अंधविश्वास भाग (3) - सकारात्मक लढा

+१

खुप सुन्दर विश्लेषण..

जसजशी समाजाची सुबत्ता, आरोग्य, आणि शिक्षण वाढत जाईल तसतसा अंधविश्वास फैलावणं आपोआप कमी होत जाईल

हे अजिबात मान्य नाही. श्रद्धेचे दिसणारे स्वरुप बदलेल फक्त. कारण अंधविश्वास्/श्रद्धा हे मुलभुत आहे, कुठलाही बाहेरचा पॅरॅमिटर त्यावर परीणाम करुन शकत नाही.

सुबत्ता आली तर बंगाली बाबा कडे जायच्या ऐवजी लोक डॉ. बत्रा कडे जातात. माझ्या मते डॉ बत्रा कडे जाणे आणि बंगाली बाबा कडे जाणे ह्यात दर्जात्मक फरक नाही.

होमिओपाथी वापरणारे १००% लोक हे शिक्षीत आणि सुबत्ता असलेल्या लोक च असतात. तुमच्या हायपोथिसीस ला उलटे पाडणारी ही लाखो उदाहरणे आहेत.

बालाजी तांबे आणि सध्या अनेक जी आयुर्वेद बेस वरची हेल्थ रीसोर्ट निघाली आहेत, तो म्हणजे बंगालीबाबाला शिक्षीत आणि पैसेवाल्या लोकांनी शोधलेला ऑप्शन आहे.
एक आयुर्वेद रीसोर्ट्वाला तर जन्मतारीख पण विचारतो औषध देण्याआधी.

माझ्याही ओळखीतले अनेक लोक आम्ही फकस्त MDकडे जातो असं सांगतात. जालावरदेखील त्यांना 'जिपडा' असं प्रेमळ संबोधन दिलेलं वाचलं आहे.

प्रतिसाद आवडला.

अंधविश्वास काय आरोग्यापुरताच असतो काय?
मॅच सुरू होण्याआधीच हरण्यात आलेली आहे. मग कोणी सेंचुरी मारो वा न मारो.
अंधविश्वासाचा प्रश्न अख्ख्या भारतीय समाजाला व्यापून राहिलेला आहे. गरीब, श्रीमंत, उच्च जात, नीच जात, सुशिक्षित, अशिक्षित सर्वजण त्यात येतात. केवळ आरोग्यच नव्हे तर जीवनाचे अनेक पैलू त्यात येतात. त्यासाठी नुसत्या सुखसोयी पुरवून उपयोग नाही. एकेकाळच्या वंचितांच्या नवनवीन लाटा नवमध्यमवर्गात सामील होताना ते आपल्याबरोबर हे अंधविश्वासही घेऊन येतात आणि त्यामुळे समृद्धी आली तरी जुने विश्वास तसेच राहिले असे चित्र निर्माण होते. शिवाय संख्यात्मक दृष्टीने अंधविश्वास वाढला असाही चुकीचा विदा काढला जाऊ शकतो. हा जो पूर्ववंचित नवमध्यमवर्ग आहे तो पूर्वी कुणाच्या खिजगणतीतही नव्हता. त्यांच्या श्रद्धा-अंधश्रद्धा, त्यांचे जिणे याविषयी मेन-स्ट्रीमला काही पडले नव्हते. आता आपल्या मांडीला मांडी लावून बसू लागल्याबरोबर निकट वावरामुळे त्यांच्या पूर्व आणि सद्यजीवनामध्ये आम्ही आणि माध्यमेवगैरे रस घेऊ लागली आहेत. गावोगावच्या जत्रांमध्ये लोक जमतात, नवस फेडले जातात, जातपंचायतींच्या बैठका होतात, लग्नाची बोलणी होतात, घरातल्या, गावातल्या अनेक प्रश्नांवर तोडगे काढले जातात. हे सर्व कशा पद्धतीने होते हे आपल्याला ठाऊक असण्याचे कारण नसते. पण त्यातलाच कुणी एक आपल्याशेजारी येऊन राहू लागला की त्याचे वागणे बघून आपण खडबडून जागे होतो. "अरे, आताशी समाजात अंधश्रद्धा वाढलीय बरं का." बरे अतिसमृद्ध भारतीय समाजातही कसल्याकसल्या प्राप्तीसाठी व्रतेवैकल्ये पूर्वीइतक्या जोमाने नव्हे पण चालू असतातच. तेव्हा प्रखर प्रबोधनाची जरूर आहे. कलाकलाने घ्यायचे म्हटले तर दोनशे वर्षे लागतील यातून बाहेर यायला आणि तोपर्यंत समाजाचा एक फार मोठा भाग या मानसिक मुक्तीला, स्वतंत्र प्रज्ञेच्या निर्मितीला मुकेल. हे पर्यायाने आपले सर्वांचे नुकसान आहे. स्वयंप्रज्ञ समाज हे कोणत्याही प्रगत संस्कृतीचे भूषण आणि लक्षण असते.
अंधविश्वासाची व्याख्या मुळातच लेखातल्याइतकी भाबडी बनवायची असेल तर प्रश्नच मिटला.

चुकून अन्डरलाइन झालेय. ते नाही असे समजून वाचावे.
(दुरुस्त केले आहे - संपादक)

अवांतरः भारतीयांचे सामाजिक जीवन हे अजूनही बहुतांशी ट्राय्बल स्वरूपाचे आहे. (टोळ्या, गावकी-भावकी, मोठाली संयुक्त कुटुंबे इ.) त्याचे काही फायदे काही तोटे आहेतच. पण सद्यकाळात व्यक्तिकेंद्रित समाजव्यवस्था असणे हे अधिक हिताचे ठरेल. मुक्त व्यक्तिगत प्रज्ञेचे उत्स्फूर्त आविष्कार समाजाला अधिक फलदायी ठरतील. (इथे सांघिक प्रयत्नांना झिडकारण्याचा हेतू नाही.) व्यक्तीचे उन्नयन, त्याची प्रज्ञा (आत्मभान) जागृत करणे, सम्यक्ज्ञानयुक्त स्वयंनिर्णयाची वेळ व्यक्तीवर वारंवार येऊ देऊन त्याची निर्णयशक्ति कसास लागेल अशी परिस्थिती निर्माण होणे हे मला आवडेल. आणि यास सद्यपरिस्थिती अनुकूल आहे. यासाठी आवश्यक असलेला माहितीपुरवठा आज कमी सायासांत उपलब्ध आहे. ज्ञान म्हणजेच सद्हेतू आणि सद्गुण असे नसले तरी सद्हेतू म्हणजे काय ते ज्ञानाने कळते. (यावर पूर्णज्ञान, शुद्ध ज्ञान, ज्ञान हे गुणातीत असते, शुद्ध ज्ञानाला विकार चिकटत नाहीत इत्यादि आध्यात्मिक आणि भारतीय तत्त्वज्ञानात्मक परिभाषा वापरून लिहिता येईल पण ते जाउ दे.)

माझा कोपर्‍यापासुन नमस्कार _/\_ काश हम भी आपके जयसे होश्यार होते कुछ् अछ्चा सोच पाते कुच अछ्चा लिख पाते.