याकूबला फाशी

ही अजून उद्वेगजनक माहिती. विशेषकरून बातमीतला तो तक्ता बघा.

नशीब न्यायाधीस मोदींनी नेमलेले नाहीत. अगोदरपासूनचे आहेत. नाहीतर हा निकाल चिंताजनकच नव्हे तर विनोदी देखिल मानला गेला असता.

न्यायालयाबाबत मला अजिबात शंका नाही. मात्र न्यायालये प्रोसेसला बांधील आहेत. नवीन पुरावे प्रकाशात आल्यानंतर (उदा. बी रमण यांचा लेख) त्याची हाताळणी कशी केली जाते याबाबत मला माहिती नाही. विशेषतः उज्ज्वल निकमांसारखे पब्लिक प्रोसिक्युटर असल्यावर अशा पुराव्यांची मांडणी योग्य प्रकारे होणार नाही याची खात्रीच वाटते. (याच महाशयांनी जनतेत खळबळ माजवून देण्याकरिता कसाब-बिर्याणी प्रकरणाचे पिलू सोडले होते).

शिवाय न्यायालयाच्या सर्वच निर्णयांचा आदर करावा अशी मागणी होत नाही. श्रीकृष्ण आयोगाच्या निर्णयाच्या अंमलबजावणीचे काय झाले? न्यायदान हे केवळ राजकीयदृष्ट्या सोयीस्कर पद्धतीने होते आहे अशी प्रतिमा होऊ नये याची खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.

राजीव व इंदिरा गांधींच्या मारेकर्‍यांनाही कधी शिक्षा होतेय याच्या प्रतीक्षेत. झालं हे छानच, आता हे बाकीचंही आटपा म्हणावं.

बाबू बजरंगी , माया कोडनानी

यांना फाशी का नाही आणि याकुब मेमनला का हे खरच समजत नाही. पण साध्वीवर मोक्का लावता येणार नाही असं सुप्रीम कोर्टाने देखील म्हटलं होतं. तिच्यावरचा गुन्हा अजून शाबित झालेला नाही बहुधा.

याकूब निर्दोष आहे असे मी म्हटलेले नाही. महेश भट्ट किंवा मार्कंडेय काटजू वगैरे मंडळी सोडून द्या पण सर्वोच्च न्यायालयाचे निवृत्त न्यायमूर्ती एच एस बेदी यांनीही अशी मागणी केली होती. मेननच्या अपीलावरील चर्चेत विद्यमान न्यायाधीशांमध्येही मतभेद झाल्याने नवीन बेंच स्थापन करुन निकाल करावा लागला. दुर्मिळात दुर्मिळ अशा खटल्यामध्ये (उदा. निर्भया किंवा कसाब खटला) या स्वरुपाच्या शंका इतक्या मोठ्या प्रमाणावर उत्पन्न होत नाहीत.

>> अशावेळी फाशी देण्याविरोधात एकमेव मुद्दा हा असू शकतो की टाडा कायदा अस्तित्वात नसता तर याकुब मेमणला फाशी झाली असती का?

मला एक प्रश्न आहे. याकूब माफीचा साक्षीदार होता. 'माफीचा' म्हणजे त्यात नक्की काय प्रमाणात माफी अभिप्रेत असते? अशा साक्षीदारांना न्यायव्यवस्थेत काही संरक्षण असतं का? जोशी अभ्यंकर खून खटल्यात एक माफीचा साक्षीदार होता. त्याला फाशी झाली होती की जन्मठेप की आणखी काही? कारण ते आयबीमधले रमण म्हणून आहेत त्यांच्या लेखात तसा काही सूर वाटला -

The cooperation of Yakub with the investigating agencies after he was picked up informally in Kathmandu and his role in persuading some other members of the family to come out of Pakistan and surrender constitute, in my view, a strong mitigating circumstance to be taken into consideration while considering whether the death penalty should be implemented.

There is not an iota of doubt about the involvement of Yakub and other members of the family in the conspiracy and their cooperation with the ISI till July 1994. In normal circumstances, Yakub would have deserved the death penalty if one only took into consideration his conduct and role before July 1994.

But if one also takes into consideration his conduct and role after he was informally picked up in Kathmandu, there is a strong case for having second thoughts about the suitability of the death penalty in the subsequent stages of the case.

शंभर गुन्हेगार सुटले तरी चालतील पण.....

हे तत्त्व कुठे आहे?

तुम्ही मुद्दामहून वेड पांघरता की खरोखरच निरागस आहात, असा प्रश्न पडतो मला अनेकदा. असो. हे काही पॉलिटिकली करेक्ट विधान नव्हे.

शिक्षेस स्थगिती देण्याचे मूळ कारण तमिळनाडू आणि पंजाबमधील विधानसभांची मागणी हेच आहे. याच न्यायाने हिंदू-शिख दहशतवाद्यांच्या प्राणाचे मोल हे मुसलमान दहशतवाद्यांपेक्षा अधिक आहे असे मानावे काय?

>>The BJP is against terrorists only if those terrorists are Muslim

बीजेपीला खास सिंगलौट करायचे कारण नाही. आधीच्या सरकारनेही राजीव गांधींच्या मारेकर्‍यांना फाशी दिले नाही.

The BJP is against terrorists only if those terrorists are Muslim

Political parties other than BJP are interested in protecting the human rights of convicted terrorists only if those convicted terrorists are muslims. - हे वाक्य सुद्धा खरे वा खोटे आहे हे पडताळून पहावे का ? पॉलिटिकल पार्ट्या तसे करतातच असे माझे म्हणणे नाही. त्या तसे करतात का ते तपासून पहावे का ? असा माझा प्रश्न आहे.

शिवाय माझी एक शंका आहे. माफीच्या साक्षीदाराची मदत घेऊन मुख्य गुन्हेगाराला पकडतात. मुख्य गुन्हेगाराला माफीचा साक्षीदार करता येइल?

म्हणजे, दाऊद, टायगर मेमन हे याकुबचे 'उप' का?

बाकी काही असले तरी त्याच्या अंत्ययात्रेतील लक्षणीय उपस्थिती चिंताजनक आहे खरी.

ज्या लोकांनी फाशी देऊ नये असे म्हटले त्यांनी याकुब मेमणला "निर्दोष सोडून द्यावे" असे म्हटले नाही एवढे नोंदवून मी माझे दोन शब्द संपवतो.

("तुम्ही दिवसाला ३२रु खर्च करता? मग तुम्ही श्रीमंत आहात" या वर्तमानपत्री मथळ्याची आठवण झाली).

>> १५००० लोक मुंबईत त्याच्या अंतिम यात्रेत शामिल होते

खरंच? कुठे बरं आली आहे बातमी?

मला वाटतं याकूब निर्दोष होता असं कोणीही म्हटलेलं नाही . अगदी ओवैसींनीही नाही. 'तो या कटाचे धागेदोरे उलगडण्यात महत्वाचा साक्षीदार असतानाही ही शिक्षा का?' अश्याच आशयाचा/जवळचा प्रश्न अनेकांनी केला आहे. अर्थात परिणाम भोगावे लागणार आहेत हे उघड आहे म्हणूनच ही तेढ वाढतील असे निर्णय व्यवस्थेने घ्यावेत का? न्याय- व्यवस्था साक्षी पुराव्यांवर चालते हे कितीही खरं असलं तरी परिणामांचा विचार करुच नये असे काही नाही.

उत्पल यांच्या फेसबुक भिंतीवरून त्यांनी लिहिलेली प्रतिक्रिया-

याकूब मेमनबाबत प्रेम वाटायचं काही कारण नाही. (मला स्वतःला कसाब, याकूब मेमन किंवा धर्मामुळे अंध होणाऱ्यांबद्दल कुणाहीबद्दल वाईट वाटतं. कारण धार्मिक कट्टरता म्हणजे विवेकाचा मृत्यू. धर्म एक चांगला माणूस वाया घालवतो.) दुखरी बाजू आहे ती उन्मादाची. अमेरिकेने ओसामाला मारल्यावर अमेरिकन जनतेने उन्मादी वर्तन केलं होतं का हे मला माहीत नाही. पण तसं केलं नसेल तर ती समंजसपणाची खूण आहे. गुन्हेगाराला शिक्षा होणं हा न्यायालयीन प्रक्रियेचा एक भाग आहे. पण त्याकडे तटस्थपणे 'प्रक्रिया' म्हणून बघता न येणं ही आपली अडचण आहे. कुणाला तरी मारल्यावर कुणाला तरी आनंद होणे हे मला काहीसं विचित्र वाटतं. नथुराम गोडसेने गांधींना मारलं हे मला माहीत आहे. माझ्यावर गांधींचा मोठा प्रभाव आहे. पण म्हणून गोडसेला फाशी दिल्याचा मला आनंद वगैरे अजिबात होत नाही. ती एका कृत्याची परिणती होती आणि त्या फाशीकडे मी न्यूट्रल मनःस्थितीतून पाहतो. त्याचा आनंद व्यक्त करावा किंवा दुःख व्यक्त करावं यापैकी काहीच मला वाटत नाही. आणि झालंच तर मला या फाशीचं दुःखच होतं. ज्या माणसाकडे गांधींना मारण्याइतपत मानसिक ताकद आहे त्या माणसाने गांधींना विरोध करत ही ताकद रचनात्मक कामात वापरली असती तर कदाचित देशाचं अधिक भलं झालं असतं असं वाटतं.

उन्माद हा एकूणातच आपल्याला मिळालेला शाप आहे. मग तो गांधीवादामुळे किंवा मार्क्सवादामुळे येणारा उन्माद असला तरी. मला त्याची अडचण वाटते. विचार करणे याचा एक मुख्य अर्थ समोर जे जे बरं-वाईट घडतं आहे त्याचं भावनिक न होता आकलन करण्याची क्षमता असणं. याकूब मेमनला फाशी दिल्यामुळे ज्यांना पराकोटीचा आनंद होत आहे त्यांचं वस्तुस्थितीचं किंवा दहशतवादाच्या उग्र प्रश्नाचं आकलन काय आहे? त्यांच्या आकलनाची क्षमता काय आहे? टीव्ही बघून दहशतवादाचा प्रश्न समजून घेता येतो का? देश म्हणून विचार करताना कठोरपणे निर्णय घ्यावे लागतातच आणि ते घ्यावेतच. देहांत शासनाच्या शिक्षेबाबत मतभेद आहेत आणि माझं व्यक्तिगत मत फाशीच्या बाजूने नाही. पण सध्या न्यायव्यवस्थेत फाशीची तरतूद आहे त्यामुळे माझं व्यक्तिगत मत बाजूला ठेवून मला आहे ते स्वीकारावं लागेल. आणि हे मी तटस्थपणे करणं अपेक्षित आहे. त्यामुळे जे निर्णयप्रक्रियेचा भाग नाहीत त्यांच्यासाठी हा आनंदाचा भाग कसा होऊ शकतो हे मला कळत नाही.

याकूब मेमनची केस किंवा अजमल कसाबची केस वृत्तपत्रातून गाजली, टीव्हीवरून गाजली कारण त्याला दहशतवादाचं परिमाण आहे. त्यांनी केलेले गुन्हे थेट स्वरूपाचे, भीषण होते. कुणाचाही जवळचा माणूस जाणं हे भयंकर आहे आणि त्याची तीव्रताही खूप आहे. 'तुमच्या घरातला माणूस गेला असता तर तुम्हाला कळलं असतं' असा एक युक्तिवाद असतो आणि त्यात तथ्य आहेच. पण मला इथे असा प्रश्न पडतो की आपल्या जवळच्या माणूस गेला की ज्याने ते केलं त्याला मारावसं वाटणं ही प्रतिक्रिया, सूडभावना झाली. ती न्यायभावना असते का? आणि सूडाची भावना असली तर त्यात काही गैर आहे असंही नाही. (पुन्हा एकदा, व्यक्तिशः मला सूड घ्यावासा वाटत नाही. पण ते माझ्याबाबतीत झालं. कारण हा वैचारिक भूमिकेतला फरक आहे. माझ्या घरी काही वर्षांपूर्वी सुमारे लाखभर रुपयांच्या दागिन्यांची चोरी झाली होती. चोर सापडला नाही आणि खरं तर मी त्याकरता प्रयत्नही केले नाहीत. मला भुरट्या चोरांचा राग येत नाही. उलट त्यांना भेटून त्यांच्याशी सखोल बोलावसं वाटतं. माणूस चुकीचा वागतो त्यामुळे त्याचा राग येण्याऐवजी तो असा का वागतो, त्यात आपल्याला काही बदल करता येईल का याचा शोध घेण्यात मला समाधान मिळतं. आता यावर असा प्रश्न येईल की चोरी ही साधी गोष्ट झाली. तुझ्या आईला, वडिलांना किंवा बायकोला कुणी मारून टाकलं तर तुम्हाला काय वाटेल? या प्रश्नाचं उत्तर 'मी तरीही सूड घेऊ इच्छिणार नाही. उद्या न्यायालयाने त्याला फाशी दिली तरी माझी इच्छा त्याला सुधारगृहात ठेवावं ही आहे' असं आहे. पण अर्थातच हे उत्तर ग्राह्य धरता येणार नाही कारण माझ्याबाबतीत तसं घडलेलं नाही.) तर व्यक्तिगत ते सामाजिक अशा विविध पातळ्यांवर या दोन्ही संकल्पनांमध्ये काय फरक पडत जातो हे आपल्याला तपासता येईल. (हा खरोखर एक रोचक प्रश्न आहे. मीही आत्ता न्याय आणि सूड या संकल्पनांच्या गोंधळात पडलो आहे.)
न्यायाची निकड हजारो-लाखो लोकांना आहे, मग एका माणसाला फासावर देऊन जी 'शांती' मिळते ती न्याय झाला म्हणून मिळालेली शांती असते की इतर काही असतं? आणि जर ही न्यायामुळे मिळालेली शांती असेल तर ते मला कोड्यात टाकणारं आहे. म्हणजे मग आपल्याला अजून बरंच पुढे जायचं आहे असं म्हणावं लागेल. याचं कारण असं की न्यायाची भूक जर एवढी मोठी आहे तर तर ती फक्त ताजवरील हल्ल्यापुरती मर्यादित का? मग सामाजिक न्यायासाठी झगडणारे लोक विकासाचे विरोधक कसे होतात? गोध्रामध्ये मारली गेलेली माणसं, नंतर गुजरातमध्ये मारली गेलेली माणसं, इतर दंगलीत मारली गेलेली शेकडो माणसं या सगळ्यांना न्याय मिळाला का? ज्या बायकांना हुंड्यासाठी जाळलं गेलं, ज्यांच्यावर बलात्कार झाले त्या सगळ्यांना न्याय मिळाला का? आजवर धरणांमुळे विस्थापित झालेल्यांना, जमिनीसाठी नागवल्या गेलेल्या आदिवासींना न्याय मिळाला का? व्यापम मधल्या मृतांना न्याय मिळेल का? याकूबच्या फाशीसाठी कोर्ट मध्यरात्री सुरू होतं याचंही कौतुक झालं आहे. त्याला फाशी द्यायची घाई का होती हे मला माहीत नाही. त्यात राष्ट्रीय सुरक्षेच्या दृष्टीने काही मुद्दे गुंतले असतील किंवा काही इतर महत्त्वाचे मुद्दे असतीलही. पण मग मला असाही प्रश्न पडतो की पंधरा-वीस वर्षं चालणारे खटले रोज किंवा आठवड्यातले दोन दिवस अधिक काम करून निकालात का काढले जात नाहीत? तिथे तर कदाचित जीवन-मरणाचाही प्रश्न नसेल. मालमत्तेचे किंवा तत्सम इतर वाद असतील. मग न्यायव्यवस्था तिथे तत्परता का दाखवत नाही?

तुम्ही म्हटलं आहे - याकुब मेमन, कसाब यांच्यासारख्या 'मानव' या संज्ञेस पात्र नसणाऱ्या, अमानुष गुन्ह्यात सहभाग असणाऱ्या पिशाच्चांप्रती अशी 'मानवता' प्रदर्शित करणे हा मानवतेचा अपमान आहे. तसेच अशी सौम्य शिक्षा ही त्याने घेतलेल्या बळींच्या आप्तांच्या जखमेवर फुंकर घालण्यासाठीही अपुरी आहे. या पाप्याला हालहाल करून, अर्धमेल्या अवस्थेत जिवंत ठेवणे हीच शिक्षा त्याच्यासाठी योग्य ठरेल.
यावर मला असं वाटतं - गोळीला गोळी हा जर न्याय असेल तर त्या न्यायाने कसाबला खरं तर गोळ्या घातल्या पाहिजेत. पण समजा आपण तुम्ही म्हणता तशी अधिक भयंकर शिक्षा त्यांना दिली तर त्याने काय साध्य होईल? जखमेवर फुंकर घातली गेली की जखम बरी होते का? जखम औषधानेच बरी होते. आणि त्या औषधात जखम करण्यापेक्षा बरं करण्याची शक्ती अधिक असावी लागते. दुसरी जखम करून पहिली जखम बरी होईल का? मी इथे पुन्हा एकदा तुमचं लक्ष वैचारिक भूमिकेकडे वेधू इच्छितो. राग येणं, सूड घ्यावासा वाटणं या स्वाभाविक भावना आहेत. पण माणूस म्हणून आपला प्रवास कुठे असला पाहिजे? (अफजलखानाला मारल्यावर शिवाजीमहाराजांनी शत्रू मेला आणि वैर संपलं अशा आशायाचे उद्गार काढले होते असं वाचल्याचं अंधुकसं आठवतं.)

गोध्रामधील घटनेची प्रतिक्रिया म्हणून जर गुजरातमधील दंगली मान्य करायच्या असतील तर मग बाबरी मशीद पाडल्याची प्रतिक्रिया म्हणून मुंबईमधील बॉम्बस्फोट मान्य का करू नयेत असं कुणी विचारलं तर? इथे लक्षात घ्यावं लागेल की त्यांनी दोन मारले की आपण चार मारू याने प्रश्न सुटत नाहीत. प्रश्न डोक्याचा वापर करूनच सुटू शकतात. आणि धर्म किंवा प्रतिक्रियात्मक विचार डोक्याचा वापर करायला शिकवत नाहीत. (धर्म तर माणसांची बुद्धी खाऊनच जगतो, एवढंच नव्हे तर चांगला धष्टपुष्ट होतो!)

राष्ट्रप्रेम म्हणजे नक्की काय? मुळात राष्ट्र म्हणजे काय? एकजिनसी लोकांचा समूह म्हणजे राष्ट्र म्हणावं तर मी आणि माझे शेजारी यांच्यातच इतका फरक आहे की ते मला कधीकधी एलियन वाटतात. (त्यांनाही मी एलियन वाटत असेन!) मला युरोपात जन्मलेला एखादा विचार आवडला की मी राष्ट्रद्रोही होतो का? फाशीचा आनंद होणं हा राष्ट्रप्रेम सिद्ध करण्याच्या मार्गांपैकी एक मार्ग आहे का? किंवा एखाद्याला फाशीमुळे काही प्रश्न पडले आणि ते त्याने विचारले तर तो राष्ट्रप्रेमी नाही असं म्हणायचं का? माझं देशावर प्रेम आहे असं म्हणणारे अनेक जण सिग्नल तोडतात, रस्त्यावर थुंकतात, बायकोवर आपला अधिकार गाजवतात, कसलाही अभ्यास करत नाहीत, विरोधी विचार ऐकून घेत नाहीत, विश्लेषण करू शकत नाहीत, झेंडे उचलून मोर्चा काढतात पण स्वतः सीमेवर जात नाहीत. आता अशा लोकांचं राष्ट्रप्रेम श्रेष्ठ की संयतपणे प्रश्न विचारणं अधिक बरं?

त्रुटी प्रत्येक विचारपद्धतीत असू शकते. म्हणूनच मला असं वाटतं की आपल्याला कशामुळे आनंद होतो यावर आपली आत्मिक उंची ठरते. मला ज्याचा आपण अभिमान बाळगावा असं, अंतिम असं काहीही सापडलेलं नाही. आणि तसं काही सापडेल असं मला वाटत नाही. जैन तत्त्वज्ञानात 'अनेकांतवाद' सांगितला आहे. त्याचं मुख्य सूत्र असं की भिन्न दृष्टीकोनांमधून पाहिलं तर सत्य आणि वास्तव वेगवेगळं दिसतं. मला ही मांडणी जवळची वाटते. एखाद्याला फाशीचा आनंद होणं आणि तुम्हाला तो न होणं याच्या मुळाशी कदाचित हेच असेल. त्यामुळे मला जे दिसतं ते मी विस्तृतपणे तुमच्यापर्यंत पोचवणं एवढंच माझ्या हातात आहे. त्यापलीकडे काहीच नाही.

तुम्ही मांडलेल्या मुद्द्यांव्यतिरिक्त बहुधा इतरही बरंच लिहिलं गेलं. विषयांतर झालं बहुधा. पण ओघात जे वाटलं ते लिहीत गेलो. त्याबद्दल माफ कराल…:)…

शेवटची महत्त्वाची गोष्ट. तुम्हाला माझं म्हणणं पटलं नाही तरी चालेल, पण कटुता बाळगू नका आणि संवाद थांबवू नका.

(चुकून या लेखनाचं श्रेय सतीश तांबे यांना दिलं होतं. ही प्रतिक्रिया उत्पल यांची आहे.)

प्रतिसाद आवडला

गल्ली चुकली का?

जिथे आनंदाला उन्माद हे नाव देले गेले ...

सणासुदीचा आनंद, सानिया मिर्झा आणि लिअँडर पेस दुहेरीत विंबल्डन जिंकल्याचा आनंद यांना कोणीही उन्माद म्हणत नाही. मात्र पाकिस्तानला क्रिकेट मॅचमध्ये हरवलं की पाकिस्तानी झेंडा जाळणं किंवा सणाच्या नावाखाली स्पीकरच्या भिंती उभारून लोकांचे कान फाटेस्तोवर गाणी लावणं हे उन्मादाच्या पातळीवर जातं.

याकूबला फाशी देणं हा न्याय होता का नव्हता इथपासून शंका उपस्थित होत आहेत, ते ही सोडून देऊ. निदान काही लोकांना क्लोजर मिळालं असेल. दुःखद घटना मागे टाकून सर्वसाधारण आयुष्य सुरू करण्यासाठी या घटनेमुळे त्यांना मदत झाली असेल. या पार्श्वभूमीचा विचार न करता आनंद साजरा करणं हा उन्मादच. असा आनंद मलेशियन एयरलाईन्सच्या ३७० विमानाचा पंख मिळाल्यावर साजरा होत नाही म्हणून तो उन्माद अधिक चिंताजनक वाटतो.

स्थितप्रज्ञतेला निव्वळ षंढ किंवा सप्रेस्ड मनोवृत्ती अ‍ॅट बेस्ट आणि ढोंग अ‍ॅट वर्स्ट म्हणण्यात मला लाज वाटत नाही.

ज्या समाजात मर्दानगी म्हणजे कायदा हातात घेणं, कोणीतरी राज्य करणार, हुकुमत गाजवणार, तारणहार येणार यांचे सोहोळे चालतात, याबद्दल उत्साह असतो त्या समाजात मी षंढपणा मिरवायला तयार आहे. त्यावरून मी माझ्या मनोवृत्ती दाबून ठेवते, ढोंगी आहे असं कोणाला म्हणायचं असेल तर म्हणू देत. इतरांना स्पष्टीकरण देण्यासाठी कोणीही बांधील नसतं, स्वतःशी प्रामाणिक असणाऱ्या लोकांनी या फंदात पडूच नये.

. उन्माद ही एक भावना आहे. तिच्या अस्तित्वावरच आक्षेप घेणे मला पटत नाही.

:) अगदी.

हे वाचून बघा.

गेल्या काही दिवसांत या विषयासंदर्भात याकूबला फाशी देणं ही चूक आहे असं म्हणणारं बरंच लेखन वाचनात आलं.

या असल्या लेखकांना टाडा कोर्ट, हाय कोर्ट, सुप्रीम कोर्टातले मुळातली सुनावणी करणारे आणि क्य्रेटिव्ह पिटीशनची सुनावणी करणारे न्यायाधीश, राष्ट्रपती आणि राज्यपाल या सगळ्यांपेक्षा जास्त अक्कल आहे असे वाटत असावे.पण सत्य परिस्थिती तशी नाही हे कायद्याने सुनावलेल्या शिक्षेतून आणि त्याची अंमलबजावणी झाल्यामुळे समजतेच. कसाबपण प्यादे आहे, त्याला का फाशी द्या असले म्हणणारे महाभागही होतेच. या असल्या रिकामटेकड्या लेखकांना फाट्यावर मारावे.

फाशीच्या समर्थनार्थ भावनातिरेकापलिकडचं काही लेखन कुणाच्या वाचनात आलं का? पटलं असेलच असं नाही, पण बुद्धीप्रामाण्यवादाची थोडीतरी कास धरणारं.

इथेच तर स्वयंघोषित पुरोगामी आणि विवेकवादी लोकांच्या बेसिकमधला लोच्या असतो. भावनातिरेक, बुद्धीप्रामाण्यवाद इत्यादींच्या व्याख्या करणार कोण आणि कशा? या पुरोगामी लोकांच्या मतांशी सहमत असलेलीच मते बुध्दिप्रमाण्यवादी आणि भावनातिरेक टाळणारी असतात असे त्यांना वाटते त्याचे काय?

>>जेव्हा अशा गुन्हेगरासाठी पहाटे ३ ला न्यायालय बसतं.

I think it was the other way round. याकुबने रिव्यू/क्युरेटिव्ह पिटिशन केली आहे पण त्याचा शेवटचा निकाल (पिटिशन डिसमिस करणारा) आजच द्या कारण उद्या फाशी द्यायचीच आहे. यासाठी न्यायालय रात्री तीन वाजता बसवण्यात आले. त्याला सोडवण्यासाठी नाही. त्याला सोडवायची/वाचवायची इच्छा असती तर न्यायालयाने सरळ स्थगिती दिली असती आणि सावकाशीने हिअरिंग घेतले असते.

>>भारतात जन्मठेप १४ वर्षात संपू शकते

भारतात कच्चा कैदी रिमांडवर साताठ वर्षे तुरुंगात राहतो असेही होऊ शकते.
-----------------------
डिसक्लेमर: फाशी देणे अयोग्य होते असे माझे मत नाही. हे मी पहिल्या दुसर्‍या प्रतिसादातच सांगितले आहे. तेव्हा तो वाद माझ्याशी घालू नये. मी एकच शंका व्यक्त केली होती. टाडा कायद्याच्या* अनुपस्थितीत हीच केस चालली असती तर मेमणचा गुन्हा सिद्ध झाला असता का? त्याला फाशी होऊ शकली असती का? सामान्यतः फाशी होऊ शकली नसती तर मग फाशी देणे अयोग्य आहे.
*सामान्यत: जे साक्षीपुरावे ग्राह्य मानले जात नाहीत ते टाडा किंवा तत्सम कायद्याखाली ग्राह्य मानले जातात असे अनेकदा असते.

हे अनुल्लेखाने मारतील सगळे सेकुलर लोक्स.

काही वर्षापूर्वी पोलीसांना हवे तसे पुरावे सेटप करुन गुन्हा सिद्ध झालेल्या एका गुन्हेगाराला फाशीची शिक्षा झाली होती. तो यमसदनी पोचल्यावर त्या केसवर काम करणाऱ्या इन्सपेक्टरला सद्सदविवेकाची बोच असह्य झाली आणि त्याने आत्महत्या केली. तत्पूर्वी त्या गुन्हेगाराला कसे अडकवले हे त्याने लिहून ठेवले होते.
अर्थात ही घटना पुसटशी आठवते आहे.

मात्र तेव्हापासून फाशीच्या शिक्षेच्या आवश्यकतेबाबत नेहमी शंका मनात येते. द ग्रीन माईल हा चित्रपटही मृत्यूदंडाबाबत मतपरिवर्तन करणारा ठरला आहे. (पोलीस त्यांना हवे तसे पुरावे सेटप करु शकतात. अमेरिकेत निरपराध कृष्णवर्णीयांच्या खुनाचे जस्टिफिकेशन करण्यासाठी मारलेल्या व्यक्तीचा हात वापरुन बंदुकीवर ठसे घेणे, ती मृतदेहाजवळ व्यवस्थित सेट करुन ठेवणे असे प्रकार झाले आहेत. भारतात फारसे वेगळे असेल असे वाटत नाही.)

याकूब निर्दोष होता असे मला म्हणायचे नाही. त्याचा गुन्हा सिद्ध झाला आहे. मात्र मृत्यूदंडाची अंमलबजावणी एकदा झाली की त्यात दुरुस्ती करता येत नाही. त्यासाठी जन्मठेपेसारखा दुसरा पर्याय आहे.

आजच सरकारने म्हटले आहे की १९९१ पासून फाशी दिलेल्या २६ जणांमध्ये चारच जण मुसलमान आहेत. त्या चौघांमध्ये कसाब आणि अफजलचाही समावेश होतो बरं का. आणि तरीही ऐसीवरील दीडशहाणे विचारजंत असे म्हणत फिरणार की याकूबला फाशी म्हणजे मुसलमानांनाच जास्त त्रास होतो याचे उदाहरण आहे.

अगदी २६ च्या २६ फाशी गेलेले मुसलमान असतील किंवा सर्व हिंदू असतील तरी सुद्धा काही तक्रार करायची गरज नाही. कोर्टांच्या अनेक पायर्‍यांवरुन जाउन जर कोणाला फाशी होत असेल तर त्यात धर्म आणि जात आणायचीच गरज नाही.
ह्या बद्दल चर्चा सुद्धा करणे म्हणजे फाशी मधे पण लोकसंख्येप्रमाणे रीझर्व्हेशन असावे असे म्हणण्यासारखे आहे.