिणीला देऊन टाकलं.) दुसऱ्याची सगळी पानं गळली, पण एकच फूल मात्र येऊन गेलं. एकही पान नाही, पण फूल आलं हे चित्र फारच निराळं होतं. थंडीत मी मोगऱ्याची मोठी झाडंही आत आणून ठेवते, तर हे बिनपानाचं काय जगणार! म्हणून आत, खिडकीच्या तावदानावर ठेवलेलं आहे. ऊन असेल तर दिवसातून तासभर काचेतून गाळून गाळून ऊन मिळतंय. दोन सेंटीमीटर लांबीचं मूळ आणि एकही पान नसलेलं, किंचित हिरवट खोड. वसंत ऋतू येईस्तोवर घरात ठेवेन आणि मग पुन्हा बाहेर उन्हात नेऊन ठेवेन. बघू पानं फुटतात का!

चौदावे, माझा सल्ला असा की झाडाची बरीच छाटणी करा. फार तर वीतभर वगैरे उंची ठेवा. चार पानंही चिकार झाली. पिवळी पानं सांभाळण्यात झाडाची फार ऊर्जा फुकट जाते. तीच ऊर्जा मुळांना मिळून झाडाला नवी पालवी फुटू दे. माती बदलून टाका. सध्या थंडीचे दिवस आहेत, त्यामुळे कडक ऊन नसेलच, तेव्हा भर उन्हात ठेवा. कडक उन्हाळा येईस्तोवर झाडाला सावरायला चिकार वेळ मिळेल.

कंपोस्टाची बादली बंद असली तरीही मातीत गांडूळं आणि किड्यांची अंडीपिल्ली असतात. पोषक हवामान मिळालं की सगळी बाहेर येतात.

तुमच्या आहे त्या मातीचा रंग बदलणार नाही, पण त्यात स्वयंपाकाचा कचरा आणि पानं टाकत राहिलात की मुळात मातीत असणाऱ्या जिवाणूंना पंचपक्वान्न मिळतील आणि त्यांच्यामुळे मातीची प्रत सुधारेल. त्या 'भेसळी'मुळे मूळ रंग बदललेला दिसू शकतो. जिवाणूंमुळे मूळ मातीत असणारी खनिजं झाडांसाठी उपलब्ध होतील. प्रियदर्शिनी कर्वेंनी ऐसीवरच कंपोस्टाबद्दल लिहिलेलं आहे, त्यांचे लेख इथे वाचा. (दुवा) त्यांच्या सल्ल्यानुसार मोगऱ्यात किंचित साखरपाणीही ओतून पाहा.

त्यांचे लेख वाचून मीही या वर्षी गळलेली पानं चुरून शक्यतोवर आवारातच जिरवत आहे. पानं चुरली नाही तर खालच्या गवताला प्रकाश मिळत नाही, आणि गवत मरतं. पानं लॉन-मोअरनं चुरून ती आवारातच पसरून देत्ये, त्यावर वापरलेल्या कॉफी शिंपडत्ये, म्हणजे कार्बनसोबत नायट्रोजनही मिळेल. शिवाय वापरलेली कॉफी फुकटच मिळते. पुढच्या वर्षी कदाचित त्याचा परिणाम दिसेल, किंवा नाही दिसणार. पण बाहेरचं खत, रसायनं आणून घरात ओतत नाहीये. (शिवाय, आमच्या झाडाची शेजारच्या आवारात पसरलेली पानंही ओढून आमच्या आवारात पसरली. त्यामुळे दोन्ही बाजूंचे शेजारी आमच्यावर फारच प्रसन्न झालेत.)

१४टॅनचा मोगरा वाचवा बक्षीस मिळवा -
- चा आणि बागकामप्रेमी ऐसीकर.

बाबाजी, मै बडे कष्ट में हूं बाबाजी.
दोन पैकी एका पारीजातकाचे पानं पिवळसर पडत चाल्ले आहेत, त्याच्या कळ्याही जळून गेल्यात. दुसऱ्याचे मात्र तसेच आहेत, हिरवे. उपाय सुचवा.
मोगऱ्याच्या तर काटक्या झाल्यात
मै आपको माहितीपुर्ण श्रेणी का प्रशाद चढाऊंगा बाबाजी...क्रिपया क्रिपा करें

दोन प्रश्न आहेत सोनचाफा आणि अनंताबद्दल?
१. सोनचाफ्याचं झाड ४ महिन्यांपुर्वी आणलं, साधारण ४ फुट उंच. व्यवस्थित खत-पाणी घालतोय, उन पण पुरेसं मिळतं. पंधरा दिवसांपुर्वी पर्यंत झाडाची काहीच वाढ होत नव्हती. नविन पालवी नाही आणि आहे ती पानंही गळत नव्हती, हिरवी गार आहे तशीच (खोट्या झाडासारखी), फुलांचा तर प्रश्नच नव्हता. झाड मरगळं पण नव्हतं ना वाढत होतं. पण मागच्या पंधरा दिवसांपासून जुनी पानं गळून नवी पालवी फुटली आहे. अता प्रश्न असा की सोनचाफ्याला फुलं कधी एक्सपेक्ट करावीत? ही झाडाची वाढ अशीच स्लो असणार आहे का?

२. अनंताचं रोप सोनचाफ्याबरोबरच आणलं होतं. झाड खूप टरारुन वाढतंय आणल्यापासून. कळ्या मात्र उशिरा लागल्या, २-३ महिन्यांनी. अनंताचा तसा काही इश्यू नाही फक्त हाच प्रश्न विचारायाचा होता की अनंताच्या कळ्या फुलायला वेळ लागतो का? कळीचं फुल व्हायला साधारण १२-१५ दिवस लागतात असं दिसून आलं सध्याच्या कळ्या उमलण्यावरून. हाच साधारण वेळ असतो का अनंताचा कळ्या ते फुल ह्या कालावधीचा?

मोगरा : - कुंडीतले झाड आणि जमिनीतले यात फरक पडतो. पाणी कमी पडल्याचा ताण मोगरा आणि गुलाब सहन करू शकतात पण पाण्यात दोनतीन तास मुळे डुंबून राहिल्यास मुळे मरतात. पाने पिवळी पडणे हे कोणत्याही झाडाचे पाणी तुंबल्याचे लक्षण आहे. (भात पीकास पाणी चालते.) जमिनीला/बागेत कुठे उतार असल्यास पाणी तुंबू शकत नाही. बागेत कुठेच उतार नसल्यास उंचवटे करूनच गुलाब/मोगरा लावावा. कुंडीत पाणी निचरा नाही झाल्यास झाड मरते.
कुंडीतून झाड बाहेर काढा. पांढरी लवदार मुळे नसणे आणि असलेली काळी पडलेली दिसल्यास त्यावर नखाने ओरखडून आत हिरवे आहे का पाहा. नसल्यास ते मूळ मेले आहे. कुंडी खोल असण्यापेक्षा रुंद हवी अठरा इंच वगैरे. कुंडीत तळाशी दगड कपच्या उभ्या बसवून त्यावर शेणखत टाका. मधोमध मोगय्राचा रोपाचा मातीचा गड्डा ठेवून सर्व बाजूने शेणखत भरा. रोपाची सर्व पाने खुडा. कुंडीत एवढेच पाणी द्या की ते खालून वाहून जाणार नाही. शेणखत जेवढा ओलावा धरेल तेवढेच. सकाळी माती तापली पाहिजे, संध्याकाळी जेमतेम पाणी. साधारण एक फेब्रुवारीपासून उन्हाचा चटका जाणवू लागतो तेव्हा वरती जे फुटवे ( नवीन शेंडे येतात )त्यास भरगच्च कळ्या येतात. एक जूनअगोदर वरच्यावर थोडे शेणखत टाकावे लागेल. जानेवारीतले टाकलेले खत पोकळ झालेले सापडेल आणि त्यात रोपाच्या पांढय्रा मुळ्या दिसतील. सप्टेंबर नंतर कळ्या येणार नाहीत,मोगरा फेब्रुवारीपर्यंत विश्रांती अवस्थेत जातो. सर्वच सुगंधी पांढरी फुलझाडे थंडीत विश्रांती घेतात. यावेळी बिनवासाचा काकडा फुलतो.
मोगय्राच्या १)मल्लिगे,* २)गुंडु मल्लिगे**, ३)मदनबाण,*** आणि ४)वेल मोगरा अशा जाती आहेत. क्र१ बंगळुरु, उडुपीकडे आहे. क्र २) मुंबई पुणे. क्र ३ आणि ४ फुले कमी येतात,टपोरी मोठी असतात, कारपार्किंगला उपयोगी.
जमिनीत,कुंपण म्हणून लावलेली मोगय्राची झाडे खूप दूरपर्यंत मुळे पसरवतात, अस्ताव्यस्त वाढून सूर्यप्रकाश खातात, अन्न साठवतात ओक्टोबर ते मार्च. मग धुमधडाका फुले येतात. कवितांची वाट पाहत नाहीत. शेणखतांची कसर उन्हाने भरून काढतात. बॅल्कनीसाठी वेल मोगरा बरा. फुले नसतात तेव्हा छान हिरवी महिरप करतात. मनिप्लांटपेक्षा बरे.
वेल/झुडुप झाड यातला फरक -
झुडुप किंवा झाड या प्रकारात क्र २ येतो. फांद्या घट्ट असतात आणि आकाशाकडे वाढतात. वेल मोगरा ( किवा गुलाब) हा इतर वेली जशा एखाद्या आधारास विळखा घेत सुर्यप्रकाश मिळवण्यासाठी वरवर जातात तसा विळखा घेत नाही. फांद्या झुडुपापेक्षा लवचिक असतात. थोडे वर चारपाचफुट वाढल्यानंतर वाकतात जमिनीकडे वळून सर्व झाडाचा एक छत्री अथवा तंबूसारखा आकार होतो. असे वाकल्यावरच त्या फांद्यांवर कळ्या येतात. तर या फांद्या फार वर चढवू नये अथवा उगाच काटछाट करू नये. हे वेल गुलाबास फार लागू आहे.

मोगय्राला पर्यायीपूरक फुलझाड शेवंती. मोगरा थांबला की शेवंती सुरू होते. ओक्टोबर ते फेब्रुवारी. दोघांस विश्रांती अवस्थेत शेणखत घालून पोसले की भरपूर फुले देतात. फुलांचा हंगाम संपताना 'लेअरिंग पद्धत' वापरून नवीन रोपे करता येतात.

टीपा
* पाकळ्यांची एकच रांग,अति सुवासिक गजय्रासाठी उत्तम.
** गुंडु = जाडा बुटका, पाकळ्यांच्या दोन तीन रांगा,देठ लहान. वेणीसाठी.
*** लांब देठ, लांब कळी,मोठे पाच पाकळ्यांचे फूल. हार गजय्रासाठी नाही.

सोनचाफा /पारिजात/अनंत/जास्वंद

बियांपासून केलेली झाडे खूपच डेरेदार आणि देखणी वाढतात परंतू फुलावर येण्यास तेरा वर्षे लागतात. कलमे /छाट कलमे बरी. ही रोपे नर्सरीतून आणल्यावर जमिनीत खड्डा न खणता एक फुट उंच xतीनफुट गोल उंचवटा करून लावा. सुरुवातीस तीन बाजूंनी बांबू/लाकडाचा आधार देऊन सरळ वर वाढेल असे लक्ष द्यावे. कुंडीतच लावणार असाल तर तयार कुंडी न देता प्लास्टिकचे विणलेले वीस पंचवीस किलोचे पोते वापरावे. हे मातीने भरून ते एका चारपाच इंच खोल काळ्या प्लास्टिक ट्रेमध्ये ठेवावे. त्यात सतत थोडे पाणी राहील हे पहावे. पाण्यात डास होऊ नये म्हणून नारळाची शेंडी/काथ्या भरावा. चांगले सहासातफुटी गच्च झाड ही पद्धत सांभाळते. जास्वंद/ अनंतासाठी ही पद्धत उपयोगी पडते.
अनंताच्या कळ्या शेंड्याला दिसतात. पण पानांच्या तीन जोड्या वरती आल्यावरच त्या कळ्यांची फुले होतात. याकरता जमिनीपासून रोप दोन फुट वर आले की शेंडा तोडा. दोन शेंडे येतील तेही एक फुटावर तोडावे म्हणजे बरेच शेंडे होतात. पुढेपुढे फुले फारच वर लागतात.

यापुढील प्रतिसादांसाठी नवा धागा काढावा, ही विनंती.