"माझ्या घरी स्त्री-नातेवाईक आहेत."

सूचना : अमेरिकी निवडणुकांबद्दल चर्चांचा ज्यांना कंटाळा आहे; अशांसाठी ही चर्चा सुरक्षित आणि असुरक्षित ह्यांच्या मधल्या न-चर्चा-भूमीत आहे.

(अमेरिकन वेळेनुसार) शुक्रवारी संध्याकाळी डॉनल्ड ट्रंपने स्त्रियांसंदर्भात उधळलेली मुक्ताफळं जगजाहीर झाली. (मुक्ताफळांचा एक दुवा.^१) ट्रंपने जी बडबड केली आहे त्याचं थोडक्यात वर्णन 'लैंगिक अत्याचार' असं करता येईल. (हे वर्णन ट्रंपने नाकारलं तरी अमेरिकन न्यायमंडळानुसार हे वर्णन ग्राह्य आहे.)

पुरुष अशा प्रकारच्या, छटाक गप्पा मारतात, ह्यात काही नावीन्य नाही.^२ अमेरिकेचा राष्ट्राध्यक्ष बनू पाहणाऱ्या इसमाने अशा छापाच्या गप्पा मारल्या होत्या आणि ह्या गप्पांचं रेकॉर्डींग फुटलं ह्यातही आश्चर्य व्यक्त करण्यासारखं काही वाटत नाही.^३ विशेषतः, पहाटे ३ ते ५ च्या मध्ये माजी मिस युनिव्हर्सला नावं ठेवणं, आणि तिची सेक्स टेप बघायला लोकांना सांगणं, असं वर्तन करणाऱ्या माणसाने, त्याच्या सुकुमार, कोवळ्या, एकोणसाठीत, आजपासून साधारण दहा वर्षांपूर्वी स्त्रियांबद्दल असे उद्गार काढावेत ह्याचंही काही नवल वाटत नाही. एखाद्या व्यक्तीबद्दल असणाऱ्या आपल्या अपेक्षा अगदी पाताळात पोहोचलेल्या असतील, तर त्यांच्या बाळलीलांबद्दल नवल वाटतच नाही. ट्रंपच्या बाबतीत माझं हेच झालेलं आहे.^४

रविवारी टीव्हीवर चर्चांचे काही कार्यक्रम बघितले. हौसेने काही वृत्तपत्रंही वाचली. ट्रंप ज्या रिपब्लिकन पक्षाचा उमेदवार आहे, त्यांतल्या अनेकांची झालेली पंचाईत बघताना मला मजा आली हेही नमूद करायला हरकत नाही.^५ ह्यांत बहुतांश लोकांचं म्हणणं असं होतं, घरी आमच्या मुली, बायका, बहिणी, आया आहेत. 'मी ट्रंपला मत दिलं', असं मी ह्या स्त्री-नातवाईकांच्या डोळ्यांत बघून कसं सांगू? तुलनेत, डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या नॅन्सी पेलोसी, हिलरी क्लिंटन आणि अगदी ट्रंपच्या गोटातल्या मेलानिया ट्रंप, केलीअॅन कॉनवे ह्या स्त्रियांनी ह्या विधानाचा सरळ धिक्कार केला.

हा इमोसनल अत्याचार सहन करणं खरंच कठीण होतं^६.

गेल्या महिन्यात बातमी होती, दोन पुरुषांना मिळून अपत्याला जन्म देता येईल. विचार करा^७, समजा हे अपत्य पुुरुष अपत्यच असेल^८, ह्याला कोणी बहिणी नसतील, हा पुरुष समलैंगिक असेल, तर त्याच्या आयुष्यात जवळच्या नात्यातल्या स्त्रिया नसण्याची शक्यता खूप जास्त आहे^९. ह्या माणसाला समजा ट्रंपचे सदर उद्गार किळसवाणे, घृणास्पद वाटले, त्याबद्दल त्याने कोणाच्या डोळ्यात डोळे घालण्याबद्दल इमोसनल अत्याचार करावा? ह्या विचाराने माझं स्त्रीहृदय कातर कातर^१० झालं. ;;)

---

सिमोन दी बोव्हार तिच्या 'द सेकंड सेक्स'मध्ये स्त्रियांचा उल्लेख 'रिलेटीव्ह बीईंग' असा करते. कोणाचीतरी कोणीतरी. स्वतःचं स्वतंत्र अस्तित्व नसतं. आपल्याकडचा प्रसिद्ध क्लिशे, स्त्री ही क्षणाची पत्नी आणि अनंत काळची माता असते. ह्या जागी कोणी 'स्त्री ही सोयीसवडीनुसार पत्नी, माता आणि स्वतः असते; सगळ्या माणसांसारखीच' असं म्हणालं तर मी त्यांचं कौतुक करायला तयार आहे^११. १९४६ मध्ये लिहिलेल्या 'द सेकंड सेक्स'च्या तुलनेत आताचं जग बदललेलं नाही, असा माझा दावा नाही. पण आजही स्त्रिया आई, बहिण, बायको अशा रूपांमध्येच अडकलेल्या आहेत का, ह्याचं उत्तर, ह्या स्कँडलमुळे 'काही अंशी हो' असंच द्यावं लागेल.

ट्रंपच्या गोतावळ्यातल्या स्त्रियांनीही ह्या विधानांचा सरळच धिक्कार केला तरीही बहुतांश रिपब्लिकन पुरुषांनी^१२ 'आमच्या घरच्या स्त्रियांना काय सांगू?' अशी भूमिका घेतली. ही भूमिका, फक्त स्त्रियांसाठीच घातक आहे असं वाटत नाही.

आपल्या गोतावळ्यात, कुटुंबात कोणी मुसलमान, समलैंगिक, एकंदरच LGBTQ, दलित, (अमेरिकन संदर्भात, हिस्पॅनिक, कृष्णवर्णीय) येईस्तोवर आपण ह्या लोकांच्या दुःखाचा, अडचणींचा विचार करणार नाही का?

---

१. vox.com हे संस्थळ आवडत नसेल तर आपापल्या आवडत्या संस्थळांवर ह्याचा शोध घ्या. कोकमं आणि परकरांच्या व्यापारी संस्थळांवरही कदाचित ही फीत सापडेल.
२. "मी नाही त्यांतला" म्हणणाऱ्यांच्या समाधानासाठी, सगळ्या पुरुषांवर हा आरोप नाही. परंतु अशा छापाच्या गप्पा काही व/वा बऱ्याच पुरुषांमध्ये होतात, ह्याबद्दल सदर लेखिकेस शंका नाही.
३. सदर लेखिकेने 'हाऊस ऑफ कार्ड्स' बघितलंय.
४. पाताळापेक्षा यादीत बरीच बाळं आहेत; जाताजाता ही एक उगाच दुगाणीवजा नोंद^अ.
४अ. इथे कोणाचीही नावं न घेता व्यक्तिगत टीका टाळली आहे; ह्याची कृपया व्यवस्थापकांनी, सदस्य आणि वाचकांनी नोंद घ्यावी.
५. दुर्दैवाने कोणतीही स्त्री-रिपब्लिकन नेती^आ माझ्या वाचन-दर्शनात आली नाही.
५आ. असा पदार्थ असतो का नाही, ह्याबद्दल मला पुरेशी खात्री नाही. एकेकाळी काँडोलिझा राईस होती. परंतु, वेल्स फार्गोच्या कृपेमुळे डेमोक्रॅट पक्षाच्या इलिझाबेथ वॉरनचं नाव हल्ली बरंच चर्चेत होतं.
६. पॉर्न बघायचं आणि वर 'आनंद' लपवताना त्रास होत होता; अशी तक्रार करू नये; अशी पाटी अजूनपर्यंत कुठेही बघितलेली नाही. माणे गुरुजींनी मणावर घ्यावं.
७. हा विचार भीषण आहे. मी वॉर्निंग दिली नाही, अशी तक्रार चालणार नाही.
८. सैद्धांतिक पातळीवर दोन पुरुषांना मिळून स्त्री अपत्य जन्माला घालता येईल. स्त्रिया अशी भेसळ करू शकणार नाहीत. जितम्‌ जितम्‌ जितम्‌.
९. 'आपल्या पोरांनी काय दिवे लावले' हे बघून समजा त्याच्या धार्मिक ख्रिश्चन आज्या अकाली गेल्या असतील. एक शक्यता.
१०. काय, जमलंय ना? बी रोमन्स इन रोम आणि बी इमोसनल अत्याचारी इन अमेरिका.
११. माणे गुरुजी, भलत्या (बाईच्या) सापळ्यात अडकून लोकप्रियता कमी करून घ्याल. 'गावात होईल शोभा, हे वागणं नव्हं' आज चार वेळा यूट्यूबवर ऐका.
१२. विदेचं शास्त्रीय मोजमाप केलं नाही.

कठीण शब्दाचा अर्थ -
पाताळापेक्षा = पाताळात गेलेल्या अपेक्षा = पाताळ + अपेक्षा