अलीकडे काय पाहिलंत? - ३७

साईनफेल्डच्या चाहत्यांनी लॅरी डेविडची कर्ब योर एन्थुझिॲझम ही मालिका अवश्य पाहावी. नुकतेच मी ८ सीझन पाहिले. आणखी दोन-तीन बाकी आहेत.

आवडलेल्या गोष्टी
- दररोजच्या जगण्यातले अनेकदा अर्थहीन असे संकेत, किंवा धार्मिक श्रद्धा, एलजीबीटी, फेमिनिझम, वगैरे संवेदनशील वाटू शकणाऱ्या गोष्टींची उडवलेली खिल्ली
- कसलीही भीडभाड/मर्यादा नसलेला विनोद.
- लॅरी डेविड काहीतरी विचित्रपणा करणार याची अपेक्षा असतानाही त्याच्या विचित्रपणाचे प्रसंग अत्यंत अनपेक्षित असणे

नावडलेल्या गोष्टी
- शिव्यांचा - अनेकदा गरज नसतानाही केलेला - मनमुराद वापर
- अनेक प्रसंगांमधील आरडाओरडा, आक्रस्ताळेपणा
- काही ठिकाणी विनोदनिर्मितीसाठी केलेला विचित्रपणा

अर्थात नावडलेल्या गोष्टी एकंदर मालिकेच्या दर्जाला कमीपणा आणत नाहीत तरीही त्या टाळता आल्या असत्या तरी चालले असते.

द लास्ट ऑफ अस चा पहिला एपिसोड पाहिला. केवळ जबरदस्त!

लसनिर्मिती उद्योगामधे गेल्या काही दशकांमधे झालेले क्रांतिकारी बदल

आयटी, फायनान्स आणि मॅन्युफॅक्चरिंग उद्योगांमध्ये कशी क्रांती झाली आहे याविषयी आपण गेल्या दोन सत्रांमधे माहिती घेतली. बायोटेक क्षेत्रामध्येही गेल्या काही दशकांत प्रचंड बदल / प्रगती झाली आहे. यातील सर्वच बदल IR 4 संबंधित आहेत असे नाही. बायोटेक क्षेत्रामधील भारतातील एक महत्त्वाचा उद्योग म्हणजे लसनिर्मिती उद्योग. भारत हा जगातील सर्वात जास्त लसउत्पादन करणारा देश आहे. सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया ही पुण्यातील कंपनी जगातील सर्वात जास्त लसउत्पादन करणारी कंपनी आहे.

भारतात लसनिर्मिती विसाव्या शतकाच्या पहिल्या दशकात सुरु झाली. (कॉलरा, प्लेग, रेबीज, इ.) स्वातंत्र्योत्तर काळात देवी (smallpox), क्षय (BCG), पोलिओ, धनुर्वात, गोवर, इत्यादी आजारांवर लसनिर्मिती होत असे.

मात्र, १९९०च्या दशकापासून या क्षेत्रात क्रांतिकारी बदल घडत गेले.

‘संवाद’च्या पुढील सत्रात या बदलांबद्दल आपल्याला माहिती सांगणार आहेत डॉ. राजीव ढेरे.

डॉ. ढेरे हे सीरम इन्टिट्यूटचे सिनियर एक्झिक्युटिव्ह डायरेक्टर म्हणून कार्यरत आहेत. ते लसनिर्मिती क्षेत्राशी गेली पस्तीस-चाळीस वर्षे संबंधित आहेत. १९९०पासून घडत गेलेल्या बदलांचे ते केवळ साक्षीदारच नाहीत, तर हे बदल घडवून आणण्यात त्यांचा वैयक्तिक सहभाग आहे. त्यांच्याकडून आपण हे क्रांतिकारी बदल जाणून घेऊयात २९ जानेवारी २०२३ रोजी सायंकाळी पाच वाजता.

सर्वांना सस्नेह निमंत्रण.
तारीख आणि वेळ : रविवार २९ जानेवारी, सायंकाळी ५ वा.
स्थळ : वॉटरमार्क फिल्म क्लब, कोथरूड, पुणे.
https://maps.app.goo.gl/Vjn3hwkrmWmQhJ3s9
डॉ ढेरे यांच्या दोन मुलाखती आपल्या बखर कोरोनाची मधे आहेतच

And the Band Played On — Film Screening and discussion
A threat no one dared face. A word no one wanted to speak. A fight for many, fought by few.
एड्सने जगभरात आत्तापर्यंत चार कोटींहून अधिक बळी घेतले आहेत. एड्सची महासाथ अमेरिकेत १९८०च्या दशकात सुरू झाली. आजार कशामुळे होत आहे याबद्दल सुरुवातीला माहिती नसल्याने परिस्थिती गोंधळाची होती. त्यातच हा ‘समलैंगिक लोकांचा आजार आहे’ असा (गैर)समज पसरल्यामुळे अमेरिकन सरकार आणि प्रसारमाध्यमांनी त्याकडे दुर्लक्ष केले. वैज्ञानिकांमध्येही सगळे आलबेल नव्हते.
अशा सर्वव्यापी अनास्थेमुळे साथनियंत्रण, रोगसंशोधन, रोगनिवारण वगैरेंमध्ये अक्षम्य विलंब झाला. ही अनास्था, त्यामागील राजकारण, समाजकारण, समलैंगिकांच्या हक्कांसाठीची चळवळ, इत्यादींवर प्रकाश टाकणारा And the Band Played On हा शोधपत्रकार रँडी शिल्ट्स यांनी लिहिलेल्या याच नावाच्या पुस्तकावर आधारित चित्रपट पाहून आपण त्यावर चर्चा करणार आहोत — २६ फेब्रुवारी २०२३ सायंकाळी पाच वाजता.
Trailer: https://youtu.be/PaHUzy-A05U
Whatsapp 9422016044 or 9730200711 for confirmation
Venue: Watermark Film Club, Kothrud
https://maps.app.goo.gl/Vjn3hwkrmWmQhJ3s9

चित्रपटानंतर डॉ. विनय कुलकर्णी भारतातील एड्सविषयक परिस्थितीचा आढावा घेतील.

लोकसत्तेतला लेख वाचल्यामुळे, माझा एन एच टेन हा चित्रपट बघायचा राहून गेल्याचे लक्षात आले. फारच चांगला केला आहे हा चित्रपट. अनुष्का शर्माचे काम आवडले.

नील गेमन (आडनाव सांभाळून घ्या.) ह्या लेखकाची अमेरिकन गॉड्स नामक कादंबरी पूर्वी वाचली होती - प्रचंड आवडली.
आता त्याचं ऐकपुस्तक ऐकतो आहे- आणि मधेमधे पुस्तकही चाळतो आहे.
एकंदरीत सुंदर प्रकार.

अमेरिकेत आलेले लाखो स्थलांतरीत लोक. जमिनीवरून, जहाजाने, विमानाने प्रवास करून आपलं नशीब आजमावायला लोक इथे आले- सोबत आपापल्या मिथकांना, देवदेवतांना आणि सुष्ट-दुष्ट शक्तींनाही घेउन आले. सांप्रत काळी आधुनिक, तंत्रज्ञानाने जखडलेल्या जमान्यात ह्या देवदेवतांना लोक विसरत चालले आहेत. अतिपुरातन, प्राचीन आणि सर्वसामर्थ्यशाली अशा ह्या शक्तींची समाजावर एकेकाळी हुकूमत होती. पण आज त्यांना लोक विसरून गेलेत.
पण ह्या शक्ती अशा सहजासहजी विस्मरणात जातील का?
जाणून घ्यायचं असेल तर वाचा ..इ.इ.इ.
ह्या पुस्तकावर एक सिरीजही आहे म्हणे, पण अजून पाहिली नाही.

(नेहेमीप्रमाणेच डोक्यात किडा - हे जर भारतात कुणी केलं तर काय मजा येईल! अर्थात लेखक जिवंत राहिला तर. त्यापेक्षा मरणोत्तर तरी प्रसिद्ध करावे- अशी अट घालून कुणीतरी लिहिलं पाहिजे)

Workin' Moms नेटफ्लिक्स वर पाहते आहे. दोन सख्ख्या मैत्रिणींच्या मध्यवर्ती पात्रांभोवती गुंफलेली ही वेब सीरीज आहे. अ‍ॅन आणि केट या दोघी कायम व्यक्तिरेखा आणि त्यांच्या चार- पाच इतर मैत्रिणी सीरीज मधे ये- जा करतात. नवजात ते टीनएज ह्या रेंज मधे कुठेही बसणारी एक किंवा दोन मुलं ह्या बायकांना आहेत. अ‍ॅन आणि केट ह्या दोघी आपापल्या संसारात आई, बायको/पार्टनर/लव्हर, व्यावसायिक/नोकरदार, मुलगी, सून अशा वेगवेगळ्या भूमिका तारांबळ सांभाळत निभावताना दिसतात. अ‍ॅन आई आणि डॉक्टर म्हणून केटपेक्षा जास्त अनुभवी, परंतु स्वतःला आणि इतरांना सतत जज करणारी आणि संतापी तर केट फन लव्हिंग, काहीशी अविचारी-उत्स्फूर्त आणि सतत काही ना काही भानगडीत सापडणारी. दोघीजणी प्रापंचिक जबाबदाऱ्या पुऱ्या करता करता करियरमधे यशस्वी होण्यासाठी प्राणपणाने प्रयत्न करत आहेत. त्यांना येणारे भलेबुरे अनुभव आणि दोघींनी एकमेकींची समर्थपणे केलेली पाठराखण ही सीरीजची थीम आहे. भारतीय working moms ना असणारे गिल्ट यांनाही आहेत, पण त्यांचं आयुष्य त्याभोवती फिरत नाही. त्या व्यावसायिक आव्हानं बिनदिक्कत स्वीकारतात. गरज पडेल तेव्हा डे केअर, नवरा, आई , बेबीसिटर, जो कोणी हातात सापडेल त्याच्यावर मुलांना सोपवून करियर मागे धावतात. यश -अपयशाच्या, कौतुक आणि हेटाळणीच्या धनी होतात. इतर लोकांची मतं आणि सल्ले फाट्यावर मारून आपल्या निर्णयांवर ठाम रहातात मग भले ते चुकीचे ठरोत! पण परिस्थितीला किंवा कर्माला दोष देत चडफडत बसत नाहीत. पडून- झडून, पुन्हा उठून नव्या उमेदीने संधी शोधतात. भारतीय आयांच्या नशिबी सतत त्याग करायची जी सवय किंवा जबरदस्ती आणि त्यापोटी येणारा त्रागा असतो तो इथे दिसत नाही. त्यामुळे 'आई' एका स्वतंत्र व्यक्तीच्या रूपात गुण- दोषांसकट बघायला मिळते. स्वतःच्या मुलांशी आणि नवऱ्याशी असलेलं त्यांचं नातं ह्या बाबतीत बरीच प्रश्नचिन्ह उरतात परंतु त्या दोघींच्या मनातही ती असतात, त्यामुळे ही दोन्ही पात्रं खरी वाटतात.

'एलेफंट व्हिस्परर्स' हा चाळीस मिनिटांचा लघुपट नेटफ्लिक्सवर आहे. या वर्षी त्याला ऑस्कर नामांकन आहे. मुदुमलाईच्या जंगलात अनाथ हत्तींचा सांभाळ करणाऱ्या एका जोडप्याची गोष्ट आहे. जरूर पाहावी अशी आहे.

ता.क. आताच झालेल्या पुरस्कार सोहळ्यात हा चित्रपट ऑस्कर विजेता ठरला आहे.

जंगलातले 'अनाथ' हत्ती म्हणजे? वन्य हत्ती अनाथ नसतील. इकडे पाळलेले हत्ती कुणी जंगलांत सोडल्यावर त्यांना कळपात घेत नाहीत असे?
(नेटफ्लिक्सवर बघण्याची सोय नसल्यामुळे विचारत आहे.)

"महाराष्ट्राची हास्यजत्रा" चे काही भाग पाहिले.

कार्यक्रमाचे नाव सार्थ ठरविले आहे त्यातील कलाकारांनी ...

‘The Big Short’ (2015) — Film Screening and discussion

२००८ साली अमेरिकेतील फायनान्शिअल मार्केट कोसळले, त्याचे पडसाद जगभर जाणवले. अमेरिकेत व मुख्यतः प्रगत देशांमध्ये मंदीची मोठी लाट आली. हे होण्याचे मुख्य कारण होते कच्च्या पायावर दिली गेलेली अतोनात गृहकर्जे. यासाठी अतिशय गुंतागुंतीची फायनान्शिअल इंस्ट्रुमेंट्स वापरण्यात आली होती. काही सजग व हुशार लोकांच्या हे लक्षात आले. त्यामुळे त्यांनी या मॉर्टगेज बॅक्ड सिक्युरिटीज शॉर्ट सेल करायला सुरुवात केली. बघताबघता मार्केट कोसळले. लेहमन ब्रदर्ससारखी अवाढव्य कंपनी दिवाळखोरीत निघाली. बातमी सार्वजनिक होण्याआधीपासूनच्या चित्तथरारक घटनांवर आधारित एक रंजक चित्रपट म्हणजे ‘द बिग शॉर्ट’
Trailer: https://youtu.be/vgqG3ITMv1Q
चित्रपटाचे स्क्रीनिंग २६ मार्च २०२३ रोजी सायंकाळी पाच वाजता.
त्यानंतर अर्थतज्ज्ञ श्री. सुबोध पाठक प्रेक्षकांशी संवाद साधतील. श्री. पाठक यांना बँकिंग आणि फायनान्शिअल व्यवस्थांमधला दीर्घ अनुभव आहे. सध्या ते एका आंतरराष्ट्रीय बँकेत व्हाईस प्रेसिडेंट म्हणून कार्यरत आहेत.
टीप :
१. सध्या सिलिकॉन व्हॅली व क्रेदि स्वीस बँकांना बसलेल्या धक्क्यामुळे पुन्हा एकदा २००८ची आठवण काढली जात आहे.
२.सध्या हिंडेनबर्गमुळे ‘शॉर्ट करणे’ याविषयी बरीच उत्सुकता निर्माण झाली आहे. त्यासाठीही हा चित्रपट बघावा.

Whatsapp 9422016044 or 9730200711 for confirmation

Venue: Watermark Film Club, Kothrud
https://maps.app.goo.gl/Vjn3hwkrmWmQhJ3s9
सर्वांना सस्नेह निमंत्रण !!!

नुकताच माजिद माजिदींचा फादर हा इराणी चित्रपट पाहिला. लहानपणीच बापाचे छत्र हरवलेल्या एक अर्धवट वयातल्या मुलाची ही कथा आहे. नोकरी करुन आई आणि बहिणीसाठी पैशाचा आधार देणाऱ्या मुलाला गावी परत आल्यावर, आपल्या आईने एका पोलिस ऑफिसरशी लग्न केल्याचे समजते. त्या धक्क्याने तो नवीन वडिलांना स्वीकारु शकत नाहे. त्यातून उभ्या रहाणाऱ्या संघर्षाचे चित्रिकरण, या दिग्दर्शकाने आपल्या कलात्मक ढंगाने उत्तमरीत्या केले आहे.

जॅक रायनचा तिसरा सीझन प्राईमवर आहे. डोके बाजूला ठेवून पाहण्यासारख्या मनोरंजक गुप्तहेर मालिकांपैकी आवडलेल्या मालिकेचा हा तिसरा सीझन पहिल्या दोन्हीपेक्षा उत्कृष्ट वाटला. आंतरराष्ट्रीय राजकारणाचा घिसापिटा प्लॉट, अमेरिकेला मध्यवर्ती ठेवून रचलेला डोलारा वगैरेकडे दुर्लक्ष केले तर चांगला वेळ जाईल याची ग्यारंटी.

Guardians of the Galaxy volume 3 जबरदस्त सिनेमा आहे.

सध्या नोलनच्या चित्रपटामुळे ओपनहायमर चलतीत आहे. त्यावर १९८१ साली केलेली 'द डे आफ्टर ट्रिनिटी' ही डॉक्युमेंटरी तात्पुरती काही दिवस विनामूल्य पाहायला मिळेल. इच्छुकांनी लाभ घ्यावा.

कार्लोस गोन. निसानचा हाय प्रोफाईल सीईओ. २०१८ मध्ये त्याला जपान मध्ये अटक झाली होती आर्थिक अफरा तफर केली म्हणून. जपान कोर्टाने त्याला जपान मधून बाहेर जाण्यास बंदी घातली होती. पण फ्रेंच सरकारचा त्याला पाठिंबा होता. (निसान - जापनीज ऑटोमेकर, रेनॉल्ट - फ्रेंच ऑटोमेकर हे पार्टनरशीप बिझनेस आहेत). मग त्याला जपानमधून अक्षरशः शिवाजी महाराजांसारखे पेटार्‍यात लपवून (म्युझिकल इन्स्ट्रुमेंटच्या बॉक्स मधून आणि प्रायव्हेट जेट मधून) जपान मधून बाहेर लेबनॉनला आणले गेले. जपान सारख्या देशातून बाहेर पडायला इतकी "हाय प्रोफेशनल" मदत कोणी केली असावी हे कळत असले तरी गुलदस्त्यात राहील. प्रमाणाबाहेर (डिसप्रपोर्शनेट) संपत्ती असेल तर कायदे आणि व्यवस्था कशीही वाकवता येते याचे हे "दिसून आलेले" अलीकडचे उदाहरण आहे. अन्यथा अशी बरीच उदाहरणे असतात. म्हणून "टोकाची" आर्थिक विषमता असेल (इन्कम आणि कॅपिटल इनईक्वालिटी) तर लोकशाहीला आणि निरोगी भांडवलशाहीला (जेन्युईन कॅपिटलिझमला) पण हानिकारक आहे हा पिकेटीचा मुद्दा पटतो. टिआरपी पोटेन्शल असल्याने अर्थातच नेटफ्लिक्सने/अ‍ॅपल टिव्हीने या सनसनाटीवर अपेक्षेप्रमाणे सिरिज/डॉक्यूमेंट्री आणली आहे. अ‍ॅपल टीव्हीचा हा ट्रेलर. Wanted: The Escape of Carlos Ghosn — Official Trailer | Apple TV+ ब्लूमबर्ग ओरिजिनलचा यावरचा १३ मि. थोडक्यात पण मुख्य मुद्दे कव्हर करणारा व्हिडीओ. Inside Carlos Ghosn’s Unbelievable, Daring Escape

कालच थेटरात जाऊन ‘तेरी बातों में ऐसा उलझा जिया’ पाहून आलो. सुरुवातीची काही मिनिटे फालतू/रटाळ/कंटाळवाणा/कैच्याकै वगैरे वाटू शकतो, परंतु, थोडी कळ काढल्यास…

विषय अत्यंत प्रभावीपणे मांडलेला आहे, नि हहपुवावर हहपुवा आहे.

(गौप्यस्फोट न करण्याखातर अधिक तपशिलांत शिरू इच्छीत नाही.)

अवश्य पाहावा, अशी शिफारस.

इथे कुणी टेट्रिसप्रेमी आहेत का? पाहिली नसेल तर टेट्रिसवरची ॲपल टीव्हीवरची ही फिल्म आवर्जून पाहा. कम्युनिस्ट काळात सोव्हिएत रशियात तयार झालेला एक गेम जगभरात कसा पोचला त्याची ही गोष्ट आहे. ॲक्शन, विनोद आणि इतर बराच मसाला घालून, ऐतिहासिक सत्याला प्रसंगी सोयीस्कररीत्या वळवून, स्वतःला अजिबात गांभीर्यानं न घेता केलेली, थोडक्यात हॉलिवूडच्या प्रथेप्रमाणे केलेली फिल्म आहे. त्यामुळे डोकं बाजूला ठेवून पाहावी लागेल.

Dune भाग एक पाहिला. १ मार्चला दुसरा भाग येतो आहे. विचारप्रवर्तक लिखाण आहे.

ओपनहायमर चित्रपटाला या वर्षीच्या बाफ्टा पुरस्कारांत सर्वोत्कृष्ट चित्रपट, सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक आणि काही सन्मान मिळाले आहेत. ऑस्कर पुरस्कारांतही भरपूर यश मिळेल असे दिसते. अजूनही पाहिला नसेल तर हीच ती वेळ.

खरंतर यावर एक वेगळा धागा लिहायचा होता पण कंटाळा. किरण रावचा लापता लेडीज आज बघितला आणि खूप आवडला. फेमिनिस्ट लेडीजना लगेच आवडेल असा आहेच पण एक गोष्ट म्हणूनही आवडला. मला सगळ्यात आवडलेली व्यक्तिरेखा रवी किशन या भोजपुरी सिनेमांतून प्रसिद्ध झालेल्या अभिनेत्याने केलेली आहे. अतिशय हरामखोर तरीही कुतूहलग्रस्त आणि क्यूट इन्स्पेक्टर आहे तो. तोच सिनेमाचा नायक आहे.
नक्की बघावा असा सिनेमा आहे.

पुअर थिंग्ज खूप आवडला.
चांगला हॉरर म्हणून नाव असलेला "द किलिंग ऑफ सेक्रेड डिअर" आधीपासून पहायच्या यादीत होताच. पण गुगल वर समजले की हा योग्रोस लांटिमोस ह्या पुअर थिंग्जच्या दिग्दर्शकाचा सिनेमा आहे. लगेच बघितला.

विचित्र आणि तणावग्रस्त गोष्ट आहे. बघण्यासारखा सिनेमा. अभिनयाग कॉलिन फेरेल, निकोल किडमन आणि बॅरी कोहीगन. फेरेल आवडत्या अभिनेत्यांमध्ये मागेच "In bruges" मधून आला होता, ह्यात त्याने नाव राखले.

ओल्डबॉय, द हँडमेडन आणि डिसीजन टू लीव्ह यांसारख्या चित्रपटांसाठी ओळखल्या जाणाऱ्या कोरियन दिग्दर्शक पार्क चॅन-वूक यांनी एका पुलित्झर पारितोषिक विजेत्या कादंबरीवर एक महत्त्वाकांक्षी मालिका The Sympathizer तयार केली आहे (HBO किंवा भारतात Jioवर उपलब्ध). व्हिएतनाम युद्धात अमेरिकन लोकांना हार पत्करावी लागली आणि सायगॉनच्या पतनानंतर पळ काढावा लागला. या काळात हेरगिरी करण्यासाठी अमेरिकेत गेलेल्या एका कम्युनिस्ट डबल एजंटची ही कथा आहे. तिला ब्लॅक कॉमेडी म्हणता येईल, पण ती बऱ्यापैकी गंभीरही होते. गोष्ट अर्थात डबल एजंटभोवती फिरते, पण इतर अनेक व्यक्तिरेखाही लक्षणीय आहेत. रॉबर्ट डाउनी ज्युनियर मालिकेचा निर्माता आहे आणि अनेक अमेरिकन भूमिकांत कहर करतो. (त्यात एक ओरिएंटलिस्ट आणि एक Apocalypse Now सारख्या चित्रपटाचा दिग्दर्शक आहे.) एकंदरीत गुंतागुंतीची आणि महत्त्वाकांक्षी मालिका आहे. ट्रेलर इथे.

थँक्स @चिंज.

सूरज का सातवाँ घोडा मी आत्ताच पाहिला. खूप आवडला.

कादंबरी शोधली.. छोटेखानी आहे. आवडली. हायलाईट केलेली काही वाक्ये डायलॉग म्हणून जशास तशी वापरली आहेत. पण पहिली आणि शेवटची काही पाने चाळली तेव्हा कादंबरीतला शेवट वेगळा वाटला. खरं तर धर्मवीर भारतींनी ज्या पद्धतीने ते कथानक मांडलं आहे ते मास्टरपीस आहे. दिग्दर्शक आणि कलाकारांनी त्याचे तर सोने केले आहे.

ता. क. बेनेगल यांची ही काही दिवसांपूर्वी घेतलेली ही मुलाखतही आवडली.

रिचर्ड डॉकिन्स आणि अयान हर्सी अली यांच्यातील चर्चा पाहिली.
अयान हर्सी अली या बाई सोमालियातून पळून नेदरलॅंड्समध्ये आश्रय घेऊन मोठ्या राजकारणी झालेल्या बाई. त्यांचे “Infidel: My Life” हे पुस्तक फार गाजलेले आहे म्हणे.
इस्लाम सोडून दहा-बारा वर्षे नास्तिक होऊन आणि नास्तिक्याचा प्रचार करून त्यांनी आता ख्रिश्चन धर्म स्वीकारला आहे.
बाईंचे मुद्दे ऐकून निराशा झाली.
१. खाजगी मानसिक त्रासामुळे धर्माची आवश्यकता वाटली
२. सुंदर संगीत ऐकून किंवा कलाकृती पाहून आपण हेलावतो तसे वाटले. त्याला आव्हान देणे योग्य नाही कारण ते वेगळ्या प्रतलावर असते.
३. Workeism आणि नास्तिक्यामुळे युरोपात नैतिक पोकळी निर्माण झाली आहे आणि इस्लामसारखे वाईट धर्म ती भरून काढत आहेत. त्यांच्याशी लढायला ख्रिश्चन धर्म हवा. Modern secularism आणि moral philosophy हे ख्रिश्चन धर्मातूनच उदयास आले आहेत
इत्यादी गोष्टी बाई बोलल्या आहेत. बाई पक्क्या राजकारणी आहेत असे दिसते.

माझं चित्रपट पहाणे फार कमी आहे. मी बरेच जुने चित्रपट पाहिलेले नव्हते. पण अलिकडे काळाचा मागोवा घेण्यासाठी  १९३०-१९६० दरम्यानचे प्रसिद्ध मुकपट आणि बोलपट(टॉकी) झरझर डोळ्याखालून घालतोय. गेल्या काही दिवसात मी १९३६ चा देवदास, १९३७ चा व्हि. शांतारामचा, नारायण हरी आपटेंच्या कथेवर आधारीत मराठी चित्रपट कुंकू, दो भिगा जमीन (चित्रपट १९५३ चा पण कथा आहे १९१४  मधली रविंद्रनातथ टागोरांची), अशोक कुमारचा परिणिता (१९५३ चा सिनेमा आहे पण शरदचंद्र चट्टोपाध्यायांची कादंबरी १९१४ ची आहे), १९५३ चा देवानंदचा टॅक्सी ड्रायव्हर, १९५७ चा मदर इंडिया इ. चित्रपट पाहिले. दोन महिन्यापूर्वी मी इंडिया आफ्टर इंडिपेन्डन्स हे पुस्तक वाचलं होतं. चित्रपटाच्या माध्यमातून तत्कालिन अर्थकारण, समाजकारण, स्थल (उदा. मुंबई, कोलकात, दिल्ली वा खेडेगावं) याचे संदर्भ किती लागतायत ते शोधतोय.  हे विकिपेज ज्यात त्या त्या वर्षातल्या हिट चित्रपटांच्या नोंदी आहेत.

१९१०-१९४० च्या दरम्यान गावी शेतमजूरी करून दिवसाला १ ते २ रुपये मिळत होते. शहरात आलात तर दिवसाकाठी ३ ते ५ रुपये कमाई असायची (जवळ जवळ दुप्पट). म्हणजे साधारण ६०-९० रुपये महिन्या काठी. त्यामुळे २० व्या शतकात शहराकडे स्थलांतर करण्यामागे हे अर्थकारण असावे. जे अर्थात आजही आहे. 

दो भिगा जमीन (१९१४ ची कादंबरि, १९५३ चा चित्रपट) मध्ये रविंद्रनाथ टागोरांनी जो शंभू (बलराज सहानी) रंगवला आहे तो २६५ रुपयाच्या कर्जफेडीसाठी कोलकता शहरात जाऊन माणसाने ओढायची टॅक्सी चालवतो. तरीही सावकाराचं कर्ज फेडू शकत नाही. सावकारी आणि जमिनदारीची झळ मदर इंडियातूनही (१९५७) दिसते. तर दुसरीकडे शरदचंद्र चट्टोपाध्यायांचा देवदास (१९१७ ची कादंबरी, १९३६ चा सिनेमा) मात्र त्याच काळात ८०० रुपयाच्या आंगठीला चुन्नीलालला १००० रुपये देऊन मोकळा होतो आणि कुंकू (१९३७ चा मराठी चित्र्पट) मधला वाया गेलेला मुलगा बापाकडे २०० रुपयाची मनिऑर्डर मागतो. थोडक्यात जमिनदार, वकिली पेशा करणारे आणि सरकारी नोकरीवर मोठ्या हुद्द्यावर असणारी लोकं श्रीमंत होती. 

देवदास आणि कुंकू मध्ये म्हातार्‍याने विशीतल्या मुलीशी लग्न करणं त्या काळात कॉमन होतं ते पण कळतं. (म्हातारा न इतुका अवघे पाउणशे वयोमान) त्यामुळे हरी नारायण आपटेंची कुंकू ही कथा काळाची कितीतरी पुढे होती असे म्हणता येईल. 

देवदास मध्ये रेल्वेटेशनवरून पारोच्या गावी जायला बैलगाडीला २ दिवस लागतात. कुंकू मध्ये  त्याकाळातली सर्व्हिस मोटार दिसते. एकंदर ट्रेन-सर्व्हीस मोटारी असल्या तरी प्रवास किती किचटक असावा याची कल्पना येते. त्यामुळे १८५६ मधल्या विष्णूपंत गोडसेंच्या  "माझा प्रवास" या मराठीतल्या  पहिल्या प्रवास वर्णनाची वाचून फक्त कल्पना करता येते. (यात पण श्रीवर्धन ते पुणे प्रवास दोन ते तीन दिवसांचा आहे तोही बैलगाडीचा) 

१९५३ चा देवानंदचा टॅक्सीड्रायव्हर कुणी पाहिला नसेल तर जरूर पहा. इरॉस सिनेमा समोरच चर्चगेट दिसते, चर्निरोड वरून जाणारी लोकल ट्रेन दिसते, शेव्हरले कंपनीच्या टॅक्सी दिसतात. यात पण नायिका बेबी सिटींगसाठी राहून, खाऊन ७० रुपये पगाराची नोकरी करायला तयार होते.

१९५१ च्या काळात भारतात केवळ ९,३०,००० लोखंडाचे नांगर होते तर लाकडी नांगर जवळ जवळ ३१ मिलिअन होते. अन्नधान्य आपण आयात करत होतो. यावरून शेतीचा अंदाज घेता येतो.  त्यामुळे खूप मोठ्या प्रमाणात शेतीच्या इन्फ्रामध्ये गुंतवणूक करणे गरजचे होते. १९५७ च्या मदर इंडियामध्ये त्याची झलक दिसते. मोठे कालवे करताना वापरली जाणारी जेसीपी सारखी यंत्रे दिसतात. भारताचा शेतीमधला वृद्धीदर ३% होता, जो आजच्या तुलनेत कमी वाटतो. पण गेल्या पूर्ण एक शतकातल्या मानाने (कलोनिअल पिरिअड) तो खूप चांगला होता. शिवाय जपान आणि चीनलाही  शेतीमध्ये सुधारणा केल्यावर केल्यानंतर २.५% पेक्षा कमी वृद्धीदर गाठता आला होता. 

अनेक आभार!

काय पाहिलं आणि काय ऐकलं? या सदरात:

कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरून प्रश्नोत्तरे,चॅटिंग वा तिचा वापर करून, मदत घेऊन चित्रं बनवणं जुनं झालं. आता कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरून संगीत आणि व्हिडिओ बनवणे रूढ होत आहे.  अनेक गाणी AI वापरून बनत आहेत. 
उदा. खाली काही गाणी लिंकवत आहे.

https://youtu.be/rp9f0b3QQ9M

https://youtu.be/Hn4dK1IUPeE

https://youtu.be/B0ciSE3-w1M

"Altered or synthetic content

Sound or visuals were significantly edited or digitally generated. Learn more"

असे जाहीर करणे हे AI जनरेटेड कंन्टेन्ट ब्रॉडकास्ट करताना अपेक्षित असते.  सर्वजण करतातच असे नाही.  त्या गाण्यांचे शब्द लिहिण्यात AI ची मदत घेतली असली नसली हा वेगळा विषय पण संगीत AI ने बनवले आहे.  सूचना देऊन बनवून घेणे आता शक्य आहे.  सोरा (ओपन AI) ने तर आता व्हीडियो पण बनवणे शक्य केले आहे.  तूर्त क्लिप्स पाच सेकंद लांबीच्या  आहेत. पण वाढतील.

प्र का टा आ.

गल्ली चुकलं.

मला जर काही पाहायचे असेल, तर त्याकरिता मी अलीकडे कशाला जाईन?

(तसेही, अली कोण?)

छान वाटली. विशेषतः त्यातले किचन आणि अंतर्गत घडामोडी व्यवस्थित मांडल्या आहेत. Perfect depiction of all the stress and fractures which is so peculiar of this hospitality business.