विज्ञान

आपल्या विश्वाच्या शेवटाची सुरुवात कशी असेल?

मानवी अस्तित्वाच्या अंताबद्दल भाकीत करताना आपल्या विश्वाचा मृत्यूसुद्धा त्यास कारणीभूत ठरू शकेल असे म्हणावे लागते. हे विश्व कशाप्रकारे कोसळून जाईल याबद्दल अनेक तर्कवितर्क लढवले जात आहेत. मुळात यांची चाचणी कशी घ्यावी, त्यांची शहानिशा कशी करावी याबद्दलच अनेक शंकाकुशंका आहेत. उत्सुकता शमवण्यापोटीच हा मुद्दा उपस्थित केला जातो असेही वाटण्याची शक्यता आहे. हे विश्व पूर्णपणे गोठून जाईल (deep freeze), की कृष्णविवरात नाहीसे होईल की अस्टेरॉइड्सच्या माऱ्यामुळे तुकडे तुकडे होऊन ब्रह्मांडात सामावून जाईल की….आणखी काही तरी ?

जागतिक तापमानवाढ हा सगळ्यांवरच परिणाम करणारा व सगळेच कमी-अधिक प्रमाणात जबाबदार असणारा असा सर्वसमावेशक आणि म्हणूनच जटिल विषय आहे. सर्वांत जास्त लोकसंख्या असलेला, वाढती अर्थव्यवस्था असणारा, भारत हा जगातला तिसरा सगळ्यांत जास्त कार्बन उत्सर्जित करणारा देश आहे. जागतिक तापमानवाढीच्या तीव्र परिणामांना तोंड देणारा एक मोठा देश म्हणून भारताची या विषयात खूप मोठी भूमिका आहे.

माणूस प्राणी नामशेष होणार का?

हुबेहूब माझ्यासारखा अजून कुणीतरी कुठेतरी असेल का?

प्रचंड अंतरावरील एखाद्या दुसऱ्या दीर्घिकेत आपल्यासारखीच एक आकाशगंगा आहे. त्या आकाशगंगेतसुद्धा आपल्या येथील सूर्यासारखा तारा आहे. या तारेपासून पृथ्वीसारखाच दिसणाऱ्या एका तिसऱ्या ग्रहावर तुमच्यासारखाच दिसणारा अस्तित्वात आहे. तुमच्यासारखाच तो जीवन जगत आहे. एवढे कशाला, तुम्ही आता जे वाचत आहात तेच तो तिथे वाचत आहे. अगदी तीच ओळसुद्धा….

संगणकं आपला ताबा घेतील का?

आपला मेंदू म्हणजे एक अजब व विचित्र रसायन आहे. जगातील इतर कुठल्याही गुंतागुंतीच्या रचनेपेक्षा मेंदूची गुंतागुंत अनाकलनीय ठरत आहे. तरीसुद्धा आपण त्याला रक्त-मांस-चेतापेशी-मज्जारज्जू पासून तयार झालेले मशीन असेच म्हणू शकतो. म्हणजेच मेंदूच्या कार्यप्रणालीप्रमाणे कार्य करू शकणारे मशीन आपणही बनवू शकतो असा अर्थ त्यातून ध्वनित होतो. या दिशेने होत असलेल्या प्रयत्नांमध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्ता असलेल्या रोबोंची रचना – थोडक्यात एआय (Artificial Intelligence) – आघाडीवर आहे.

सध्या सुर्यास्तानंतर नुस्त्या डोळ्यांनी हा धूमकेतू दिसत आहे. दिवसेंदिवस धूमकेतू फिकट होत जाईल.

धूमकेतू नुकताच सुर्यामागून प्रदक्षिणा पुर्ण करून परतीच्या मार्गाला लागला आहे. 12 ऑक्टोबर दरम्यात धूमकेतू पृथ्वीच्या सर्वात जवळ होता.

सध्या सुर्यास्तानंतर 30-40 मिनिटे साधारण सुर्यास्ताच्या दिशेला हा धूमकेतू पाहता येईल. काल मी घेतलेले फोटो इथे देत आहे. फोटो वर क्लिक केल्यास मोठा फोटो दिसेल.

माणसात ‘स्वत्व’ (self) असे काही असते का?

आपण जेव्हा झोपतो तेव्हा ती नाहीशी होते. जागे होतो तेव्हा परत आपोआप आलेली असते. काही वेळा स्वप्नात येते. काही वेळा स्वप्नच गायब झालेले असतात. हे शरीर माझेच आहे व मीच त्याचे नियंत्रण करत आहे याची जाणीव देणारे असे काही तरी आपल्यात असावे. त्यामुळे आपण आपली वेगळी ओळख पटवून देत असतो. हीच ओळख आयुष्यभर आपली सोबत करते; काही वेळा अनुभवांच्या आठवणीतून व काही वेळा भविष्यात डोकावून. हे सर्व एखाद्या गाठोड्यासारखे वाटते. तेच कदाचित आपल्यातील ‘स्व’ची जाणीव असू शकेल.

माझ्यात जाणीव आली कुठून?

मी होलोग्रामसदृश प्रतिमा असेन का?

हे विश्व फक्त आपल्यासाठीच आहे का ?