मार, एक खाणे

असे घ्रर माझ्या पाहण्यात नाही त्यामुळे पास. मी स्वतः लहानपणी हात, पाय, झाडू, छडी, काठी, चूल फुंकायची फुंकणी, उलथणे, दरवाज्याला लावायचे कुलुप, डोके भिंतीवर आपटणे या सर्व प्रकारचा मार खाल्ला आहे पण त्याचे काही विशेष वाटत नाही. (तेव्हाही फार काही वाईट वाटले नव्हते.)
असे घर मिळण्यासाठी तुम्हाल कदाचित तुम्हाला अधिक तरुण / नवतरुण पिढीचा विदा गोळा करावा लागेल.
बाय द वे, आजकाल मुलांना मारले नाही तरी मुले आईबाबाला मारतात त्यामुळे अगदीच 'मार' अनुभवलेले कुटुंब तरी सापडणार नाही असे वाटते.

मी वाढले आहे अशा घरात. पण त्याचे फायदेतोटे काय आहेत ते कसं सांगणार? माझ्याकडे तुलनेला काही विदाबिंदूच नाही. माझा स्वतःच्या आयुष्यातला शक्य नाही. लोकांच्याही आयुष्यातला नाही. मी बुचकळ्यात पडले आहे.

मारण्यापेक्षा बोलण्याचे फायदे-तोटे अधिक आहेत असंच आजपर्यंत जाणवलं आहे, मारणं विसरलं जातं, बोलणं लक्षात रहातं. कडू आठवणी बहुदा मारण्याच्या नसतातच.

बाबांचा प्रचंड मार खाऊनही बाबा आवडतात. आईची प्रचंड बोलणी खाल्लेली आहेत ती मात्र अढी आहे :(
पण याचे कारण डीप-डाऊन , आई हक्काची वाटते हेच्च आणि हेच्च आहे.

वडलांच्या हातचा मार खाल्ला आहे. बरीच बोलणी देखील खाल्ली आहेत. वर "मी" म्हण्टलं आहे त्यात तथ्य आहे. कटु शब्दांच्या आठवणी आहेत. मार खाल्ला त्याबद्दल हसून बोलता येतं. कटु शब्दांबद्दल तसं करणं कठीण जातं.

मार खाऊन विसरलेल्या लोकांनी खरा मार खाल्लेलाच नाही असे एक निरीक्षण नोंदवून आपली रजा घेतो.
-निगरगट्ट

मार खाऊन विसरलेल्या लोकांनी खरा मार खाल्लेलाच नाही >> +१. मी स्वतः फारसा मार खाल्लेला नाही. पण प्रचंड चाइल्ड अब्युज जवळून पाहिला आहे. And it leaves scars for a lifetime, not only on the receiver, but also on the viewer. असो. मुलींना/स्त्रियांना मारत नाहीत वाचून परत एकदा किती भिन्न विश्व असतं मराठी आंजावरच्यांच आणि इतर समाजाच वाटलं. तेपणएक असोच.

मजबूत मार खाल्लेला आहे आईच्या हातचा. पण मला अढी वगैरे काय ती नाही बसली बॉ कोणाबद्दल. अर्थात मार खाल्ला तो भावासोबत मारामार्‍या करण्याबद्दलच खाल्लेला आहे ते एक असो. काय ते दिवस होते, हाताला सापडेल त्या गोष्टीने मारामारी केली जायची.

शाळेत सरांकडून वेगवेगळ्या प्रकारे मार खाल्ला आहे. सर्वच्या सर्व तांत्रिक आणि त्यावेळी माझ्यामते किरकोळ असलेल्या कारणांवरुन. पेन्सिलीऐवजी पेनाने लिहिणे, अक्षर घाण आहे असं शिक्षकांना वाटणे.

घरी एखादी चापट सोडल्यास काही नाही. पण शेजारच्या घरांमधे पोरापोरींना अ‍ॅब्युसिव्ह पद्धतीने मारताना इतकं पाहिलं आहे की एकूण कोणीही कोणालाही मारणं ही गोष्ट खास मौजमजेची म्हणून सांगावीशी वाटत नाही. शेजारचे काका मुलीच्या अक्षरशः अंगावर बसून चामडी कमरपट्ट्याने फोडून काढायचे. मुलग्यांबाबतही तीच ट्रीटमेंट. मुलं बरीच मोठी झाली तरी अंथरुणात शू करत, आणि त्याचा या सततच्या दहशतीशी संबंध असावा असं मला वाटतं. आमचे पालक अनेकदा तिथे उपस्थित असले तर मधे पडायला जायचे आणि बोलणी खायचे. मला वाटतं पोरांना मारणं हे आईबापांच्या मुळात आयुष्यात अन्यत्र त्रस्त असण्याशी संबंधित आहे.

मुलींबाबत वडील जगभरात इन जनरल किती मारतात ते माहीत नाही, पण नंतर मोठी झाल्यावरच्या आयुष्यात बायकोला प्रचंड मारणारे पुष्कळ लोक असल्याने स्त्रीला पुरुषाइतका मार पडत नाही हे म्हणणं धाडसाचं ठरेल. शिवाय बोलण्याचा मार असतोच. त्यामुळे हा विषय नकोसा वाटतो. स्त्रियांचे अ‍ॅव्हरेज शक्तीचे प्रमाण अ‍ॅव्हरेज पुरुषाच्या तुलनेत काय असेल ते असो, पण मार खाणार्‍या बाईने खरोखर जीव खाऊन उलटा हात उचलावा असं मनापासून वाटतं. मारणारा पुरुष /(असल्यास स्त्रीसुद्धा) नक्की हबकून जाईल. तोच उपाय आहे. त्यासाठी मनाची शक्ती कशी यावी ही खरी समस्या. उलट वार होणार नाही याची खात्री असल्यामुळेच मारणारे बहुसंख्य असतात.

@निळ्या: मार खाऊन विसरलेल्या लोकांनी खरा मार खाल्लेलाच नाही असे एक निरीक्षण नोंदवून आपली रजा घेतो.

@गवि: घरी एखादी चापट सोडल्यास काही नाही. पण शेजारच्या घरांमधे पोरापोरींना अ‍ॅब्युसिव्ह पद्धतीने मारताना इतकं पाहिलं आहे की एकूण कोणीही कोणालाही मारणं ही गोष्ट खास मौजमजेची म्हणून सांगावीशी वाटत नाही.

१०००००% सहमत. मी एक-दोन चपाट्या काय त्या खाल्ल्या असतील, पण जे मित्र मैत्रिणींकडून ऐकलंय त्याने अंगावर काटा येतो. त्यांच्या बाबतीत तरी ही हसून विसरण्याची गोष्ट अजिबात नाही.

लहानपणी बर्‍यापैकी मार खाल्लाय.. जास्तकरून आइकडून. शाळेत काही शिक्षक उभ्या पट्टीने तळहाताच्या मागे मारत.. पण तो मार खाण्याचे फार प्रसंग आले नाहीत..
पण माराचे फायदे तोटे वगैरे फार काही झाले नसावेत आमच्या बाबतीत..

चिरंजीवांना मार देउन अजिबात फायदा होत नाही. म्हणून न मारण्याचे धोरण स्वीकारलय पण चिरंजीव पेशन्सची फार परीक्षा बघतात मग कधीकधी मार द्यावा लागतो.. पण त्यातही प्लान बी म्हणजे मार फक्त मार देण्यासाठी निर्माण केलेल्या जागेवर :-)

मार ?
मार म्हणजे ...
ते तसच ना, मरेस्तोवर मारणं. लहान पोरगं ओक्साबोक्शी रडेस्तोवर त्याला थोबाडवणं; लाथाबुक्क्यांनी बदडणं..अंगावर सूज येइपर्यंत ?
आई-बाबांनी फारच मारलं असंही नाही; किंवा "अगदी कध्धी कध्धी म्हणून हात लावला नाही " असंही नाही.
माफक, थोडंफार --नॉमिनल म्हणता येइल; तत्कालिन मध्यमवर्गीय मराठी घरात मारण्याची जी सरासरी होती; त्यामानाने जरा कमीच मारलं. पण शाळेत मात्र.......
.
.
शाळा.
इंग्लिश.
एक कृतघ्न कर्तव्य पराङ्मुख हिंस्त्र जनावर शिक्षक म्हणून होतं आठवी ते दहावीला.
त्याच्यामुळे इंग्लिश अगदिच कमकुवत राहिली. निर्णायक क्षणी खराब इंग्लिशची जी
काही किंमत मोजावी लागली त्याने आजही वेदना जाग्या होतात.
हा इसम थोडंफार काही चुकलं तरी रान्डुकराची शिकार करताना त्याला क्रूर पद्धतीनं मारत नसतील तशा पद्धतीनं मारायचा.
(प्लीझ नोट :- चुका म्हणजे गुन्हे नव्हेत. स्पेलिंग चुकणं, कर्ता-कर्म्-क्रियापद चुकणं ह्याबद्दल हे असलं अमानवी मारायची काहीही गरज नाही.
एखाद्या पोरानं गुन्हा केला असेल; इतर पोरांना मारहाण केली असेल; किंवा मुलींची छेड काढली असेल तर तो गुन्हा ठरु शकतो.
त्याला कडक शिक्षा देणं समजू शकतो. पण स्पेलिंग मिस्टेकसाठी जीव्घेण्या शिक्षा??
फक्त दोन-चार गोष्टी समजायला जास्त वेळ लागतोय; पोराचा स्पीड थोडा कमी आहे शिकायचा ; म्हणून हे असं ?? )
हा इसम काहीही शिक्वत नसे. फक्त येउन चिडचिड करुन निघून जाइ बहुतेकवेळा.
अचानक येउन न शिकवलेल्या धड्यावर प्रश्न विचारी. जमले नाही तर फोडून काढी.

मार खाल्लेल्यांनी आणि न खाल्लेल्यांनी रोवान अ‍ॅटकिंसनचे 'फेटल बीटिंग्ज' हे कॉमेडी स्केच नक्की पहावे.
(यूट्यूबवरची लिंक आत्ता देऊ शकत नाहिये.)

माराचं का एवढं कौतिक आहे. जिथे ४-५ वर्षाच्या मुलांना जगण्याचा हक्क आहे का नाही यावर चर्चा झडतात तिथे मार म्हणजे किस झाड की पत्ती!

शेजारी पाजारी मारहाण चालली असेल तर गप्प बसण्याऐवजी (मुलांनाच असं नाही तर फॅमिली व्हॉयलन्सचा कोणताही प्रकार) तर 'रिंगिंग द बेल' हा उपाय जगभरात वापरला जातो.

त्याची बेल बजाओ हा उपक्रम ही भारतीय आवृत्ती

गविंचा नेहमीप्रमाणे उत्तम प्रतिसाद. वडिलांनी फटके दिले पण आठवणीत राहील असे कधी फारसे मारले नाही. एकदा वैतागून मारायला आले तेव्हा मी पुढे पळालो. आणि आमची गल्लीत बराच वेळ पळापळी झाली. अखेरीस मला पकडले तेव्हा 'काय झालं एवढं पळायला' असं म्हणून एक धपाटा दिला होता तो प्रसंग अजून आठवतो. (त्या प्रसंगाी इंटेंसिटी जबरदस्त असल्याने अजूनही लक्षात आहे. योग्य वेळी हालचाल न करता कदाचित लवकर हाती लागलो असतो तर चांगलेच फटके पडले असते). एकदा पैसे चोरल्याचा (व्हॅलिड) संशय आल्याने आईने एकदाच जोरदार (लाटणे वगैरे घेऊन) फटकेबाजी केली होती. मात्र नंतर माझ्याऐवजी तीच रडली होती आणि हाताने जेवण भरवले होते. (टू बी फेअर टू हर, रंगपंचमीच्या पिचकारीसाठी कायदेशीर पैसे मिळत नसल्याने माझ्याकडून पैसे परत करताना एक छोटी अकाऊंटिंग मिस्टेक झाली होती. ती लक्षात येणार नाही असा गैरसमज फटके खाल्यावर अर्थातच दूर झाला).

बाकी आमच्या शेजाऱ्यांमध्ये फारच हिंस्त्र पालक होते. एक शेजारी दारु पिऊन अक्षरशः लाथाबुक्क्यांनी मुलांना तुडवत असत. घरात कमरेत लाथ घातल्यावर त्यांची मुले सिनेमातल्या दृश्यांप्रमाणे घराबाहेर तीनचार फूट लांब ढकलली जात. बायकोलाही पट्टा, चप्पल घेऊन कुत्र्यासारखी मारहाण होत असे. घरात सुरु झालेला ह्या सर्व प्रकाराचा क्लायमॅक्स व बहुतांशी सर्व अॅक्शन सार्वजनिक मनोरंजनासाठी घराबाहेरील अंगणात किंवा रस्त्यावर होत असल्याने आम्हाला पिटात बसून फर्स्ट डे फर्स्ट शो बघायला मिळत असे. काही पालक शाळेत येण्यास नकार देणाऱ्या मुलांना गुरासारखे बडवत गावभर मिरवणूक काढून शाळेपर्यंत आणून सोडत. अर्थात गावात असे प्रकार फारच नियमित असल्याने काही चुकीचे आहे असे कुणाला वाटत नव्हते. मात्र आजकाल गावाकडे मुलांना बरीच चांगली वागणूक दिली जाते असे पाहिले आहे.

तुमच्यापैकी कोणी अशा घरात वाढले आहात का जिथे कधीच मुलांना मार बसला नाही, आणि त्याचे पुढे काही फायदे/तोटे झाले असे वाटते का?

होय! मी अशाच घरी राहत होते. मी कधीच आई-वडिलांचा मार खाल्ला नाही. मारणे दूरच ते कधी मोठ्या आवाजात रागाऊन, ओरडून माझ्याशी बोललेले मला आठवत नाही.
आई कधी चिडायची, पण तितकाच लवकर तिचा राग शांत होतो.
माझा बीजगणित आणि भूमितीचा अभ्यास घेताना , मी कितीही चूका केल्या तरी बाबा कधी चिडले किंवा ओरडले नाहीत. शांतपणे परत परत ते शिकवत रहायचे.
याचा फायदा तोटा माहीत नाही, पण आम्हाला कधी आमच्या आई-वडिलांची भिती वाटली नाही. कुठलाही निर्णय घेताना त्यांना काय वाटेल? किंवा त्यांना विचारले पहिजे, परवानगी घेतली पाहिजे असे दडपण आले नाही.
पण याचा अर्थं उद्धट्पणा नाही. योग्यं त्या नात्याला, योग्यं तो आदर द्यायलाच हवा.
शाळेत सुद्धा ( आमची मुलींची शाळा असल्याने असेल) शिक्षक कधी मारत वगैरे नसत. जास्तीत जास्तं कठोर शिक्षा म्हणजे वर्गाबाहेर उभे रहायचे( काहीजणींना ती शिक्षा आवडायची :) )
मी सुद्धा माझ्या मुलाला कधी मारले नाही. खूप चिडले तर "..... हे केलेस तर किंवा केले नाहीस तर फटका मिळेल " असं फक्तं तोंडी धमक्या देते. फटका दिला कधीच नाही. त्यामुळे तो मला अजिबात घाबरत वगैरे नाही. माझ्याशी वाद घालतो. पण म्हणुन तो बिघडला आहे/ हाताबाहेर गेलाय असं वाटत नाही.
मार न देण्याने काही नुकसान होते असे वाटत नाही.
पण अति धाकात ठेवल्याने मुलांच्या निर्णय क्षमतेवर प्रतिकूल परिणाम होतो असे वाटते. प्रत्येक गोष्टं आई वडिलांना सांगून विचारून करायची सवय असेल तर आत्मंविश्वास कमी होत असेल असं मला वाटतं . कारण प्रत्येक बाबतीत कुणाच्या तरी संम्मतीची , किं वा तू जे करतो/ते आहेस ते योग्यं आहे असे कुणीतरी म्हणण्याची गरज भासते. अशी काही उदाहरणे पाहिली आहेत.
(इथे काहींचे शिक्षेचे अनुभव वाचून कसंतरीच वाटलं :( )

ही एक 'मस्ट डू' गोष्ट होती. विशेषत: शाळेत. वर घरी तक्रार घेऊन जायची सोय नसायची. कांही मित्रांचे पालक त्याला घेऊन पुन्हा शाळेत यायचे आणि 'माझ्या समोर याला दोन हाणा गुर्जी' म्हणायचे! मुलांना मारल्याशिवाय त्यांचा नीट विकास होणारच नाही असे वाटण्याचे दिवस होते ते! अर्थात याला अपवाद होतेच. माझे शिक्षक असणारे वडील. उभ्या शिक्षकी आयुष्यात त्यांनी कधीच कुणा विद्यार्थ्याला मारले नाही अन घरी कधी आम्हा भावंडांनाही नाही! मात्र एकत्र कुटुंब असल्याने इतरांचा मार खूप खाल्ला आहे. मारण्याच्या बाबतीत 'आपला- भावाचा' असला विचार कुणी करायचे नाही. किंवा माझ्या आई-वडीलांनीही कधी आमची बाजू घेऊन मारणार्‍यांना जाब विचारल्याचे आठवत नाही. याचा परिणाम म्हणजे कांही लोकांविषयी खुन्नस बसली ती निघून जायला बराच पुढे बराच काळ जावा लागला.

वयाच्या साताठ वर्षांपर्यंत खुप मार खाल्लाय. कारण वडील हट्टी, मी सुद्धा अडेलतट्टू आणि आई घरातल्या जाचाने सदैव कावलेली. खास मला मारायला वडिलांनी दोनचार हीरांची जुडीच ठेवलेली (झाडूचे हीर) आणि आईचे सटकन पाठीवर बसणारे धपाटे बांगड्यांच्या आवाजासकट आठवतात. कधी कधी कारणं अगदी क्षुल्लक असायची.
एकदा जेवणाच्या वेळेस बाबा शेगंदाणे खातायत तर मला पण पाहीजेत हा हट्ट मी धरलेला. पण बाबांचं जेवण झालेलं होतं. तूही जेव मग खा हा शहाणपणा मला ऐकवला जात होता. पण माझा हट्ट. मग खाल्ला मार. आजी सोडवायला यायची अश्या वेळेस. (किती छोटी मागणी!)
पण मारापेक्षा लक्षात राहीलाय तो शिकवताना मिळालेला बाबांचा ओरडा कारण त्यावेळेस येवढंही येत नाहीय म्हणजे आपण अगदी क्षुद्र आहोत असं वाटायचं जे मार खाताना नाही वाटायचं. त्याचा परिणाम मात्र अजून थोडाफार आहे. अमुकएक गोष्ट येत नाही हे सांगताना बापुडवाणं वाटतं.

पण तिसरी चौथी नंतर मार नाही खाल्ला. याचा अर्थ, मी नाही तर बाबा शहाणे झाले. ;)

लहानपणी मी आईच्या हातचा मार खूप खाल्ला आहे, पण बाबांची विशेष लाडकी असल्याने त्यांनी कधी मारले नाही. तसंही त्यांच्याबाबतीत मारापेक्षा बोलणं/न बोलणंच जास्त लागायचं. त्यातपण एकदा चेष्टा म्हणून नाकावर बोट मारलं होतं तर मला मारलं म्हणून मी खूप आकांडतांडव केला होता, त्यावेळी ते काहीच बोलले नाहीत पण आई समजूत घालायला आली तेव्हा नीटच कळालं त्यांना मी किती दुखावलं ते.

लहानपणी शाळेतुन पळून यायचे तेव्हा आई मारुन, बोलुन, शाळेत परत सोडुन वैतागली. तेव्हा बाबांनी घरामध्ये एक दोर अड्कवला होता आणि परत पळुन आलीस तर उलटं लटकावीन असं सांगितलं होतं, अर्थातच त्यांनी असं काही केलं नाही.

आत्ता आम्ही जिथे राहतो तिथं शेजारी एक कुटुंब आहे ज्यांना २ वर्षाचा एक मुलगा आहे. त्याने जरा नाही ऐकलं की त्याची आई त्याला बदड बदड बदडते. एवढ्याशा पोराला मारावं कसं काय वाटंतं कुणास ठाऊक. पण मग कधी कधी ते बारकं पण तिला चापट्या मारत बसतं. त्याचं मार खाणं थोडसं कमी व्हावं म्हणून मी आईला तिच्या घरी पाठवते आणि त्याला घेऊन यायला सांगते. तेवढाच त्याला कमी मार.