पुराणमतवादी म्हणजे नक्की कोण?

मलाही पुराणमतवादाची लक्षणे जाणून घ्यायला आवडतील.

व्याख्या इतकी साळसूद नाहीये दुर्दैवाने, पिसाळलेला हत्ती जी! मिसळपावला मी तर नळावरील भांडणेच म्हणतो. तिथले कंपूबाज, दुराग्रही लोक कळपाने जे काही करतात त्याला. तिथल्या बर्‍याच लोकांना भाजपाला वा शिवसेनेला वा संघाला केलेला विरोध सहन होत नाही- मग भले तो कितीही सभ्यपणे, संयतपणे वा मुद्देसूद असो. तिथे तुमचं चारित्र्यहनन, घाणेरड्या भाषेत अर्वाच्च्य शिविगाळ, "फाट्यावर मारणे", विषयाला सोडून भलत्याच गोष्टी करुन विरोधकांचे खच्चीकरण करणे, संपादकाकरवी प्रतिसाद/लेख उडवणे यापैकी कुठलेही उपाय वापरले जातात. काही अभ्यासाचा आव-बिव आणून उगाच तुमचा मुद्दा आम्ही कसा खोडतोय असा आभास इतर सदस्यांपुढे निर्माण करतात. थोडक्यात, मिसळपाव ही मराठी संकेतस्थळांची झोपडपट्टी आहे असं म्हटलं तर खोटे नाही. विशेष म्हणजे या चिखलफेकीत काही संपादक मंडळी सुद्धा हिरिरीने सहभागी होतात. संघविरोधी अनेक लेख प्रकाशित होण्यापूर्वीच नाहीसे होतात. प्रतिसाद सुद्धा सिलेक्टिव्हली उडवले जातात. तुमचे एखाद्या संघीया सोबत भांडण झालेले असले प्रतिसादातून, तर तुमचे "वादग्रस्त" प्रतिसाद उडवले जातात आणि त्या सदस्याचे तसेच ठेवले जातात. लेख का उडवला, प्रतिसाद का उडवला याचे कुठलेही स्पष्टीकरण तुम्हाला कधीच मिळत नाही. मिसळपाव ही एक भेकड आंतरजालीय पांढरपेशी गुंडगिरी आहे.

बरेच लोक तुम्ही म्हणता तश्या वरील १-५ पैकी गोष्टी उघडपणे म्हणत नाहीत कारण त्या आता कालबाह्य झालेल्या आहेत. पण बरीच लोक छुपी रेसिस्ट आहेत आणि तो रेसिसम निरनिराळ्या पद्धतीने व्यक्त होतो. एकांगीपणा, विरोध सहन न होणे, आपलेच ते खरे, जातीयवाद, ही जर पुराणमतवादाची लक्षणे असतील तर ती मिसळपाव वरच्या बहुसंख्य सदस्यांना अचूक लागू पडतात आणि किमान या अर्थाने तरी मिसळपाव पुराणमतवादी आहे.

मला पुराणमतवाद काय आहे असे वाटते व मला पुराणमतवादाची उदाहरणे कोणती वाटतात त्याचे नमुने खाली पाहा. आणखीही उदाहरणे देता येतील परंतु ते संकेतस्थळ सध्या बंद असल्याने शोधाशोधीचा फारसा त्रास घेतला नाही. तुमची पुराणमतवादाची व्याख्या वेगळी असल्यास तुम्हाला ही उदाहरणे अयोग्य वाटण्याची शक्यता आहे.

१. अलीकडे मुंजीसंदर्भात काहीतरी चर्चा चालू होती, त्यावरील चर्चेत 'ब्राह्मण कितीही उच्चभ्रू झाले तरी इतक्या खालच्या पातळीवर जातील असे वाटत नाही त्यामुळे हा चर्चाप्रस्ताव काल्पनिक आहे' स्वरुपाचा प्रतिसाद व त्यावर काही सहमतीचे प्रतिसाद आले होते. त्याचा प्रतिवाद करावा असे कोणाला वाटले नाही.
२. काही दिवसांपूर्वी मुलायमसिंग यांनी बलात्कारासंदर्भात काही वादग्रस्त विधाने केली होती त्यासंदर्भातील चर्चेत 'बलात्काराच्या खटल्यात फक्त मुसलमान आरोपी असतात' अशा स्वरुपाची विधाने एकदोघांनी केली. त्याचा हिरीरीने प्रतिवाद करावा असे फार जणांना वाटले नाही.
३. महाराष्ट्रातील निवडणुका व सामाजिक परिस्थिती संदर्भातील चर्चेमध्ये जसे काही देश चालवण्याची क्षमता केवळ ब्राम्हणांमध्येच आहे या अविर्भावात 'मराठे आता आता ब्राम्हणांना त्रास देत असल्याने ब्राम्हणांना देशाचे काही पडलेले नाही त्यांनी देशाची काळजी करणे सोडून द्यावे' असे विधान एका सदस्याने केले होते. त्यात प्रतिसाद देऊन असहमती व्यक्त करण्याइतके फारसे कोणाला वावगे वाटले नाही.

खालील उदाहरण पुराणमतवादासंदर्भात नाही.
४. संकेतस्थळावरील माजी मालकाने काही सदस्यांचे पैसे बुडवल्याचे कळले होते. त्या मालकाची अनुपस्थिती अनेकांना खटकते व त्याच्या आठवणीचे उसासे अनेक प्रतिसादांमधून टाकले जातात. मात्र त्याचवेळी काँग्रेस सरकारचा भ्रष्टाचार खटकतो हे थोडेसे विसंगत वाटते.

तुम्ही सांगितल्यानुसार कमरेला झाडू लावावा व गळ्यात मडके घालावे असे काहीजणांना वाटतही असावे. मात्र असले तरी सांगण्याची हिम्मत अॅट्रॉसिटी व तत्सम कायद्यांमुळे होणार नाही. त्यामुळे तितपत बिलंदरपणा सर्वच संकेतस्थळांवरील सदस्यांमध्ये नक्कीच आहे असे वाटते. त्यामुळे अॅट्रॉसिटीसारख्या कायद्यांना शक्य होईल तितका विरोध केला जातो.

*शुद्धलेखनाच्या काही दुरुस्त्या केल्या आहेत.

मला कोणत्याही संस्थळावर टिप्पणी करायची नाही, म्हणून खालच्या उद्धृतातून तो भाग वगळला आहे, पण पुराणमतवादाची उदाहरणं म्हणून जी काही यादी पिसाळलेले हत्ती ह्यांच्या प्रतिसादात आहे ती मला उद्बोधक वाटली.

>>१. स्त्रीशिक्षणाला विरोध
२. स्त्रीयांनी चूल आणि मूल सोडून तिसरी गोष्ट करू नये
३. तथाकथित सामाजिक उतरंडीतील खालच्या जातीतील लोकांचे वास्तव्य गावकुसाबाहेरच असावे, त्यांनी कमरेला झाडू लावून चालावे आणि गळ्यात मडके घालावे
४. स्त्रियांनी नवरा गेल्यानंतर एकतर केशवपन करावे किंवा सती जावे
५. तथाकथित सामाजिक उतरंडीतील वरच्या जातीतील लोकांसोडून इतर कोणाला शिक्षण घेण्याचा अधिकार नाही

जसा काळ बदलला तसा भारतीय समाज प्रगत होत गेला हे मान्य केलं तर सहज लक्षात यावं की कोण कशाला विरोध करतात ह्यावरून पुराणमतवादी स्केलदेखील बदलत जातं. माझ्या मते आज महाराष्ट्रातला सुशिक्षित मध्यमवर्ग (जो जालावर मोठ्या प्रमाणात वावरत असतो) पाहिला, तर खालच्या गोष्टींबाबत लोक काय मत प्रदर्शित करतात हे पाहणं पुराणमतवादाच्या संदर्भात अधिक रोचक ठरतं -

1. विवाहांतर्गत बलात्कार
2. लिव्ह-इन
3. LGBT समाजाचे प्रश्न
4. कला/जाहिरात/पुस्तकं/भाषणं इ. प्रकारच्या अभिव्यक्तींमुळे धार्मिक/जातीय/प्रांतिक इ. अस्मिता किंवा श्रद्धा किंवा भावना दुखावणं

असो.

पुराणमतवादी म्हंजे काँझर्व्हेटिव्ह असा एक विचार असू शकतो. प्रा. हायेक यांनी कॉन्स्टिट्युशन ऑफ लिबर्टी या पुस्तकास एक पोस्टस्क्रिप्ट जोडले होते. मी काँझर्व्हेट्व्ह का नाहिये - असा मथळा होता त्याचा. यात त्यांनी काँझर्व्हेटिव्ह म्हंजे काय याची ही लक्षणे मांडलेली आहेत - मी काँझर्व्हेट्व्ह का नाहिये ____ हायेक

हायेक यांच्या प्रभावाने प्रेरित झालेले प्रा. जेम्स ब्युकॅनन यांनी Why, I too, am not a conservative अशा मथळ्याचे पुस्तक लिहिलेले होते.

पुराणमतवादी म्हणजे निगेशन/अ‍ॅबसेन्स ऑफ पुरोगामित्व, त्यामुळे पुरोगामी म्हणजे काय असा प्रश्न विचारायला हवा. पुरोगामित्व म्हणजे आपले सर्व गोष्टींबाबतच्या विचारांची(श्रद्धा, विश्वास)उपलब्ध(करुन घेतलेल्या) माहितीनुसार, चिंतनात्मक तर्कानुसार वारंवार चिकित्सा करणे, चिकित्सेचा उद्देश्य विचारांची सकारात्मकता आणि एकात्मिकता साधणे हा असावा.

कला/जाहिरात/पुस्तकं/भाषणं इ. प्रकारच्या अभिव्यक्तींमुळे धार्मिक/जातीय/प्रांतिक इ. अस्मिता किंवा श्रद्धा किंवा भावना दुखावणं.

सहमत, पण उलटपक्षी काही पुस्तकांमुळे(उदा. मनुस्मृती) पुरोगाम्यांच्या भावना दुखावत असल्यास त्यांना पुरोगामी म्हणावे काय?

पुराणमतवादी म्हणजे नक्की कोण?

जो पुरोगामी नाही तो पुराणमतवादी.

;)

मग पुरोगामी म्हणजे नेमके कोण ?
ह्याचे उत्तर सोप्पे आहे.
स्वच्छ चारित्र्याचा, सज्जन , चांगला म्हणजे कोण? असे भारतात विचारले तर काय उत्तर द्याल ?
आप, केजरीवाल किंवा अण्णा हजारे ह्यापैकी कुणीही तुम्हाला सज्जन, स्वच्छ चारित्र्याचा असल्याचं सर्टिफिकेट
दिलेलं असणं आवश्यक आहे.

तस्सच, ऐसीमधील डिफॉल्ट^१ स्वघोषित^२ तथाकथित^३ पुरोगाम्यांनी तुम्हाला तुम्ही पुरोगामी असल्याचं सर्टिफिकेट दिलेलं असणं आवश्यक आहे.

जो "आप"चारी किंवा "केजरी"चारी नाही तो भ्रष्टाचारी.
जो अमेरिकावादी नाही तो दहशतवादी.
जो ऐसीमतवादी नाही तो पुराणमतवादी.

तळटिपा :-
१. तळटिपांच्या लाटेत आपणही स्वार होण्याचा प्रयत्न करण्यासाठी हा खोडसाळपणा करण्यात आला आहे
२. डिफॉल्ट, तथाकथित,स्वघोषित हे शब्द आम्ही न वापरल्यास पुरोगामी लोक तो फाऊल धरतील म्हणून यादी करुन ते शब्द घुसडण्यात आले आहे. ही यादी अवश्य वाढवता^४ येउ शकते. संपर्क करावा.
३.आधीच्या तलटिपेत सर्व तपशील मिळालेले असतानाही ही तळटीप वाचायला आलात म्हणजे प्रतिसाद वाचण्याचे
कुतूहल, उत्सुकता, खाज फारच दिसते. ह्या तळटिपेत काहीही नाही. पुढे वाचायला लागा.
४.यादी वाढवता येइल; पण वाढवली जाइलच, असे नाही. थोडक्यात अंतिम निर्णय हा मनोबांचाच असेल.

;)

ह घ्या

सर्व कुटुंबीयांनी रात्री एकत्र जेवावे ...... लिव्ह इन च्या शी conflict

संध्याकाळी २ फक्त २ मिनिटे का होईना देवाची प्रार्थना म्हणावी, ......... नास्तिकते शी conflict

यशस्वी व उत्तम बालसनगोपनासाठॆ आई व वडील दोघांचीही गरज असते ...... होमोसेक्शुअलिटी बरोबर conflict

म्हणजे पुराणमतवादी असावे.

___________________________

बाकी सतीप्रथा पाळाव्या, केशवपन करावे, स्त्रियांनी व का ही जातीनी शिकू नये - हे अतिपुराणमतवादी झाले.
____________________________
लिव्ह इन, होमोसेक्शुअलिटी, नास्तिकता, आदि भिन्न मतामतांचा स्वीकार हे पुरोगामी म्हणावे.

जे भावनेच्या बळावर बंदीची मागणी करताहेत आणि जे विचारांती अशी मागणी करताहेत ह्या दोन प्रकारच्या लोकांत तुमच्या मते फरक करता येतो की येतच नाही?

@ चिंज - फरक करता येतो.

१. पण भावनेच्या बळावरची बंदीची मागणी चूक नि वैचारिक ती योग्य हे म्हणणे अयोग्य आहे. योग्यायोग्यतेचा निकष विचार कि भावना हा नसून योग्य विचार/भावना कि अयोग्य विचार/भावना असा हवा.
२. मानवी उत्क्रांतीचा इतिहास पाहिला तर (किंवा जग कसे बनले आहे हे पाहिले तर) भावना या अगोदर विकसित झाल्या आहेत, विचार नंतर. आज तर शास्त्रज्ञ म्हणतात कि वैचारिक बुद्धिमत्तेपेक्षा भावनिक बुद्दिमत्ता श्रेष्ठ आहे.
३. मानवी भावना धार्मिक, सामाजिक नि अलिकडे शास्त्रीय संस्कारातून बनल्या आहेत. प्रत्येक भावनेमागे प्रचंड मोठा इतिहास असतो. विचार साधार नि भावना निराधार असतात असे म्हणणे अयोग्य आहे.
४. प्रत्येक काळातल्या प्रत्येक संस्थेच्या मर्यादा असतात. तत्कालीन लोकच दुष्ट होते नि व्यवस्थांचा अधिकृत उद्देशच अन्याय करणे हा होता हा हिणकस विचार आहे.
५. जर असे म्हटले तर आजही घरात १० बायका असताना, कर्तृत्ववान असताना, १ महिन्याच्या शेंबड्या पोराला, ते एकटाच पुरुष असेल तर, कायद्यानुसार 'कर्ता' म्हणता येते. इतकेच नव्हे तर असे केल्यास करातून सवलत मिळते. आता ही वेळ काय घटना नि कायचे जाळायची नि बंदी आणायची आहे का?
६. काही लोक हाच युक्तिवाद समलैंगिकांसाठी करतील. स्वतंत्र भारतातल्या तथाकथित महान सर्वोच्च न्यायालयाने काय केले? सांसदांनी काय केले?
७. असाच युक्तिवाद वैवाहिक बलात्कारांसाठी होईल.
८. कालांतराने मनुष्यजात जेव्हा खूप सभ्य होईल तेव्हा 'दोन लोकशाहींत सैनिक मारणारी युद्धे होत' याची खिल्ली उडवली जाईल. मानहानीकरिता सजा होई नि हत्येकरिता नाही असे म्हणतील. 'मानवता' शब्द उच्चारायची आपली लायकी नव्हती असे आपले वंशज म्हणतील. आज काय करावे?
९. जर अर्थशास्त्रात गती असेल तर असे कळून येईल एतत्कालीन राजकारण, अर्थकारण यांमधे कल्पनेच्या पलिकडे अन्याय आणि मूर्खपणा आहे. यांवरची थट्टा (आपल्या आत्म्यांना) ऐकावी लागणार आहे.
१०. मग आपण आपल्या लोकशाहीची थट्टा उडवणार? आपले तिच्याशी भावनिक नाते आहे.
११. अगदी राज्यशास्त्र घेऊन शिकणार्‍या मुलीने पण घटना वाचली नसणार. राज्यसभा टीवीवर घटना कशी घडली ती सिरियल पाहिली नसणार. पण ती आनंदाने, उत्साहाने मतदान करेल. याला भावनिकता म्हणून हेटाळायचे? ती जे काही करेल, त्यात समाजावरील विश्वासाने बराच विचार ओतला गेलेला असतो. समाज बराच विचार करतो नि एक वर्तन आपलेसे करतो. प्रत्येकाने ते विचार सवत्याने करायची गरज नाही.
१२. इतिहासातल्या प्रत्येक काळात समाज हा नेहमी संतुलित राहिला आहे. मुझ्झपूरनगरमधे दंगे झाले, बदला घेण्याची आव्हाने इ इ झाली. विद्वेष प्रचंड पेटला आहे असे चित्र होते. किती % अधिक मतदान झाले? उर्वरित भारतापेक्षा काही वेगळे दिसले का तिथे? म्हणजे जे झाले त्याचा लोकांना विधीनिषेध नव्हता. नाहीतर झाडून १००% मतदान झाले असते.
१३. म्हणून बहुसंख्य भावनिक अविचारी/प्रतिगामी असतात आणि अल्पसंख्य वैचारिक पुरोगामी असतात असे म्हणणे चूक आहे. जास्त्तीत समाज ( ८०% -अजो आकडा) लोक मध्यमगामी, परंपरावादी आणि कशाचाही चांगला अर्थ काढायला पाहणारे असतात. म्हणून समाज नेहमी स्थिर असतो. बहुसंख्य लोक प्रतिगामी आहेत म्हणून अल्प पुरोगाम्यांच्या शक्तीचे गुणगाण (कमी असून पुढे खेचून आहेत) करायची आवश्यकता नाही.
१४. समाज हा योग्य जागी नाही आणि त्याला एका विशिष्ट जागी नेणे गरजेचे नि निकडीचे आहे असे मानणेही चूक आहे. आहे त्या व्यवस्थेतले घोळ, दुर्व्यवहार नीट केले तरी मोप फरक पडेल.
१५. समाजाला शॉक ट्रीटमेंट देऊ नये. त्याने दुफळ्या पडतात. एक क्रॅक गेल्यासारखी वाटली तरी दुसरी निर्माण होती. कारण शेवटी पुरोगाम्यांचे गहन तत्त्वज्ञान वाचायची कोणाचीच इच्छा नसते. कधी कधी उलटे परिणाम होतात.
१६. समाजाच्या सर्वमान्य श्रद्धास्थानांना धक्का देईल असे काही लिहू बिहू नये. लिहिले तर त्याला बॅन करावे. कारण त्यात धर्म इ मधली स्पेसिफिक टर्म वापरली जाते नि लोकांचा रिस्पॉन्स कुठल्या कुठे जातो.
१७. अभिव्यक्तिस्वातंत्र्याची तलवार पाजळणे नि 'खरोखरच समाज सुधारणे' यात फरक आहे. म्हणून धर्मग्रंथात चूक असली तरी गप्प बसावे. प्रबोधनानंतर ती चूक आहे हे सर्वमान्य होते. तेवढी कळ काढावी. असे खूपदा झाले आहे.
१८. अखिल समजाकडून शिक्षणाची अपेक्षा ठेवावी, वैचारिकतेची नाही. लोकांच्या तथाकथित चांगुलपणाला चुचकारून चालावे. आंबेडकरांनी मनुस्मृती जाळली पण हिंदूच्या मनातील अशा 'सर्व' (यात बहुतेक गीताही आहे) ग्रंथांचा आदर ज्यात वर्णव्यवस्थेतेला गौरविले आहे तो जाणे दृष्टीपथात आहे का? उलट लोक चवताळून समर्थन करून लागले आहेत. तस्लिमाच्या केसमधे अल्लाबद्दल लोकांचे मत कधी बदलेल? ते तर असंभव आहे. मुळाच असे करणे हा उद्देशच असावा का? नाही. आंबेडकर दलितांचे नेते होते, त्यांचे कल्याण आंबेडकरांचे दायित्व होते नि त्यांचा उद्देश महान होता म्हणून 'एक वेगळी स्ट्रेटेजी' म्हणून त्याकडे मी आदराने पाहिन.
१९. पण महान नसलेल्या रश्दीसारख्या बुद्धीगंडवादी, व्यापारी लोकांनी जगातल्या एका महान धर्माला हिणवणे चूक आहे. त्यावर बॅन असला पाहिजे. त्यात माझे भारत सरकारला समर्थन आहे.

यहुदी (ज्यू) धर्माच्या इतिहासात स्त्रियांना कशा प्रकारची वागणूक दिली गेलेली आहे ? एखादी व्यक्ती यहूदी आहे की नाही हे त्या व्यक्तीची माता यहूदी आहे की नाही यावर ठरते असे माझ्या एका यहूदी ऑफिसबंधूने सांगितल्याचे आठवते. रेलिग्युलस मधे बिल माहर ने याबद्द्ल चर्चा केली होती का ? पिक्चर बघून खूप दिवस झालेले असल्याने आठवत नाही. (माहर च्या मातोश्री ज्यू आहेत असे वाचल्याचे आठवते.).

इथे सैतानाच्या ओव्यांवर भरपूर चर्चा झाली पण रिडल्स किंवा लीळाचरित्रची कुणालाच आठवण झाली नाही हे कसे काय? संदर्भ आणि तुलना म्हणूनही नाही? इतक्या लवकर स्मरणातून जाण्याएवढे हे वाद क्षुल्लक होते काय? ह्या दोन्ही पुस्तकांमध्ये परखड टीका होती, अपशब्द नव्हते असे आठवतेय. पुस्तके वाचून पुष्कळ दिवस झाले. सध्या उपलब्ध असलेल्या रिडल्सच्या प्रतींत भावनादुखावक असा तो अध्याय नाही. लीळाचरित्र तर पुन्हा पहायलाही मिळाले नाही. कुणाच्या आठवणी ताज्या असतील त्यांत नक्की काय होते ते खुलासेवार जाणून घ्यायला आवडेल.

डायरेक सदस्यनामं लिहली तर चालतील काय?

१. दलितकारण पुढे नेण्यामधे जर तुलना करायची झाली तर मला आंबेडकरांपेक्षा मायावतीचे खूप जास्त कौतुक आहे.
२. इथे हे नाकारून चालणार नाही कि मायावतींना सुकर काळ येण्यासाठी आंबेडकरांनी घातलेला पाया फार महत्त्वाचा आहे, पण ...
३. आंबेडकरांच्या शैलीमुळे त्यांची स्वीकार्यता कमी राहिली. इतकी कि स्वतः निवडणूक हरले.
४. त्याउलट मायावतीचे पाहा. प्रथम भाजपच्या पाठींब्यावर ती मुख्यमंत्री झाली. त्यात एवढे नवल नाही. पण पुढे ती 'स्वबलावर' जगातल्या मोठ मोठ्या देशांपेक्षा जास्त लोकसंख्या असणार्‍या राज्याची मुख्यमंत्री झाली. कोणी दलित भारतात स्वकर्तृत्वाने इतके मोठे पद कमवण्याची ही पहिलीच घटना आहे.
५. मायावती नेहमी आपले धोरण कसे सर्वसमावेशक आहे याचा दिंडोरा पिटत असतात.
६. मायावती आज देशभरात बसपाचे जे जाळे फैलावू पाहत आहेत तो प्रकार वाखाणण्यासारखा आहे. आज भ्रष्टाचार, विकास, सांप्रदायिकता हे मुद्दे आहेत. उद्या जर राष्ट्र्व्यापी 'दलित अस्मिता' नावाचा प्रकार जागा झाला तर बसपाचे पोटेंशियल खूप आहे.
७. महाराष्ट्रात आंबेडकरांनी, दलित नेत्यांनी 'ज्याला वरकरणी/अंशतः अँटी-सवर्ण म्हणता येईल' असा पावित्रा घेतला. हे लोक सत्तेपासून प्रचंड दूर राहिले. आजही 'आर पी आय चे (व्हाटेवर उपशाखा) सरकार' हा प्रकार असंभव वाटतो, शब्दही ऐकायला अवघड वाटतो.
८. त्या तुलनेने बसपाचे प्रत्येक राज्यात मतदान निवडणूकीगणित वाढत चालले आहे.
९. मायावतीमुळे, उद्या कदाचित बसपाला, से पुढच्या पिढित, १-२ चांगले स्ट्रॅटेजिस्ट मिळाले तर, हे जाळे चांगलेच विस्तारू शकते. किमान तो पहिला वा दुसरा मुख्य विरोधी पक्ष बनू शकतो.
१०. या सगळ्याला कारणीभूत मायावतींचा 'सवर्ण फ्रेंडली' अजेंडा आहे. तो असा पॅकेज केला आहे कि तो दलित लेड वाटत नाही.
११. प्रतिगाम्यांना घेऊन चालावे, शिंगावर घेऊ नये, यातच आपले भले आहे हे राजकारण्यांना कळावे नि बुद्धिवंताना कळू नये हा ही विरोधाभासच आहे.

डिस्क्लेमर - १. मायावती भ्रष्ट आहे कि नाही याचा इथे संबंध नाही.
२. आंबेडकरांच्या काळात 'सवर्ण फ्रेंडली' टॅक्टीक्स चालले असते का , अधिक परिणामकारक काय राहिले असते, हा वादाचा मुद्दा असू शकतो.