प्रमाणलेखन - तुम्ही हा-ही-हे लिहिता का?

(काही ठिकाणी अर्थछटा बदलते, ते वेगळे, नंतर)

सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांना अनेक सन्मान मिळाले.
सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांनी १९६२-१९६७ काळी राष्ट्रपतिपद भूषवले.
सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांच्याकरिता विद्यार्थ्यांचा विकासच सर्वात महत्त्वाचा होता.
सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांच्यापासून आतापर्यंतच्या सर्व राष्ट्रपतींची यादी बघूया.
सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांच्या कारकीर्दीबद्दल आपल्याला काय ठाऊक आहे?

"यांना/नी/चे" वापरल्यामुळे विशेषनामाचे सामान्य रूप करायचे टाळता येते. हे आदरार्थी बहुवचनांत वापरायची जास्त वेळ येत असली , तरी कधीकधी एकेरी वापरातही सोयीचे जाते.
महाराजांनी तानाजी मालुसऱ्याला सिंह म्हटले.
पेक्षा
महाराजांनी तानाजी मालुसरे याला सिंह म्हटले.

प्रथमेत "हे"चा वापर परिच्छेदाच्या प्रवाहानुसार होतो :

सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् हे भारताचे दुसरे राष्ट्रपती होते. त्यांनी राष्ट्रपतिपद राजेंद्र प्रसाद यांच्यानंतर भूषवले. राष्ट्रपती होण्यापूर्वी राधाकृष्णन् उपराष्ट्रपती होते. (वगैरे.)

वरील परिच्छेदात पहिल्या वाक्यात मी "हे" वापरले आहे, पण तिसऱ्या वाक्यात वापरलेले नाही. यावरून "हे"च्या निदर्शक (demonstrative) उपयोगाची अर्थच्छटा माझ्या वापरात आहे. पहिल्या वाक्यात "हे" म्हणून विषय म्हणून सर्वेपल्लि राधाकृष्णन् यांच्याकडे निर्देश केला आहे. तिसऱ्या वाक्यात त्या निर्देशाची पुन्हा गरज नाही.

You would find/notice/see a difference if this is done
आणि
There will be a difference if this is done
किंवा
A/the difference will be found/seen/noticeable if this is done

असे वेगवेगळे वाक्यप्रयोग इंग्रजीत करता येतात.

आता दिलेल्या उदाहरणाबाबत.

"अमकी गोष्ट केली तर तुम्हाला फरक दिसेल." असे लेखन (शत्रुत्वाचा दुसरा काही संदर्भ नसल्यास) मला जास्त मैत्रीपूर्ण प्रयोग वाटतो, "अमकी गोष्ट केली तर फरक दिसेल" कोरडा वाटतो.

(मराठीत "दिसेल" कर्मणि आहे. इंग्रजी "You would see"शी समांतर कर्तरिप्रयोग वापरला तर कर्ता अनुल्लेखाने लपवता येणार नाही, क्रियापदाच्या प्रत्ययात तो कळतोच.)
"अमकी गोष्ट केली तर तुम्ही फरक पाहाल" किंवा "अमकी गोष्ट केली तर फरक पाहाल" कुठल्याही वापरात पाहाणारे "तुम्ही" आहात असा निर्देश आहे.

मराठी वर्तमानपत्रांमधल्या बातम्यांची शीर्षकं हल्ली असल्या धाटणीची असतात - 'ह्या नटीनं केला होता हा हेअरकट'.

पेपराच्या साईटवर एकाखाली एक बातम्या - बातम्यांचे त्रोटक मथळे असतात. त्यातून थोडा बोध होतो किंवा वा उत्सुकता चाळवते. ती जास्तच चाळवून संपूर्ण बातमी उघडावी यासाठीच नटीचं नाव गाळून 'ह्या नटीनं केला होता हा हेअरकट'. असं लिहिण्याचं प्रमाण वाढलं.

१. अमकी गोष्ट केली तर तुम्हाला फरक दिसेल.

अमकी गोष्ट केली तर फरक दिसेल.

ह्यातला फरक माझ्या मते मानसिक आहे. पहिल्या वाक्यात वाचकाला आत घेऊन लिखाणात एक प्रकारची जवळीक / आपुलकी निर्माण केली जात असावी. त्याउलट दुसरं वाक्य कोरडं तथ्यदर्शक आहे.

१) हा साबण वापरल्यावर सुंदर दिसाल,
२) हा साबण वापरल्यावर तुम्ही सुंदर दिसाल.
३) हा साबण वापरल्यावर तू सुंदर दिसशील.
४) हा साबण वापयल्यावर तू अधिक सुंदर दिसशील.

हे आणखी अवांतर.

नियमाचे माहिती नाही. पण वर्तमानपत्रात थोडे लेखन केल्यावर दिलेल्या उदाहरणांसारखी रचना बुद्ध्या करायला सुरुवात केली आहे. कमीतकमी शब्दांत आशय कोंबून बसवायची ही सवय बहुधा पेपरात लिहायची सवय झाल्यावर आपसूकच लागत असावी.

अगदीच भाषेची अडचण असली तर आपण ,तुम्ही, वगैरेपेक्षा खाणाखुणा करून भागवायचं.
**
तमिळ दुकानात एका पोत्यात पिवळ्या आल्यासारखे ठेवलेले दिसले. खुणेनेच 'हे' काय विचारले. त्या नोकराने खुणेनेच एक तुकडा उगाळून चेहऱ्यावर थापून सुंदर दिसणे हे दाखवले होते.
(अवांतर आणि पकाऊ)

ती हळकुंडे असतील काय? पी हळद आणि हो गोरी म्हणतात ना तसे.

आंबेहळद.