सिलिकॉन व्हॅलीतल्या जेंडर डिसक्रिमिनेशनबद्दल

"आपल्याला ते समजत नाही हे सुद्धा समजत नाही..."

गब्बरच्या असंबद्ध, असंवेदनशील, अडाणी, अर्धवट आणि मूर्ख प्रतिसादाला उत्तर देण्याची गरज नाही. पण गब्बरच्या डोळ्यांवर/डोक्यावर जे कातडं आहे, ते कातडं इतरांच्या डोळ्यांवर, बुद्धीवर आणि विवेकावर असण्याची गरज नाही. (हे सगळं स्पष्टीकरण मिहिरसाठी. कारण गब्बरला उत्तर दिलं की तो फटकारतो; आणि त्याचं फटकारणं बहुतांशी योग्यच आहे.) उदाहरणार्थ, ही बातमी पाहा.

Nude-Photo Scandal May Expand Beyond 'Marines United' Facebook Group

थोडक्यात - यू.एस. मरीन्स म्हणून काम करणाऱ्या किंवा केलेल्या स्त्रियांचे नग्न फोटोग्राफ आणि त्यावर आंबट प्रतिक्रिया व्यक्त करण्यासाठी यू.एस. पुरुष मरीन्स फेसबुक ग्रूप चालवत होते.*

यू.एस. मरीन्स म्हणून काम करणाऱ्या स्त्रियांच्या खाजगीपणाचे आणि पर्यायानं त्यांच्या आत्मविश्वास, कर्तबगारी आणि मानसिक आरोग्याचे काय धिंडवडे पुरुष मरीन्स काढतात, याची कल्पना अशा बातम्यांमधून यावी. या स्कँडलची मोठी बोंबाबोंब झाल्यावर त्याविरोधात कारवाई सुरू झाली. त्यातही हा प्रकार टोकाचा क्रूर म्हणून मोठी बोंबाबोंब झाली. हे असं वागणारे आणि त्यांना पाठीशी घालणारे पुरुष एरवी, समोरासमोरही कितपत बरे वागत असतील याची कल्पना करता येईल; त्यासाठी पुन्हा न्यू यॉर्करमधला शीला कोल्हटकरांचा मूळ लेख संदर्भ म्हणून पुरेल. हे हिमनगाचं टोक.

मूळ लेख (जो वाचण्याची तसदी गब्बर घेणार नाही आणि वर आपला असंवेदनशील मूर्खपणा जाहीर करत इतरांना फुर्रोगामी आणि गोबेल्स असली नावं ठेवत बसेल**) त्यातही 'रेडिट' या समाजमाध्यमावर रिव्हेंज पॉर्नविरोधात भूमिका घेणाऱ्या सीईओ-स्त्रीला काय सहन करावं लागलं याचे तपशील आहेत.

*असे ग्रूप्स पूर्णतया बंद झाले असतील असं अजूनही वाटत नाही. याचं कारण, याच आठवड्यात बातमी होती की फेसबुकला नग्न शरीरांचे फोटो हवे आहेत; ते अभ्यासासाठी वापरून रिव्हेंज पॉर्न शोधण्याची अल्गोरिदम्स ते यंत्रांना शिकवणार आहेत. जोवर ही प्रक्रिया यंत्रांकडून होणार नाही, तोवर असे 'चविष्ट' समूह फेसबुकवर राहणार. आणि फेसबुकनं कारवाई केली तर रेडीट, ते बंद झालं तर व्हॉट्सअॅप असे चिकार पर्याय उपलब्ध असतात. स्त्रिया दुय्यम प्रतीच्या नागरिक आहेत असा विचार करणारे असंवेदनशील, अडाणी, अर्धवट आणि मूर्ख पुरुष आणि स्त्रियाही जगात असेस्तोवर हे प्रकार सुरूच राहणार.

** या (अ)नीतीत काही नवीन नाही. अभ्यास करून, आकलन करून घेण्याची बौद्धिक पत नसली, तेवढा आत्मविश्वास नसला की हेच होतं. 'द सेकंड सेक्स'मध्ये सिमोन दी बोव्हारनं अगदी हेच लिहिलेलं आहे; त्या काळात आंतरजाल आणि समाजमाध्यमं असण्याची गरज नव्हती. किंवा मेरी बेअर्ड तिच्या नवीनतम पुस्तकाच या प्रकाराची "परंपरा" असल्याचं लिहीते, असं या परीक्षणावरून दिसतं. पुरुष स्त्रियांशी, उच्चजातीतले लोक खालच्या जातीतल्या लोकांशी, गोरे लोक कृष्णवर्णीयांशी असेच वागतात. नावं ठेवणं सोपं. गब्बरची ती जुनीच रीत आहे. दुसऱ्यांनी काय लिहिलंय हे वाचायचं नाही; त्येच-ते, साधारण-लांबून-लांबून विषयाशी संबंधित वाटतील असे पण पूर्णतः असंबद्ध मुद्दे डकवायचे; विरोधकांना नावं ठेवायची, उचकवायचं आणि त्यांनी दुर्लक्ष केलं की 'जिंकलो, जिंकलो' म्हणून उड्या मारायच्या.

दोन्ही. आणि बरंच काही. कामगार युनियनविरोधी केलेले नियम आता स्त्रियांचं लैंगिक आणि/किंवा आर्थिक शोषण करण्यासाठी वापरले जातात. शिट्या मारण्यापासून संभोगाची मागणी पूर्ण न झाल्यास सत्तेचा, पैशांचा गैरवापर. पदाचा गैरवापर करून स्त्रियांना संभोगासाठी भाग पाडण्याविरोधात पुरेसे कायदे नाहीत; हे असे पुरुष घपले करतात तेव्हा त्यांच्यावर कारवाई करणं सोपं जातं - अल कपोनसारखं - हा आणखी एक मुद्दा लेखात आहे.

तुमच्यात आणि गब्बर-अनुतैंमध्ये फरक असा की तुम्ही लेख न वाचल्याचं कबूल करून सहृदय प्रश्न विचारलात. हे दोघे लेखात काय म्हटलं आहे हे न वाचता असंबद्ध रडगाणी गात आहेत.

उदाहरणार्थ लेखात एक प्रसंग येतो. तरुण उद्योजक व्हेंचर कॅपिटलिस्टसोबत मिटींग ठरवते. त्यात सुरुवातीपासून गोष्टी संभोगाच्या मागणीकडे जातात. ती निघून जाते. आपल्या समानधर्मी पुरुषांकडे याबद्दल बोलते. तिला उपाय-पर्याय सुचवायचे दूरच, सहानुभूतीपूर्वक विचारही होत नाही; "हेच चालायचं," असं ऐकवलं जातं. म्हणूनच 'पुरुषांना समजतच नाही स्त्रियांसमोर काय अडचणी असतात', असं ती लेखात म्हणते आणि माझी कंसात मल्लीनाथी 'समजत नाही हेच समजत नाही.'

गब्बर-अनुतैंना समजत नाही हेच समजत नाही, त्यावर लेख वाचायचा अभ्यास करायचा नाही आणि मूर्ख बडबड (होय, मूर्खच) करून जाब मागितल्यासारखं लिहायचं. एवढं धैर्य मूर्खपणातूनच येतं. त्या दगडांवर कुठे डोकं आपटून घेऊ!

सर्वप्रथम, लेख वाचण्यासाठी आणि आकलन करून घेण्यासाठी सगळ्यांना (अगदी पुरुषांनाही) उपलब्ध आहे. वाचाल तर वाचाल.

लेखाचा विषय बहुतांशी डिस्क्रिमिनेशन असा आहे; काही अंशी एक्स्प्लॉइटेशनही येतं; त्याचं कारण एकाच व्यक्तीला आणि व्यक्तिसमूहाला दोन्ही प्रकारांना तोंड द्यावं लागण्याची उदाहरणं आहेत; आणि त्यामागची कारणपरंपरा सारखीच आहे; असा लेखातला साटल्यपूर्ण मुद्दा आहे.

असंबद्ध गोष्टी सुसंबद्ध मुद्दे असल्याचा आव आणून गब्बर लिहीत आहे. सिलिकॉन व्हॅलीत जेंडर डिस्क्रिमिनेशन आणि त्याच्याच पुढे एक्सप्लॉयटेशन कसं आणि का चालतं, त्याची मुख्यतः आर्थिक बाजू काय आहे (हे लेख वाचल्याशिवाय, थोडक्यात अभ्यास केल्याशिवाय समजणार नाही; लेखात साटल्यही आहेच) असा लेखाचा विषय आहे; या लेखात स्त्रीवादी सिद्धांत म्हणावं असं फार काही नाही. या मुद्द्यांचा सैन्यात स्त्रिया का नाहीत, किंवा घरांची छपरं शाकारणाऱ्या लोकांत स्त्रिया कमी का, याच्याशी अर्थाअर्थी का-ही-ही संबंध नाही. गब्बर जे करतोय, ती नेहमीची राजकीय खेळी आहे.*

**अर्थात पुरुषांना समजूच शकत नाही हे जाहीर करून झालेले असल्याने या माझ्या समजण्याला काहीच व्हॅल्यू नाही हे मी*** जाणून आहे.

पॅसिव्ह अग्रेसिव्हपणा स्वाक्षरीबाहेर, प्रतिसादातही करण्याच्या "सीमोल्लंघनाबद्दल अभिनंदन".

*अवांतर - केव्हिन स्पेसीनंही तेच केलं; स्पेसीवर लहान मुलाच्या लैंगिक शोषणाचा आरोप झाल्यावर त्यानं 'मी गे आहे हो' असं जाहीर करून लक्ष तिथे वळवण्याचा प्रयत्न केला. स्पेसीचा प्रयत्न फसला; त्यावरून स्पेसीला फटके हाणणाऱ्या ओवन जोन्सकडून मी थोडं शिकले.

डिस्क्रिमिनेशन आणि सेक्शुअल एक्स्प्लॉइटेशन हे एकच असते का? म्हणजे हा लेख डिस्क्रिमिनेशन बद्दल आहे की एक्स्प्लॉइटेशनबद्दल?

यही तो मै कह रहा हूं, मालिक. लेखाचे शीर्षक डिस्क्रिमिनेशन बद्दल आहे. व लेखात डिस्क्रिमिनेशन हा शब्द किमान १० वेळा आलेला आहे. एक्स्प्लॉईटेशन हा शब्द एकदा. हरासमेंट हा शब्द किमान ४० वेळा. रिटॅलिएशन हा मुद्दा किमान चार वेळा. मी फक्त डिस्क्रिमिनेशन बद्दल बोलत होतो.

माझा मुद्दा फक्त डिस्क्रिमिनेशन बद्दलच्या कांगाव्याबद्दल होता. खालील स्टेटमेंट्स पहा. विशेषत: तांबड्या रंगात रंगवलेली. डिस्क्रिमिनेशन हे चूक आहे हे वाक्यच मुळात चूक आहे. व्यक्तीला प्रेफरन्सेस असतात .... अमेरिकनच नव्हे तर इतर स्त्रिया सुद्धा सेनादलांत जायला व्यवस्थित सक्षम असतात. पण तरीही अमेरिकन स्त्रिया लोकसंख्येत ५०% च्या आसपास असूनही सेनादलांत त्यांचे प्रमाण फक्त १४% च आहे. सेल्फ सिलेक्शन. ज्याप्रमाणे अमेरिकन स्त्रियांना सेनादलांत संधी असूनही त्यांना जायचे नसते त्याप्रमाणे काही हायरिंग मॅनेजर्स ना स्त्रियांना नोकरी द्यायची नसते. त्यांचात्यांचा प्रेफरन्स असतो. अर्थात कंपनीची जेंडर डिस्क्रिमिनेशनविरोधी पॉलिसी असेल तर कंपनी त्या भेदभाव करणाऱ्या हायरिंग मॅनेजर वर कारवाई करू शकेलच. सर्वसामान्यपणे खाजगी कंपनीचा उद्देश नफा कमवणे हा असतो स्त्रिपुरुष समानता राबवणे हा नसतो व कंपनीच्या आतमधे स्त्रिपुरुष समानता राबवणे ह्यासाठी लागणारे गव्हर्नन्स मेकॅनिझम खर्चीक पडू शकते. उदा. कंपनीची जेंडर डिस्क्रिमिनेशनविरोधी पॉलिसी असेल तर कंपनीला भेदभावाची तक्रार नोंदवून घेणे, घटनेची तैकिकात करणे, निर्णय घेणे, व तो राबवणे - ह्यावर खर्च करावा लागतो. अगदी ते काम आऊटसोर्स करून तो खर्च सरकारवर सोपवायचा म्हंटलं तरी तैकिकात करणारे येणार, इंटरॉगेशन करणार, रेकॉर्ड्स मागणार, शहानिशा करणार व त्यातून इतर मिटिंगा कराव्या लागणार व शेवटी निर्णय होणार - ह्यात वेळ व पैसा दवडावा लागतो. व विद्यमान व संभाव्य शेअरहोल्डर्स हे तुम्ही (म्हंजे मॅनेजमेंट) किती न्याय्य आहात या पेक्षा तुम्ही किती नफा कमवू शकता - याकडे पाहतात.

कोणताही (सरकारी संस्थेतील वा खाजगी कंपनीतील) गव्हर्नन्स हा कॉस्टलेस असतो हे फुर्रोगाम्यांचं आवडतं गृहितक आहे. व अनेकदा (प्रत्येक वेळी नव्हे) एकाशी संवेदनक्षम वागणे हे दुसऱ्याशी असंवेदनक्षमपणा असतो हे तर त्यांच्या गावीही नसतं.

The event was attended by vice-presidents and senior executives; only one of them was a woman. (There were around forty-five V.P.s at Tesla at the time, two of whom were women, according to a person familiar with the company.) The meeting quickly became tense. Several female engineers spoke about equal pay, and pressed the company to disclose compensation numbers for male and female workers. An employee named Justine announced, “I’ll be shortly leaving Tesla because of the environment. As I look at our leaders in the front row, I do see a common theme, which is white male.” Another woman asked about a general staff meeting that had recently taken place with Musk. “He was supposed to talk about it . . . the anti-discrimination and anti-harassment efforts, and he beautifully sidestepped the whole thing,” she said. “He didn’t say, ‘Harassment is wrong, discrimination is wrong.’ He brought a bunch of people onstage and said, ‘If you try hard, you will succeed.’ ” She continued, “How much harder do we have to try to get to where everyone else is up there? So my question is: Is this a priority to Elon? Because if Elon doesn’t care it won’t happen.”

डिस्क्रिमिनेशन कमी करण्यासाठी मार्ग आहे. मस्त मार्ग आहे. व हा मार्ग ह्या फेमिनिस्ट स्त्रियांनी अवलंबला तर कंपन्यांना व त्यांच्या म्यानेजमेंट्सना त्याची दखल घ्यावीच लागेल. तो मार्ग आहे फेमिनिस्ट स्त्रियांनी एकत्र येऊन गट प्रस्थापित करून अशा कंपन्यांचे स्टॉक्स शॉर्ट करणे. हे खर्चीक काम आहे. त्यामुळे नेहमीप्रमाणे "हस्तिदंती मनोरे" वगैरे वगैरे वगैरे.

किमान काही सरकारी पगार जाहीर होतात; तिथे पर्याय नसणार. लेखात 'टाईम'नं केलेल्या सिलिकाॅन व्हॅलीच्या पगारांच्या विश्लेषणांचा उल्लेख आहे. त्यात समानता नसल्याचे उल्लेख आहेत.

1. अमेरिकेत खाजगी क्षेत्रात स्त्री पुरुष पगारात समानता असणे हे कायद्यानुसार आवश्यक नाही.
2. Promotion is not a matter of right. As an employee at will, your employer has the right to determine when or if you should be promoted.

एकंदर चर्चा पूर्वग्रहदूषित असल्याने अधिक लिहित नाही.
बाकी चालू द्या.

भारतात?

कागदावर पगार सारखेच असतात. एक पद एक पगार.

पण स्त्रियांच्या मूलभूत शिक्षणाबद्दल समाजातली बेपर्वाई इथपासून निबंध पाडायला सुरुवात करता येईल. माझ्यासारख्या उच्चवर्णीय, तोंडाळ आणि फडतुसांना टिचकीसरशी उडवून लावू शकणाऱ्या स्त्रियाच तिथे दिसतात. व्यक्तिगतरीत्या, त्यामुळे मला फार नाहीत पण मिळाल्या त्या उत्तम मैत्रिणी मिळाल्या.

अर्ध्या लोकसंख्येला वगळून मेरिटोक्रसी मिरवायला गेलं की जे व्हायचं ते तिथेही दिसतं. सकल विचाराची वानवा, फक्त एकरेषीय हुशार मात्र कर्तबगार नसलेले बुणगे मोठ्या पदांवर, इ. स्त्रियांना समान हक्क मिळावेत यासाठी अजूनही संवेदनशील लोकांना प्रयत्न करावे लागतात.

एका मित्राला हल्लीच मानाचा भटनागर पुरस्कार मिळाला. निस्सीम काणेकार. त्या विषयावरून आमच्या गप्पा पुन्हा सुरू झाल्या. त्यानं आवर्जून लिहिलं, "तू इथे होतीस त्यापेक्षा आता बऱ्याच अधिक स्त्रिया इथे चांगल्या पदांवर आहेत." दोन माझ्या ओळखीतल्या आणि इतर माहीत असलेल्या स्त्रियांची नावं सांगितली. "आता PhD करणाऱ्या मुलीही आहेत", तो म्हणाला. मी तिथे होते तेव्हा एकही नव्हती.

हा मित्र तसा उघड भूमिका घेणारा. स्पष्टच म्हणायचा, "साधारण समान कर्तबगारी, हुशारी असलेले दोन अर्ज आले, एक मुलीचा आणि एक मुलाचा, तर नोकरी, PhD position, काहीही यांसाठी मी मुलीला संधी देईन."

किमान त्या संस्थेतली तरुण पिढी बऱ्यापैकी डावी आणि संवेदनशील आहे. त्या संस्थेला टिकून राहायचं असेल तर असे बदल करणं गरजेचं होतं. मी तिथे असतानाच माझा बाॅस डीन झाला आणि बारीक फरक दिसायला लागलेच होते. निस्सीम आणि इतर काही तरुण मंडळी त्याच्या जोडीला आहेतच. किमान तिथलं दृश्य सुधारलेलं दिसेल, अशी आशा मला आहे.

(१) बायकोला घरकामात मदत करतो हे मिरवणे. अरे घर तुझंही आहे, तुझीही कर्तव्ये आहेत मग मदत कसली?

अगदी अगदी.

तुझं इंग्रजी इतकं चांगलं कसं?
यात हे प्रश्नकर्त्याने गृहीतक धरलेले आहे की अन्य देशातुन आलेल्या लोकांचे इंग्रजी कमकुवत असते.

यात अग्रेशन, हिणवणं अजिबात वाटत नाही. हे प्रश्न मला विचारले गेले आहेत. अजिबात ओफेंसिव्ह वाटत नाहीत. मातृभाषा सोडून इतर कोणती भाषा सराईतरित्या वापरता/बोलता येणं हे उमेरीकनांना कौतुकास्पद वाटणं समजण्याजोगं आहे. आमच्या इथे एकाने, स्वत:ची ओळख छाप राईटापमध्ये, एक अचिव्हमेंट म्हणून मी इंग्रजीतून माझी पियच्डी पूर्ण केली. मातृभाषा कोणशीशी पूर्वे युरोपिअन असून असं लिहिलं होतं.

३ फारच हास्यास्पद आहे. जर एखादा प्रोग्र्याम नै आवडला तर तो कसा कुरूप राठ पुरुषी आहे असे म्हणायचा हक्क कोणी हिरावून नै घेतलेला.

>>लेखाविषयी अदितीला - तुझी ऊर्जा कशाला वाया घालवतेस? अनेकांना तू का बोलते आहेस (व्हेअर यु आर कमिंग फ्रॉम) हेच कळणार तरी नाही किंवा डोळ्यावर ते कातडे ओढुन बसतील.

माझ्या प्रतिसादाचा रोख नेमका याच्यावरच आहे. पुरुषांना कळणारच नाही अशी खात्री असेल तर मग इथे लेख लिहून काय होणार आहे?

अशा प्रकारच्या स्टॅण्डने सिम्पथेटिक असलेले लोक मात्र दुरावणार.

स्त्रियांच्या एखाद्या शारीर समस्येवर सिम्प्पथेटिक पुरुष काही उपाय सुचवण्याचा प्रयत्न करतील तेव्हा स्त्री शरीररचनेतील डिटेल्सबाबत असलेल्या अज्ञानामुळे तो उपाय चुकीचा असू शकेल. परंतु त्याने उपाय सुचवण्याचा प्रामाणिक प्रयत्न तरी केलेला असतो. त्याच्या त्या विशिष्ट अज्ञानाची जाहीर खिल्ली उडवली गेली (भले नाव न घेता) तर ती पुरुष व्यक्ती नव्याने विधायक विचार करण्याऐवजी "मरा तेजायला" असा विचार करण्याची शक्यता वाढते हे "स्त्रीवाद्यांना" समजावे अशी अपेक्षा आहे.
( स्टिरिओटाइप वॉर्निंग सुरू ) स्त्रिया समस्येविषयी बोलतात तेव्हा त्यांना त्यावरचे सोल्युशन नको असते तर फक्त समस्या आहे असे बोलायचे असते ( स्टिरिओटाइप वॉर्निंग संपली ) असे त्या सोल्युशन विषयी विचार करणाऱ्या पुरुषांना वाटणे चुकीचे आहे काय?

भुसनळ्यांच्या नादी लागण्याएवढा मला वेळ नाही. अचरट आणि अबापट, आणि त्यांच्यासारख्यांना उत्तरं देणं आवश्यक.

बौद्धिक काम उत्तम पार पाडण्याबद्दल 'सेक्सी' वगैरे म्हणण्यात सरसकट आक्षेपार्ह नसतं. पण तेवढी मैत्री आहे का, याचा विचार होतो का; उच्चपदस्थानं खालच्या पदावरच्या स्त्रीला असं म्हणावं का, त्यामागचा हेतू स्वच्छ असल्याचं आजूबाजूच्या सगळ्यांना समजतंय का, असे बरेच पण-परंतु येतात. सगळ्या प्रकारच्या प्रसंगाचा विचार करून नियम लिहिणं आणि त्यांचं पालन होतंय का नाही हे तपासणं हे काम खर्चिक होईल. त्यापेक्षा संदिग्ध परिस्थिती असल्यास व्यक्तिगत स्वरूपाचे प्रतिसाद औपचारिक व्यवस्थेच्या बाहेरच ठेवणं बरं.

डिस्क्रिमिनेशन आणि सेक्शुअल एक्स्प्लॉइटेशन एकच नसले तरी पहिल्यामुळे दुसऱ्याला चालना मिळतेय, तेव्हा "डिस्क्रिमिनेशन हे चूक आहे हे वाक्यच मुळात चूक आहे" हे मला चूक वाटते.

(१) स्त्रियांविरोधी डिस्क्रिमिनेशन जास्त झाले तर स्त्रियांना नोकऱ्या कमी मिळतील.
(२) कमी स्त्रिया नोकऱ्या मिळाल्या तर कमी स्त्रियांचे कामावर एक्सप्लॉईटेशन होईल ना.
(३) मग तांबड्या भागाने दर्शवलेल्या मजकूरातील कार्यकारणभाव योग्य वाटतो का ?

हेच लेखाचं सार किंवा raison d'etre.

आणखी .... क्रिस्तिना सोमर्स यांचं मत. आता क्रिस्तिना सोमर्स ह्या मिझॉजिनिस्ट आहेत् किंवा भाडोत्री आहेत् असा मुद्दा उपस्थित केला जाईल. स्त्री असली म्हणून काय झालं ? आमच्या विरोधी मत व्यक्त करणारा/री नेहमी अडाणी, असंबद्ध बडबडकरणारा/री, मूर्ख असतो/ते.
.
.

.

तुम्ही आधी पुरुष आहात का आधी माणूस आहात; त्यावर माझं उत्तर अवलंबून नसेल. पण विचारायला माझं काय जातंय! एवीतेवी खवचटपणाचा बळी गेलेला आहेच.

हा हा हा, तुम्ही केवळ ही प्रतिक्रिया देऊन स्वत:ला भुसनळा क्लब मध्ये सामावून घेतल आहे.

बाकी हा धागा पुढील काळासाठी साक्ष बनून राहील की फेमिनिष्ठांशी(स्त्री आणि पुरुष दोन्ही) उघडपणे चर्चा अशक्य आहे. तुम्ही त्यांच्या विरोधात काहीही बोलले की सार्या जगाची समज फक्त यांच्या कडे असल्यासारखा आव आणून तुमची अक्कल बाहेर काढतात. पुढे जेव्हा ईंटरनेट अजून अजून वापरले जाईल, लोक अजून मराठी साईट्स वापरतील, वर्तमानपत्रातील वार्ताहर याविषयावर लेख लिहिताना जेव्हा शोध घेतील, तेव्हा हा धागा इथेच असेल.

ट्रंप च्या निवडणूकीच्या वेळी देखील हेच झाले होते. ट्रंप सपोर्टर्सला उघडपणे सांगणे अवघड झाले होते कारण सगळे लिबरल्स इतके ओवर कॉन्फिडंट होते की ते सोडून सगळ्या जगाला वेड्यात काढत होते. त्याचा निकाल आता समोर आहे.

निव्वळ अन्याय होतोय असं रडगाणं किती दिवस गाणार. ज्या अमेरिकेबाबत ही चर्चा चाललीये तिथं मुलींना मुलांपेक्षा शिक्षणाच्या किंवा मार्गदर्शनाच्या संधी कमी आहेत असं कधी दिसलं नाही.

शिक्षणाच्याच काय ... तर करियर च्या सुद्धा. पण स्त्रिया स्वत:च भेदभाव करतात त्याचं काय ?

याचं उत्तर एकच ठरलेलं मिळतं - "स्त्रियांनी काय करावं अन काय करू नये हे तुम्ही कोण सांगणार ?"

पण मग "पुरुषांनी काय करावं अन काय नको हे स्त्रियांनी का सांगावे ?" - या प्रश्नाचे उत्तर मात्र देणार नाहीत.

वस्तुस्थिती ही आहे की अमेरिकेत् "वुमेन ओन्ड बिझनेसेस" ना सवलती सुद्धा आहेत पण अनेक क्षेत्रे की ज्यांत् फिजिकल् हझार्ड नाहीत तिथे सुद्धा स्त्रियांचे प्रमाण कमी आहे. उदा. अमेरिकेतल्या राज्यविधानसभांबद्दल बोलू - लोकसंख्येत ५०% असलेल्या स्त्रिया राज्यविधानसभेत २४% च्या आसपास आहेत. (पुरावा) आता राजकारण हे फिजिकल हझार्ड असलेले क्षेत्र नाही. निदान अमेरिकेत तरी नाही. हे क्षेत्र सोशली डिझायरेबल आहे - म्हंजे इथे स्त्रिया असणे हे स्त्रियांच्या सामाजिक स्थानाच्या वृद्धीस पोषकच आहे. म्हंजे जर अमेरिकेतील राज्यविधानसभांमधे जर स्त्रियांचे प्रमाण वाढले तर समाजात पुरुषांच्या मनात् जे काही पर्सेप्शन आहे स्त्रियांबद्दल ते बदलेल अशी अटकळ बांधायला जागा आहे. अमेरिकन सिनेट मधे स्त्रियांचे प्रमाण फक्त् २१% आहे. अमेरिकेत पहिली स्त्री सिनेटर १९२२ मधे झाली होती. म्हंजे अमेरिकन राष्ट्रीय राजकारणात् स्त्रियांना संधी गेली अनेक दशके आहे.

पण मग स्त्रिया करियर निवडताना राजकारणाविरोधी भेदभाव का करतात ?

(टू बी फेअर - कॅलिफोर्नियातून निवडून गेलेल्या दोन्ही सिनेटर्स स्त्रिया आहेत.)

उत्तर एकच - तुम्ही पुरुष कोण सांगणार आम्ही कोणत्या क्षेत्रात जायचं ते ???
.
.

The Gender Equality Paradox - Documentary NRK - 2011 - Feminism / Gender Studies

Milton Friedman - Case Against Equal Pay for Equal Work

याच्यावर तुमचं मत काय ?

( पळा पळा )
.

अजून एक लक्षणीय मत:

Probably will get downvoted for this one, but I think it's important to have this discussion. So many people in tech are radical about advocating for women's and minority rights, that whenever someone from that "minority group" doesn't agree with their politics for whatever reason, they get bullied and ostracized. I'm a woman who currently studies Electrical Engineering & Applied Physics and I'm into embedded eng, my grandmother was a submarine engineer, my mother has two PhDs both in Physics and Chemistry. None of the women in my family had the "protection of feminists" and other advocates when they studied and did their jobs. It was tough, sure, but it's tough for everyone. When you're competent, nobody looks at the gender.
And that's the main issue that I have. I'm not even in the "West" per se. I'm from Eastern Europe. We're not exactly known to be feminist-friendly. And dare I say -- most of these extremely vocal people talk about super-tough and demanding tech jobs when they're in website development or Ruby. I'm not saying they're not important, but they claim to speak for women who are also in less represented areas, like embedded engineering, when that's not true at all. I'm glad that someone speaks about the bullying of women by other women in tech and their facetiousness.
Edit: forgot to add that I got bullied by a feminist for just being a neutral human being who wants to do their job. I didn't want to take a stance regarding her politics. Got yelled at, bullied online and ostracized. In the eyes of these people, non-feminist women in STEM don't exist.
As for sexism in STEM -- anyone who mentions someone's gender is usually also a jerk who tries to nitpick other issues too. And when you've done your job well, no-one can say anything. I've seen my male peers get bullied by male professors too. They don't scream "misandry" and cry themselves to sleep at night, but toughen up and continue. That's what everyone needs to do. Try it out, maybe you'll live a happier life.
Edit 2: I don't know how it is for women in Ruby. But I know that throughout all the years I've been among men in STEM, I've seen how horrible they can be to one another. I've also seen the depression and loneliness, and how competitiveness affects men too. Feminists don't want to talk about that at all, as if they're blind. Many of them have really strong social anxiety and they might not have many friends at all. And they have no one to talk to about their issues. It's not ideal or fair either, but people who have the drive, heart, vision and a strong work ethic, survive. And whenever I look at most of the Women Who Code or whatever bios and CVs, they are experienced public speakers and "politicians", probably will have an impressive twitter bio. But when it comes to actual work, those who are just regular people without any political agenda have more projects under their belt, more experience and competence.

आपला तो विदा, इतरांची ती सांगोवांगी. एकूणच फेमिनाझी दृष्टिकोनाशी अगदी सुसंगत. :)

मास्टर्स ॲण्ड जॉन्सन यांच्या पुस्तकांना धर्मग्रंथांचा दर्जा देण्यात यावा अशी विक्षिप्त मागणी मी करतो आणि खाली बसतो.

व‌िदा - data

केवळ संख्येचा विचार केलात तर चर्चेत स्त्रियांचा सहभाग (पुरुषांपेक्षा) कमी आहे. हा स्त्रियांनी केलेला भेदभाव समजावा की त्यांचा प्रेफरन्स.

तुम्ही ज्याला वैयक्तिक हल्ले म्हणताय त्याला मी टिंगल म्हणते.

एवढी टिंगलही ज्यांना झेपत नाही, त्यांनी चारचौघांत व्यक्त होणं थांबवलं तर बरं. चारचौघांत लिहिलं की चिकीत्सा होणार, टिंगल होणार, टवाळी होणार; पातळ कातडीच्या लोकांना ते नाही झेपत!

फक्त तुम्ही वैयक्तिक हल्ले न करता आपले मुद्दे मांडले तर आमच्या मनात तुमच्या बद्दल चा आदर आणखीनच वाढेल.

एवढ्या मोठ्ठ्या प्रतिसादातल्या एवढ्या ओळिलाच मिळालेला प्रतिसाद टिंगल मानून घ्यावा का कसं?

प्रतिसादाच्या शेवटच्या तीनही मुद्द्यांशी सहमत. निष्कर्षाशीही.

अमूल्य आणि अभ्यासपूर्ण अभिप्रायाबद्दल धन्यवाद !१

त्याहीपेक्षा गमतीशीर व्हिडिओ इथे

जॉर्डन भौ तर पैल्यापास्न आपले लै फेवरीट आहे.

जॉर्डन पीटरसन चे काही मुद्दे मला पटतात. पण अजूनही तो बेसिक्स मधून बाहेर आलेला नाहीये. त्याचे किमान आठदहा व्हीडिओ बघितलेत मी.

बाकी मी तो वर डकवलेला टुकार (सॉरी टकर) कार्लसन बरोबर चा व्हीडिओ कैच्याकै आहे. अमेरिकन पुरुष विदारक (???) स्थितीत आहे त्याची जबाबदारी जॉर्डन ने अमेरिकन पुरुष सोडून इतर सगळ्यांवर ढकललेली आहे. हे कैच्याकै आहे. अमेरिकन पुरुष विदारक स्थितीत असलाच तर त्याची जबाबदारी अमेरिकन पुरुषांची आहे. ती जबाबदारी इतरांवर ढकलणं हे अतर्क्य आहे.
.

'बाई असूनही अशी वागते', अशा छापाच्या गोष्टी आपल्या अवकाशातही घडत असतात. काही वर्षांपूर्वी मिसळपाववर एका स्त्री आयडीनं अत्यंत गलिच्छ खरड लिहिल्यावर आलेल्या प्रतिक्रिया अशाच काहीशा होत्या. ती खरड गलिच्छ होती, यात वाद नाही. पण एक तर ती बाईनं लिहिलेली नसेलच असा प्रवाद होता; किंवा 'बाई असूनही असं कसं लिहिते', अशा छापाच्या प्रतिक्रिया होत्या.

अधिकारपदाच्या जागी असणाऱ्या (आणि घपले न करणाऱ्या) स्त्रियांना दुसरा त्रास होतो; त्यांची बारकी चूकही मोठी गणली जाते. या संदर्भात विदा आणि मानसशास्त्रीय प्रयोगांचा आधार घेऊन तेरीज हस्टन हिनं 'How Women Decide' नावाचं उत्तम पुस्तक लिहिलेलं आहे.