chat gpt-4: भाग २ .

It's like Shakespeare – Sounds impressive, but does not mean a thing. (वुड्डहौससाहेबाकडून साभार.)

नव्याची नवलाई संपल्यावर आता अधिकाधिक उपयुक्ततेकडे वापर सुरू झालाय.

उपयुक्तता वगैरे ठीक आहे, परंतु, दिलेले उत्तर सविस्तर आणि व्यापक आहे (आणि म्हणून छाप पाडणारे आहे), म्हणून ते बरोबर आहे हे कशावरून?

नाही म्हणजे, तुम्ही गंभीर प्रश्न विचारलात. चटगपटाने सविस्तर उत्तर दिले. तुम्ही प्रभावित झालात नि म्हणून विश्वास ठेवलात. पण ते सविस्तर, मुद्देसूद (आणि गंभीर) भासणारे उत्तर बरोबर आहे काय, हे तुम्ही तपासले आहेत काय? ते तपासण्याचा काही मार्ग तुमच्याजवळ आहे काय?

आणि, चटगपटाने दिलेले उत्तर दर वेळेस (दुसऱ्या एखाद्या विश्वसनीय स्रोताजवळ) तपासून जर पाहावे लागत असेल, तर मग चटगपटाचा उपयोग काय? (त्यापेक्षा मग सरळ त्या दुसऱ्या विश्वसनीय स्रोताकडेच का जाऊ नये?)

----------

मी चटगपटाला एक गंभीर प्रश्न विचारला. इंग्रजीतून विचारला. की बाबा रे, झेलम एक्स्प्रेस काय आहे? (हा अगदी काऊचिऊची गोष्ट-छाप प्रश्न नव्हे. ही माहिती उपयुक्त असू शकते.)

चटगपटाने उत्तराची सुरुवात अशी केली:

Jhelum Express is a train service operated by Indian Railways, which runs between Pune Junction in Maharashtra and Jammu Tawi in Jammu and Kashmir.

हे म्हणणे बरोबर आहे. अचूक आहे. (ही प्रगती आहे. पहिल्या धाग्याच्या वेळेस हाच प्रश्न विचारला असता, झेलम ही रावळपिंडीहून श्रीनगरला जाणारी गाडी आहे, की असेच कायसेसे सांगितले होतेनीत्.)

The train is named after the Jhelum River, which flows through the Indian state of Jammu and Kashmir. Jhelum Express is a popular train among passengers traveling from Maharashtra to Jammu and vice versa.

इथवर ठीकच वाटते.

The train covers a distance of approximately 1,787 km and operates on a daily basis.

इथे किंचित गोची आहे. म्हणजे, हे उत्तर बरोबर असायला हरकत नाही, परंतु, हाच प्रश्न अनेकदा विचारला असता, कधीकधी अंतराचे वेगवेगळे आकडे मिळाले. आत्ता या वेळेस कन्सिस्टंटली हेच आकडे ठोकतोय. काही तासांपूर्वी प्रत्येक खेपेस वेगवेगळे आकडे ठोकीत होता.

Jhelum Express offers various classes of travel, including sleeper class, AC three-tier, and AC two-tier, among others.

हे ठीक असू शकेल. तपासायला हवे.

The train is known for its punctuality and comfort, and it provides an efficient mode of transportation for passengers traveling between these two states.

इथे एक तर चटगपटाने लोणकढी ठेवून दिलेली आहे, किंवा चटगपटाची विनोदबुद्धी उच्चकोटीची असावी. झेलमचा वक्तशीरपणा हा विनोदाचा विषय आहे. सरासरी बारा-तेरा-चौदा तास उशिराने धावणे हा झेलम एक्स्प्रेसचा गर्वबिंदू आहे. किंबहुना, कधी चार तासांहून कमी उशीर केल्यास ड्रायव्हरला बडतर्फ करीत असावेत. (ही माहिती गेल्या काही दशकांत बदलली असल्यास चूभूद्याघ्या, परंतु, I seriously doubt it.)

बाकी, efficient mode of transportation for passengers traveling between these two statesचे म्हणाल, तर, efficientपेक्षा only आणि (two) statesपेक्षा (two) cities ही शब्दयोजना अधिक सयुक्तिक ठरेल.

----------

चटगपटाला मी पुढचा प्रश्न (इंग्रजीतून) विचारला, की बाबा झेलमचे वेळापत्रक काय? (हा प्रश्न गंभीर आहे, याबद्दल दुमत नसावे.)

The timetable of Jhelum Express is subject to change, and it is advisable to check the latest schedule before making travel plans. However, here is the general timetable of Jhelum Express:

Jhelum Express departs from Pune Junction at 19:10 and arrives at Jammu Tawi at 13:10 on the third day of its journey.

ही माहिती तपासून पाहिली. अधिकृत वेळापत्रकाप्रमाणे ही माहिती चुकीची आहे. (अधिकृत वेळापत्रकाप्रमाणे, झेलम पुण्याहून संध्याकाळी ५ वा. २० मि. सुटते, आणि जम्मूस प्रवासाच्या तिसऱ्या दिवशी सकाळी ९ वा. ४५ मि. पोचते. अर्थात, झेलम एक्स्प्रेस ही कधीच अधिकृत वेळापत्रकाप्रमाणे न धावता, वाटेल त्या वेळेस धावत असल्याकारणाने, या चुकीच्या माहितीमुळे कोणाचे काही बिघडू नये. परंतु, प्रश्न तत्त्वाचा आहे.)

The train passes through several major stations on its route, including Solapur Junction, Gulbarga, Wadi Junction, Secunderabad Junction, Nagpur Junction, Bhopal Junction, Jhansi Junction, New Delhi Railway Station, and Pathankot Junction, among others.

हम्म्म्म्... भोपाल, झाँसी, नवी दिल्ली, पठानकोट, हे ठीक आहेत. बाकी, सोलापूर, गुलबर्गा, वाडी, सिकंदराबाद, नागपूर या गावांच्या जवळपाससुद्धा ही गाडी फिरकत नाही. (ही स्टेशने या मार्गावर असण्याचे काहीच कारण नाही.)

(तरी बरे, आत्ता या क्षणी हाच प्रश्न अनेकदा विचारला असता हीच स्टेशनांची यादी देतोय. काही तासांपूर्वी ही स्टेशनांची यादीसुद्धा वेगवेगळी देत होता. मुंबई-दिल्ली पश्चिम रेल्वेमार्गावरली स्टेशनेसुद्धा दिलीनीत् एका खेपेस.)

Jhelum Express operates on a daily basis and provides a convenient mode of transportation for passengers traveling between Maharashtra and Jammu and Kashmir. However, please note that train schedules are subject to change, and it is always advisable to check the latest timetable before making any travel plans.

ही वाक्ये मोघम आहेत, नि केवळ पादपूरणार्थ आहेत, हे उघड आहे. सबब, त्यांबद्दल कोणतीही टिप्पणी नाही.

----------

त्यानंतर मग, सोलापूर या झेलमच्या मार्गावर नसलेल्या स्टेशनाचा चटगपटाने उल्लेख केला, म्हटल्यावर, पुढचा (खवचट) प्रश्न म्हणून सोलापूरला येण्याजाण्याच्या झेलमच्या वेळेबद्दल (इंग्रजीतून) विचारले. म्हटले, सोलापूरहून झेलम पकडू पाहणाऱ्या कोणा होतकरू प्रवाशास ही माहिती पुढेमागे उपयुक्त ठरेल; अगदीच काऊचिऊछाप प्रश्न नाही. आणि, एकदा नव्हे, तीनदा विचारले.

पहिल्या खेपेस:

I'm sorry, but I cannot provide real-time information on train schedules as they are subject to change and can vary depending on various factors such as weather, maintenance work, and other unforeseen circumstances.

However, you can visit the official website of the Indian Railways, www.indianrail.gov.in, to check the schedule of Jhelum Express and get the latest information on its arrival and departure times at Solapur station. You can also check on third-party websites or apps that provide live train tracking information.

हा शुद्ध पळपुटेपणा झाला! आणि, प्रामाणिकसुद्धा नव्हे. ('मी ही माहिती देऊ शकत नाही.' का? तर, 'मला माहीत नाही' म्हणून नव्हे, तर 'वेळापत्रके बदलू शकतात; रुळांवर पाणी झालेले असू शकते; रेल्वेखात्याने वाटेत रूळ खोदून ठेवलेले असू शकतात' म्हणून! 'त्यापेक्षा रेल्वेखात्यालाच तुम्ही का विचारीत नाही?' मग @#*च्या, तुझा काय उपयोग?)

दुसऱ्या खेपेस:

As an AI language model, I don't have access to real-time train schedules. However, I can suggest you check the Indian Railways official website, www.indianrail.gov.in, to get the latest information on the schedule of the Jhelum Express train passing through Solapur. You can also call the Indian Railways inquiry number at 139 to get more information on the train's timing and schedule.

हे जरा तरी ठीक आहे. म्हणजे, फारसे उपयोगी नाहीच; परंतु, निदान प्रामाणिक आहे. (आणि, रेल्वेचा चौकशीनंबर बहुधा बरोबरच असावा.)

आणि, तिसऱ्या खेपेस: (ढॅण ट ढॅऽऽऽऽऽऽण!)

As an AI language model, I don't have access to real-time train schedules or live train tracking information. However, according to the Indian Railways timetable, Jhelum Express (train number 11077) departs from Pune Junction at 19:10 and arrives at Jammu Tawi at 13:10 on the third day of its journey. The train passes through Solapur Junction at around 01:10 AM (early morning) on the second day of its journey. However, train schedules are subject to change, so it's always advisable to double-check the timings before making any travel plans.

ठोकुनि देतो ऐसा जे... (फक्त, झेलमचा गाडी नंबर बरोबर आहे. हेही नसे थोडके!)

====================

परंतु, अत्याधुनिक तंत्रज्ञानावर डोळे झाकून विश्वास ठेवण्याची माणसाची गरज असते, की केवळ प्रवृत्ती असते, हा संशोधनाचा विषय ठरावा. आमच्या आजोबांच्या काळी छापील शब्दावर विश्वास ठेवण्याची पद्धत होती. ('पेप्रात छापून आलेय, तर ते खोटे कसे असेल?') थोड्या नंतरच्या जमान्यात तो मान रेडियोचा असावा. (आमची साक्षर परंतु अशिक्षित आजी, रेडियोवरच्या (मुंबई 'ब'वरच्या) 'भगिनीमंडळा'त बोलणाऱ्या डॉक्टरांच्या वक्तव्यांचे दाखले द्यायची. किंवा, सुशिक्षित मंडळींत 'बीबीसी'चा शब्द खरा मानण्याची प्रथा होती.) आताच्या जमान्यात आंतरजालावरचा (त्यातसुद्धा गूगललेला/विकीवरचा) शब्द प्रमाण असतो. यापुढे चटगपटचा शब्द (सारखा बदलत असला, तरी) प्रमाण असेल; चालायचेच.

====================

आमच्या वेळेस दहावीच्या परीक्षेकरिता '२१ अपेक्षित (प्रश्नसंच)' नावाचा एक प्रकार असे. परीक्षेत हमखास त्यातलेच प्रश्न येत. प्रश्नपत्रिका सेट करणारे त्यातूनच डोळे झाकून प्रश्न उतरवून घेत. समजा त्यात चुका असतील (म्हणजे, चुकीचा/निरर्थक प्रश्न, किंवा बहुपर्यायी प्रश्नाकरिता सर्वच्या सर्व पर्याय चुकीचे), तर त्या चुकांसकट प्रश्न परीक्षेत जसेच्या तसे येत.

आता यापुढच्या परीक्षांकरिता बहुधा चटगपटावर फेकलेले प्रश्न आणि त्यावर चटगपटाने ओकलेली उत्तरे अपेक्षित असतील. (कालाय तस्मै नम:!) बरोबर की चूक, कोणास ठाऊक, नि कोणास फरक पडतो? (अडचण एवढीच आहे, की चटगपट एकाच प्रश्नाची वेगवेगळ्या वेळेस वेगवेगळी उत्तरे ओकतो. कोठले प्रमाण मानायचे?)

====================

आणि आता तर कंपन्यांची सीईओमंडळी, मागचापुढचा विचार न करता, आपापल्या उद्योगांत ओढूनताणून/येनकेनप्रकारेण चटगपट घुसविण्याची दिवास्वप्ने पाहू लागली आहेत, म्हणे. (अमेरिकन भांडवलशाहीइतकी बिनडोक प्रणाली नि अमेरिकन सीईओंइतकी महामूर्ख मंडळी त्रिभुवनांत शोधून सापडणार नाहीत. मागचापुढचा सारासार विचार करण्याची क्षमता या वर्गात असते, यावरचा विश्वास कधीच उडालेला आहे. म्हणजे, नैतिक विचार, सामाजिक बांधिलकी, सामाजिक परिणाम, वगैरे गोष्टींबद्दल अजिबात नाही बोलत मी, परंतु, आपण करतोय काय, कशासाठी करतोय, त्यातून जगाचा किंवा समाजाचा सोडा, आपला स्वत:चा फायदा काय, फायदा आहे की तोटा आहे, कशाकशाचा म्हणून विचार नाही. काहीतरी नवीन बझवर्ड आला, की सगळेजण त्याचाच उद्घोष करणार, नि सगळे झुंडीने त्याच्याच मागे धावणार. बँडवॅगनवर उडी मारणार.) त्यामुळे, for better or for worse, चटगपटाची तात्कालिक चलती आली, तर आश्चर्य वाटू नये. आणि, चांगले असो वा बकवास असो, पब्लिकच्या अंगवळणी पडेलच; न पडून पब्लिक सांगतेय कोणाला? (नि दुसरा पर्याय तरी काय आहे?)

त्यामुळे... चालायचेच!

शेवटचा अंधूक युरेनस. पण पुढचा गणिताने वर्तवला .(हर्षेलने नाही माहिती आहे.) पण
The specific equations used by Le Verrier were quite complex, involving numerical methods such as iterative techniques and series expansions.

तर ते काय गणित केले हेच जाणून घ्यायचे होते.

(आकडेमोडीसाठी संगणक/गणक नव्हते. )

(आणखी एका गणिती माणसाने त्याच वेळी स्वतंत्रपणे हेच वर्तवले तरी त्याचे श्रेय त्यास मिळू शकले नाही कारण तिकडे दुर्बिण रोखायला विनंती केलेल्या संस्थेने दुर्लक्ष केले. असो)

अस्वल, लिंक आणि उत्तरासाठी धन्यवाद.
कधीतरी चटगपट काय उत्तर देतो तेही पाहावे.