लेखक, विचारवंत डॉ. एम. एम. कलबुर्गी यांची हत्या

स्वगत:
तुमच्यासारखा निषेध करून धर्मवादी गप्प बसले असते तर धर्मवाद्यांना असे खूनामुळे तोंड लपवावे लागते ना!
सगळेच धर्मवादी तुमच्यासारखे संयत निषेध नोंदवणारे होवोत ही त्यांच्या त्यांच्या देवदेवतांचरणी प्रार्थना

यद्यपि शुद्धं लोकविरुद्धं नाकरणीयं नाचरणीयं। त्यामुळे यशस्वी विद्वान लोक हे ठंडा करके खाओ हे तत्व वापरतात. सत्ते पुढे वा समूहा पुढे शहाणपण चालत नाही. तुकारामाने देवाला शिव्या दिल्या तरी त्या चालू शकतात कारण त्यातून विरोध भक्तीच प्रतिबिंबित होते. इतरांनी केलेल ते चालणार नाही. प्रेमाने शिव्या देणे व द्वेषाने शिव्या देण यात फरक आहेच ना? प्रथम तुम्ही लोकांना आपलेसे वाटला पाहिजे तर लोक तुमची टिका टिप्पणी ऐकून घेतील.

प्रतिसाद अतिशय आवडला.

१)मी हिंदू असेन तर मला मूर्तिपूजा नाकारण्याचे स्वातंत्र्य आहे की नाही? मूर्तिपूजा करू नका असा प्रचार करण्याचे स्वातंत्र्य मला आहे की नाही? 'देव देव्हार्‍यात नाही' असे म्हणण्याचे स्वातंत्र्य मला आहे की नाही? की ते फक्त उच्च कोटीच्या संतांनाच आहे? संतांना अनुसरण्याचे स्वातंत्र्य मला आहे की नाही? की मी फक्त काही 'मान्यताप्राप्त' संतांनाच अनुसरावे? संतांचे जे विचार मला झेपतील तेव्हढेच विचार सिलेक्टिव्ली अंगीकारण्याचे स्वातंत्र्य मला आहे की नाही? यच्चयावत सर्व हिंदू संतांचे विचार मी अनुसरलेच पाहिजेत किंवा फक्त काही संतांचे विचारच मी अनुसरले पाहिजेत अशी सक्ती धाकदपटशासह करण्याचे स्वातंत्र्य इतरांना आहे का?

हे सर्व अधिकार तुम्हाला आहेत.

२)गेल्या तीस चाळीस वर्षांपर्यंत (आणि कित्येक ठिकाणी अजूनही) म्हणजे यू आर. अनंतमूर्तींच्या बालपणकालानंतरही कित्येक वर्षे जाखाई, जोखाई, म्हसाई वगैरे ग्रामदेवता गावच्या सीमेबाहेर अनघड पत्थरांच्या रूपात असत. वेताळ असत, भुतदेव असत. तिथे दिवाबत्ती होत नसे. कुत्रे-मांजरे, गायी-म्हशी-गुरे तिथे काहीही करीत. अशा ठिकाणी एका लहान मुलाने केवळ कुतूहल (काय होते ते बघायला) म्हणून लघुशंका केली आणि त्यामुळे पुढील आयुष्यात काहीही वाईट झाले नाही असे खूप वर्षांनी सांगितले, यात एव्हढा मोठा गहजब (आणि मानवहत्या) करण्याजोगे काय होते? कोणी भीती दाखवली की ती गोष्ट मुद्दाम करून दाखवायची अशी काही जणांची, विशेषतः लहान मुलांची वृत्ती असते. अमावास्येच्या रात्री स्मशानात जाणे, जळत्या चितेवर विडी पेटवणे किंवा तिथली राख भर मध्यरात्री अंगाला फासणे, मुंजाच्या पिंपळाखाली पैजेवर रात्र काढणे अशा गोष्टी आपण सर्वांनी ऐकलेल्या असतात. याला आपण अतरंगीपणा म्हणतो. पण अनंतमूर्तींनी आपले समज तपासून पाहाण्यासाठी लहानवयातच हे कृत्य केले यावरून त्या वयातच त्यांच्याकडे चिकित्सक बुद्धी होती असा निष्कर्ष का काढला जाऊ नये?

सार्वजनिक मूर्तीवर अनेकांच्या श्रद्धा असतात. कोणाला तरी चिकित्सक बुद्धी (?) आहे म्हणून स्वतःच्या चिकित्सेसाठी (?) मूर्तीवर लघुशंका करून मूर्ती अस्वच्छ करून अनेकांच्या श्रद्धांना धक्का लावणे हे अत्यंत अनुचित आहे. ज्याप्रमाणे कोणालाही नास्तिक असण्याचा अधिकार आहे त्याप्रमाणे कोणालाही आपल्या धार्मिक श्रद्धा जपण्याचा अधिकार आहे. अशी घाणेरडी कृत्ये करून इतरांच्या श्रद्धा आणि भावना दुखावण्याचा कोणालाही अधिकार नाही. भारतीय दंडविधान कलम २९५ आणि २९५-अ मध्ये अशा प्रकारची कोणती कृत्ये हा गुन्हा समजली जातील याचा स्पष्ट उल्लेख आहे व त्यानुसार अशी घृणास्पद करणे व त्याचे समर्थन करणे हा गुन्हा आहे.

कदाचित लहानपणी या घॄणास्पद कृत्याची तीव्रता अनंतमूर्तींच्या लक्षात आली नसेल, परंतु हे कृत्य घॄणास्पद होते हे मोठेपणी त्यांना समजायला हवे होते. तरीसुद्धा कळत्या वयात या कृत्याचा त्यांनी पुस्तकात उल्लेख केला आणि कलबुर्गींनी जाहीरपणे या घॄणास्पद कृत्याचे समर्थन केले.

बादवे, स्वत:च्या चिकित्सेसाठी अनंतमूर्तींनी मूर्तीवर लघवी करण्याव्यतिरिक्त अजून काही प्रयोग केले होते का याची माहिती असल्यास द्यावी.

३)मानवी शरीराची रचना जाणून घेण्यासाठी काही युरोपीय संशोधकांना चिरफाडीसाठी प्रेते मिळेनात तेव्हा आत्यंतिक ज्ञानलालसेपोटी त्यांनी थडग्यांतले ताजे मृतदेह उकरून त्यांची शवचिकित्सा केली तेव्हा हे कृत्य अनैतिक आणि धर्मविरोधी ठरून त्यांना प्रचंड जनरोष आणि छळाला सामोरे जावे लागले. रक्तांतरनाच्या बाबतीतही असेच घडले. या लोकांच्या अनमोल वैयक्तिक त्यागाचे फायदे आज सगळ्या जगाला मिळताहेत.
उद्या कदाचित आपल्याही समाजात सध्या असलेल्या काही अंधश्रद्धा दूर होतील आणि आपल्याला त्याचा फायदा होईलही. काही वेगळे, काळाच्या पुढचे विचार हिंदूजनमानसात रुजले तर त्यात वावगे ते काय?

लोकांचे श्रद्धास्थान असलेल्या मूर्तीवर लघुशंका करून अनंतमूर्तींनी नक्की कोणत्या अनमोल वैयक्तिक त्याग केला आणि त्याचे नक्की कोणते फायदे जगाला मिळाले? मुळात मूर्तीपूजा ही अंधश्रद्धा हे कोणी ठरविले? हे ठरविण्याचा अधिकार कोणाला आहे? ज्यांना ती अंधश्रद्धा आहे असे वाटते त्यांनी आपले विचार इतरांवर का लादावे? त्यांना मूर्तीपूजा ही अंधश्रद्धा आहे असे मानून ती न करण्याचे स्वातंत्र्य आहे, परंतु मूर्तीपूजा ही डोळस श्रद्धा असून मूर्तीपूजा करण्याचे इतरांना स्वातंत्र्य आहे. आपले विचार मूर्तीपूजकांना पटले नाहीत म्हणून त्यांच्या श्रद्धास्थानाचीच विटंबना करण्याचे किळसवाणे कृत्य करण्याचा अधिकार कोणालाही नाही.

असे सुधारक विचार रुजून त्याची फळे दिसू लागण्यास कित्येक दशके, शतके लागतात. पण काळाच्या एका तुकड्यात ते नवेच असतात आणि धर्मबाह्यही वाटू शकतात. तरी त्यामुळे अशा विचारांचे ऐतिहासिक मूल्य कमी होत नसते.
('ऐसी'ला अडचण होण्याची शक्यता असेल तर हा प्रतिसाद अदृश्य करावा.)

माझा अनंतमूर्ती व कलबुर्गींच्या विचारांना अजिबात आक्षेप नाही. असे विचार असणे हा त्यांचा हक्क आहे. कायदेशीर मार्गाने आपले विचार मांडण्याचा व त्यानुसार कृती करण्याचा त्यांना हक्क आहे. परंतु देवाच्या मूर्तीवर लघवी करण्याचे घृणास्पद कृत्य करून मूर्ती अस्वच्छ करून इतरांच्या श्रद्धेला धक्का देणे व त्याचे समर्थन करणे याला माझा आक्षेप आहे.

ज्यांचा खून झाला त्या संशोधकाबद्दल असल्या कंड्या पसरवणं ही आणखी एक संतापजनक गोष्ट. या खोडसाळपणाचा निषेध.

बादवे, स्वत:च्या चिकित्सेसाठी अनंतमूर्तींनी मूर्तीवर लघवी करण्याव्यतिरिक्त अजून काही प्रयोग केले होते का याची माहिती असल्यास द्यावी.

स्वतः चिकीत्सा, अभ्यास काहीही न करता, कोणीतरी काहीतरी म्हटलं की ते प्रमाण मानून वर मृत व्यक्तींबद्दल, नुकत्या खून झालेल्या अभ्यासकाबद्दल असं बोलणं ... अच्छे दिन आले रे आले.

‘आय अॅम प्राऊड टू बी अथेईस्ट’ असे समाजमाध्यमातून ओरडून सांगण्याची गरज का वाटावी ? आपली ‘एकजूट’ दाखवण्याची गरज का वाटावी ?

जबरदस्त..!!! क्या बात है..!! सही बोला.

"निधर्मीवादा"चा पंथ वाढवा असं ध्येय ठेवलं की कधीनाकधी "श्री. आद्यनिधर्मीबाबा की जय" हे होणारच..!!

मला वाटतं "वादी" या शब्दातच एखादी भूमिका नुसती मानण्यापेक्षा ती ठामपणे इतरांना सेल (फॉर मनी ऑर मोटिव्ह) करण्याची अर्थच्छटा असते.

पण मुळात एखाद्या विचाराशी मग तो आस्तिकतेचा, धार्मिकतेचा असो की विवेकवादाचा, नास्तिकतेचा असो त्याच्याशी आपली ‘बांधिलकी’ तरी का असावी ?एखादा माणूस आज आस्तिक, उद्या नास्तिक तर परवा आस्तिक का असू शकत नाही? समजा तो तसा असला तर त्याच्या या विचारांना आक्षेप घेण्याचा अधिकार एक आस्तिक/नास्तिक/तटस्थ म्हणून आपल्याला आहे का ?

क्या बात है, क्या बात है!!!!! लैंगिकता फ्लुईड असते असा विचार इथे मांडला गेला होता आणि त्यावर "आज स्ट्रेट, उद्या गे असे जर कुणी असेल तर अडचण काय" वगैरे अर्ग्युमेंट्स देण्यात आली होती. त्यावर आम्ही "आज आस्तिक अन उद्या नास्तिक" असले तर चालेल काय अशा धाटणीचा एक फालतू प्रश्न विचारला होता त्याला प्यासिव्ह अग्रेसिव्ह श्रेण्या देऊन दाबून टाकण्यात आले होते ते आठवले अन मजा वाटली.

हे सगळे वाद निर्माण होतात जेव्हा दोन्ही बाजू आपलेच तेवढे खरे असे सिद्ध करू पाहतात आणि ते समोरच्यावर थोपवण्याचा प्रयत्न करतात. यात त्या त्या विचारांशी असलेल्या बांधिलकीपेक्षा दुसर्‍याच्या मतांची व कधीकधी त्यापेक्षाही वैयक्तिकरित्या समोरच्याची आपण कशी खिल्ली उडवली, त्यांना कसे नामोहरम केले, आपापल्या कंपूत कशी प्रसिद्धी मिळवली असला बौद्धिक आनंद मिळवण्याची खुमखुमी अधिक असते.वरील आणि समाजमाध्यमातील या विषयावरील चर्चेत हे मला जाणवले.

ते अन्प्रोसेस्ड फूड शरीराला पचत नाही, त्यावर चिरणे, शिजवणे वगैरे संस्कार करावे लागतात त्याचप्रमाणे अन्प्रोसेस्ड सत्यही झेपणे अवघडच आहे, वैचारिक पचनशक्तीवरचा तुमचा विश्वास बाकी अंमळ दांडगाच बघा.

याच मुद्द्यावर एका कट्ट्याला एका नास्तिक ऐसीकराशी झालेला वाद आठवला.
मुळात नास्तिकांनी असो वा आस्तिकांनी असो आपल्या अश्या समजूतींवर आधारीत 'अस्मितेला' कुरवाळण्यासाठी एकत्र येण्याची गरज आमच्यासारख्या अ‍ॅग्नॉस्टिकांना समजत नाही.

आवडले. सगळे पटलेच असे नाही..
भूमिकाबदल हा कालसापेक्षच नव्हे तर स्थलसापेक्षही असू शकतो. म्हणजे वडील माणसे दुखावू नयेत म्हणून त्यांच्या समोर आस्तिक व्हावे लागणे, किंवा आस्तिकता पांघरावी लागणे. गावी गेल्यावर वेगळे नियम पालणे, शहरात वेगळे वगैरे. पण वाद आणि अवमान नको म्हणून असे घडते. भूमिकेत खराखुरा बदल तेव्हा घडतो जेव्हा दुसरी सशक्त भूमी सापडते. किंवा मूळ भूमिकेतला फोलपणा जाणवू लागतो (इतरांच्या खंडनामुळे किंवा स्वतःच्या अनुभवामुळे). आणि असा भूमिकाबदल अनेकांचा झालेला आहे, त्याची खुली कबूलीही दिली गेली आहे. त्यात गैर मानण्याजोगे काहीच नाही. आयुष्यात तडजोड, समझोताही करावा लागतो, त्याला लवचिकपणा म्हणतात. पण असा कोणताही बाह्य दबाव नसताना 'सरशी तेथे पारशी' अशी धाव मारण्याचे काही कारण नाही. आपल्या विद्यमान विचारांचा प्रचार करायलाही हरकत नाही, फक्त तो धाकदपटशा किंवा सक्तीने, दहशतीद्वारे नसावा इतकेच. एरवीही आपण सिनेमा, नाटके, दुकाने, हॉटेले वगैरे आपल्याला आवडलेल्या गोष्टी इतरांना 'रेकमेंड' करीत असतोच. मग आपले विचार रेकमेंड केले तर काय बिघडले? तसेही हे विचार बहुतांशी आपण म्हणता तशा (क्वान्टम मेकॅनिक्स वगैरे) बदलांसाठीच असतात. किंबहुना हा वैचारिक संघर्ष स्थिरवाद विरुद्ध चरवाद असाच बहुधा असतो. बौद्धांतही थेरवाद आणि महायान असे पंथ किंवा प्रॉटेस्टंट्स आणि कॅथलिक्स हे पंथ बदलवादी विरुद्ध जडवादी असेच निर्माण झाले.
कुठल्याही भूमिकेत स्थलकालानुसार बदल होणे हे नैसर्गिक असते आणि त्या बदलांना कृत्रिमपणे थोपवू पाहाणे हे अनैसर्गिक.
पण क्षणोक्षणी सरड्याप्रमाणे रंग बदलणे हे मात्र फक्त सरड्याच्या बाबतीतच नैसर्गिक, मानवासाठी अनैसर्गिक.
इवल्यूशन आणि रिवल्यूशन यातही हाच फरक आहे, उत्क्रांती सततची असते आणि क्रांती एकदाच घडते, पण उत्क्रांतीची सुरुवात कुठेतरी झालेलीच असते. आणि तो एकच प्रारंभबिंदू नसतो, अनेक ठिकाणी, अनेक कालखंडांत अनेक बिंदूंतून सुरुवात होते.
असो. हरदासाची गोष्ट मूळपदावर आलीच शेवटी. कीर्तन हा आवडीचा विषय असल्याने असे होत असावे बहुतेक.

>>धार्मिक, आस्तिक लोक हे बोलूनचालून धर्मांध, प्रतिगामीच आहेत असे एक वेळ समजून

हे दोन Mutually Exclusive गट असतात असा संशय आहे. जेन्युइनली धार्मिक/आस्तिक असणारे लोक धर्मांध नसतात. आणि धर्मांध असलेले लोक धार्मिक आणि आस्तिक नसतात.

प्रतिगामी हा एक वेगळाच प्रकार असावा तो कदाचित दोन्ही गटात ओवरलॅपिंग असेल.

म्हणजे अडाणीपणा थोडा दूर झाला असता. हे थोडंसं विनोदाने अन थोडंसं उपरोधीपणाने म्हणले आहे, हे तुम्हाला जाणवेल अशी आशा.

एकीकडे धार्मिकता, आस्तिकता ही वैयक्तिक स्वरूपाची असावी. तिचे सार्वजनिक स्तरावर प्रदर्शन, इतरांना उपद्रव होईल असे आविष्करण करू नये असे नास्तिक, विवेकवादी मंडळी म्हणतात.

याचं कारणं ती इतरांवर लादली जाते हे आहे. कारण धार्मिकता ही प्रस्थापित आहे. उदाहरण: शाळेतील प्रार्थना. आमच्याशाळेत आम्ही सरस्वतीची प्रार्थना म्हणत असू, ती इतर धर्मींयाना विद्यार्थ्यांनाही थोडीशी बंधनकारकच होती. अमेरिकेत ख्रिश्चन धर्माच्या प्रार्थना शाळेत म्हणतात त्या इतर धर्मींयाना म्हणाव्या लागतात वगैरे तक्रारी काल्पनिक नाहीत. हे फक्त एक उदाहरण झालं. अशा प्रकारे तुमचा धर्म इतरांवर लादू नका असं विवेकवादी म्हणतात. तुम्ही तुमच्या घरात, मित्रमंडळीत वगैरे खुशाल धर्म पाळा, हवा तो धर्म पाळा, त्याला विवेकवाद्यांचा विरोध नाही.

विज्ञानवादी असणार्‍या नास्तिकांना आपल्या ‘विचारांचा प्रसार’ करण्याची गरज का वाटावी ? ‘आय अॅम प्राऊड टू बी अथेईस्ट’ असे समाजमाध्यमातून ओरडून सांगण्याची गरज का वाटावी ? आपली ‘एकजूट’ दाखवण्याची गरज का वाटावी ?

नास्तिकांच्या त्या संमेलनाला गेला असतात तर कदाचित थोडासा उजेड पडला असता. मी अशा अनेक संमेलनांना/भेटींना गेलेलो आहे.
१. विचारांचा प्रसार करण्याची गरज का भासावी: अनेक धार्मिक देशांत विज्ञान धर्माच्या विरोधात आहे म्हणून ते शाळेत शिकवण्याविषयी अडचणी निर्माण केल्या जातात हे तुम्हाला माहीत नसावे. देवाने सृष्टी निर्माण केली हे शाळेत शिकवावे, किंवा ज्याला 'क्रिएशन मिथ' म्हणतात ते शिकवावे असे कायदेही काही ठिकाणी केलेले आहेत. पुन्हा एकदा, हे फक्त एक उदाहरण झालं.

२. एकजूट कशाला: आता नास्तिकांना लोकशाहीत संख्येचं बळ नाही. त्यामुळे अशा कायद्यांविरुद्ध त्यांना फार काही करता येत नाही. म्हणून, इतर कोणत्याही चळवळीप्रमाणे एकजूट झाल्यास राजकीयशक्ती मिळेल हा एक हेतू. शेवटी सगळं गणित बॅलटबॉक्सवर येतं हे तुमच्यासारख्यालाही कळावं.
त्याशिवाय, एकत्र येण्याने वेगवेगळ्या समस्या कशा सोडवाव्या ह्यावर विचारमंथन करता येते. हे एकत्र येणे सिनेमाप्रेमी, लेखनप्रेमी किंवा मार्क्सप्रेमीवगैरेंच्या एकत्र येण्याप्रमाणेच. आणि अशा ठिकाणी गेल्यावर तिथे असणारी मतमतांतरे, वादविवाद वगैरे आणि सार्वजनिक गणपती यातील फरकही लक्षात येईल.

मुळात कोणी नास्तिक वा आस्तिक असणे हा वादाचा मुद्दा का असावा? जोवर दोहोंपैकी कुठल्याही विचारसारणीच्या आचरणामुळे व्यापक असे सामाजिक स्वरूपाचे, मानवसंपत्तीचे वा आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता निर्माण होत नाही तोवर तू तुझ्या घरी बरा , मी माझ्या घरी बरा अशी वैचारिक भाषेत सांगायचे तर समन्वयवादी भूमिका दोन्ही बाजूंकडून का घेण्यात येत नाही ?

वरच्या उदाहरणातून हे वेगळेपण घरातच राहत नाही हे उघडच आहे. त्यामुळे वाद का हे ही समजले असेल.
पण वस्तुस्थिती काय आहे. इथल्या कोणाही नास्तिकाने/आस्तिकाने त्याच्या आसपासचे सर्वच लोक नास्तिक/आस्तिक आहेत का हे सांगावे? रोजच्या आयुष्यात हे लोक सतत एकमेकांशी नास्तिक-आस्तिक वादच घालत असतात का? आस्तिक-नास्तिक वाद हा मी इतर कोणत्याही राजकीय विचारसरणींबद्दल वाद, किंव विज्ञान विरूद्ध अंधश्रद्धा (धर्माधारीत नसली तरी), सामाजिक प्रश्नांवरील वाद, वगैरे वादांइतकाच घालतो. त्यामुळे नास्तिक-आस्तिक वादाबाबत विशेष असा प्रश्न का पडावा हे मला माहीत नाही.

मलाही कंटाळा आल्याने इतर मुद्द्याबांबत अजून लिहीत नाही. पण तुम्हाला वाद घालायची इच्छा असल्यास घालू. आणि अगदी तो इथे कोणत्याही कंपूसमोरच घालायला पाहिजे असे नाही, अगदी व्यनीतून फक्त एकमेकांकरताही घालायची माझी तयारी आहे. सगळ्यांनाचा काही सतत प्रामाणिकपणे वाद घालता येत नसेल, पण म्हणून वादालाच बाद केले जाऊ नये. असो.

‘आय अॅम प्राऊड टू बी अथेईस्ट’ असे समाजमाध्यमातून ओरडून सांगण्याची गरज का वाटावी ? आपली ‘एकजूट’ दाखवण्याची गरज का वाटावी ?

हा महत्त्वाचा प्रश्न आहे - तो बरोबर आहे म्हणून नाही, पण त्याचं उत्तर देण्याची गरज आहे म्हणून.

हा प्रश्न वाचल्याबरोबर 'गे लोकांनी आपल्या बेडरूममध्ये काय हवं ते करावं, पण आम्ही गे आहोत हे ओरडून सांगण्याची गरज काय? त्यांना लग्नसंस्थेचं पाठबळ घेण्याची गरज का वाटावी?' या व अशा प्रश्नांची आठवण झाली. तर त्याचं उत्तर थोडक्यात असं की जगाला खरोखरच माहीत नाही की इतकी सामान्य दिसणारी माणसं गे असतात. आणि लग्नाचा राजरोसपणा जर स्ट्रेट लोकांना असेल तर तो गेंनाही हवा. लग्नसंस्थाच जर निकालात काढली, आणि तिला असलेलं सामाजिक महत्त्व नाहीसं झालं तर गेंनाही लग्न करण्याची गरज वाटणार नाही.

हाच युक्तिवाद नास्तिकांबाबत लागू पडतो. आस्तिक असणं हे इतकं समाजमान्य आहे, की त्यापलिकडे काही विचारसरणी आहे हेच लोकांना माहीत नाही. जाहीरपणे नास्तिक असलेला माणूस अमेरिकेत प्रेसिडेंट होऊ शकत नाही. अनेक प्रेसिडेंट्स मनातून नास्तिक असतीलही पण जाहीरपणे त्यांना तसं करणं परवडत नाही. हे कपाटाच्या आतलं जगणं अनेक नास्तिकांना जगावं लागतं, आणि समाजात राहाण्यासाठी राही म्हणतात तसं आस्तिकत्व पांघरावं लागतं.

पुन्हा अमेरिकेचंच उदाहरण देतो कारण इथला विदा उपलब्ध आहे. सुमारे २२ टक्के लोक 'मी कुठचाच धर्म पाळत नाही' असं सांगतात. २२ टक्के हे प्रचंड मोठं प्रमाण झालं, तरीही जाहीर नास्तिकांचं कॉंग्रेसमधलं प्रतिनिधित्व किती? शून्य. जर नास्तिक विचारसरणीशी मिळतेजुळते कायदे व्हावे असं या २२ टक्क्यांना वाटत असेल तर कुठल्यातरी व्यासपीठावर एकत्र येऊन 'हो आम्ही नास्तिक आहोत, आणि आम्हाला हे हे कायदे जाचक वाटतात, किंवा हे हे कायदे झालेले आवडतील' असं सांगण्याची गरज आहे.

नास्तिकता आणि आस्तिकता यात मूलभूत फरक आहेत. कुठचाही धर्म पाळणं, देवभक्ती करणं यात एक बांधिलकी आहे. याउलट नास्तिकता ही या सर्व बंधनांपासून मुक्तता आहे. धर्मांच्या कुंपणांबाहेरचं ते जगणं आहे. प्रत्येक कुंपणाच्या आतले आपोआपच एका टोळीत दिसतात - तर बाहेरचे कायमच विखुरलेले दिसतात. त्यामुळे कधीतरी घोळक्याने एकत्र येणं आणि या मुक्ततेतून तयार होणारी आयडेंटिटी अधोरेखित करणं महत्त्वाचं ठरतं. कारण कुंपणांच्या आतून 'गर्व से कहो हम इस कुंपणवाले है' अशा एकत्रित गर्जना या विखुरलेल्यांचे स्वतंत्र आवाज झाकोळत उठतच असतात. वरचा 'गरज काय आहे' हा प्रश्न त्या कुंपणांना विचारला जात नाही याचं कारण ते लोक तसं करतातच, किंवा त्या कुंपणाचाच तसा नियम आहे वगैरे गोष्टी आपण गृहित धरतो.

आणि सर्वात शेवटी - हो, नास्तिक असणं हे अभिमानास्पद आहेच मुळी. जगातल्या वेगवेगळ्या धर्मांनी रचलेल्या परिकथांवर विश्वास उडवता येणं हे कठीण काम आहे. आपले आईवडील, बाजूचा समाज लहानपणी, जडणघडणीच्या वयात या परिकथांनी आपलं ब्रेनवॉशिंग करतात. मोठं होऊन ते संस्कार जमतील तितके पुसून टाकून स्वतंत्र विचार करणं आणि वैज्ञानिक सत्यावर विश्वास ठेवणं यातून एक प्रचंड बौद्धिक कर्तबगारी दिसून येते. कुठल्यातरी, आपल्या हातात नसलेल्या धर्माबद्दल निरर्थक अभिमान बाळगण्यासाठी काहीच कर्तृत्व लागत नाही. तो पूर्वजांचा आणि कल्पित देवांचा अभिमान असतो. नास्तिकतेचा अभिमान हा स्वतःचा, अस्सल अभिमान असतो.

आपण कितीही नास्तिक असलो तरी सभोवतालच्या भक्तिधुंद तांड्यांच्या बौद्धिक उंचीचा विचार करुनच बोलायला पाहिजे. (जीव प्यारा असेल तर).

खरंय.. म्हणून तर म्हणतो प्रत्येकाला बोलू/ जसे विचार असतील तसे वागताच येईल असे नाही.
अनेक अडथळे असतात!

"जीव प्यारा असेल तर", अगदी!
कृत्रिम हौदात गणेश विसर्जन केल्यानेही काहींच्या भावना जिथे दुखू शकतात तिथे लघूशंकेचा "प्रयोग करून पाहण्याला" संमत्ती देणे/चुकीचे नाही असे म्हणणे खूपच दूरची (आणि मूख्य म्हणजे विकृत अशी) गोष्ट आहे. थोडक्यात कलबुर्गी चुकलेच म्हणायचे. त्यांनी भावना दुखावणारे काही बोलायला (समर्थन द्यायला) नाही पाहिजे होते.

त्यांनी तसे केले नसते तर अशी वेळ आलीच नसती (हा थेट न लिहिला गेलेला सूर तर नाही ना?).

>> कृत्रिम हौदात केले जाणारे विसर्जन ही आता बहुतेकांनी सोय म्हणून मान्य केलेली आहे. <<

आपण कोणत्या शहरात राहता ते माहीत नाही. पण ह्या प्रतिसादाबद्दल विशेष उल्लेखनीय पारितोषिक म्हणून अनंत चतुर्दशीला २४ तास पुण्याच्या लक्ष्मी रस्त्यावर विसर्जन मिरवणुकीत काढण्याची मुभा तुम्हाला ह्या निमित्ताने ह्या ठिकाणी देतो.

किती मार्मिक लिहावे एखाद्याने!
प्रणाम!