नैसर्गिक शेती - भाग १

पुढच्या लेखांकांची वाट बघत आहे.

तुमची शैली छान आहे. मुद्देसुद लेख. पुढचे लेख येउ दया.

जबरदस्त! जमेल तसे लिहीत जाणे.

आवडले. हा मुद्दा कधी विचारात घेतलाच नव्हता.

वाचतेय ... पुढे वाचण्यास उत्सुक!

लेखिका गोंधळलेली आहे. तिला मुद्दाच कळलेला नाही. नेसर्गिक शेती म्हणजे विषमुक्त शेती.

मीही लिहिणार आहे इथे बरेच.धागा कोणत्या वळणाने जातोय हे पाहतो.
१) अगोदरच्या विश्वाच्य मालिकेत सर्वाइअवल-- यासाठी प्रकार सजीव स्वत: क्लुप्त्या लढवतात,नै० शे०मध्ये मनुष्य आणखी ढवळाढवळ करतो.
२) वाढत्या लोकसंख्येसाठी अन्न अधिक निर्माण व्हावे म्हणून अधिक उत्पन्नाच्या जातीच वाढवण्याकडे कल.साध्या भारतीय गायीऐवजी परदेशी भरपूर दुध देणाय्रा गायी ठेवणे.
३)एकाच वळूचे बीज फ्रीज करून वापरत राहिले तर विविधता नष्ट होईल.

कित्येक एकर जमिनीवर निसर्गात मूलतः असलेली जैवविविधता दूर करून एकाच विशिष्ट वनस्पतीची किंवा प्राण्याची पैदास करणे म्हणजे शेती असे व्यापक अर्थाने म्हणता येईल.

प्रियदर्शिनी मॅडम, तुम्ही मांडलेला मुद्दा एकदम सॉलीड आहे. मस्त निरिक्षण आहे तुमचे. हॅट्स ऑफ्फ टू यू !!!

मूळात शेतीच अनैसर्गिक आहे यात प्रश्नच नाही.

राहुल सांकृत्यायन यांच्या वोल्गा ते गंगा यातील एक उतारा पहा-

"आणि या धरणीचं वक्षःस्थळ या पाप्यांनी चिरून टाकलं. आणि काय केलं बरं?"

"हां, ऋषी केली, शेती केली. गहू पेरला, जव पेरला, तांदूळ पेरला. आज पर्यंत कुणी असं केलेलं ऐकिवात नव्हतं. आमच्या पूर्वजांनी आपल्या मातेचे वक्ष असे चिरले नव्हते. धरणीमाता आमच्या जनावरांना गवत द्यायची आणि आम्हाला गोड फळे द्यायची.
आता आम्ही पेरल्यावर तसे पेरदार गवत मिळत नाही. आमची जनावरे आता पूर्वीसारखी धष्टपुष्ट नाहीत. पूर्वी एक गाय अख्ख्या टोळीला खायला पूरत असे. आता ना तश्या गाई ना घोडे ना मेंढे! जंगलातली हरणे आणि कोल्हीही आताशा तितकी मोठी नसतात. माणसांचे आयुष्यही पूर्वीपेक्षा कमी होऊ लागलेय. हा भूमातेचा प्रकोप नाही तर काय?"

"वत्सा, आमचे पूर्वज गहू खात नव्हते. इथल्या जंगलात गहू आपोआप उगवतो पिकतो. आमचे घोडे आणि गाई या गव्हावर धष्टपुष्ट होत. माणसाला खाण्यासाठी विविध गोड फळे, अनेक प्रकारचे प्राणी आहेत. हा सगळा आहार धरणीमाता आम्हाला आनंदाने देत होती. तळपट होवो त्या (मद्र) लोकांचे ज्यांनी ही जुनी वाट सोडून नवी वाट शोधून काढली."
" या शेतीला हरणे आणि डूकरांनी त्रास देऊ नये म्हणून माणसे एका जागी राहू लागली. शेते म्हणजे माणसांना बांधून ठेवणारे खुंटे झाले. पण वत्सा, माणसे एका जागी बांधून रहायला का जन्मली? जी गोष्ट देवांनी केली नाही ती या मद्रांनी आणि त्यांच्या पशूंनी करून दाखविली."

ही गोष्ट राहुलजींनी इ. स. पूर्व २५०० मधली म्हणून लिहिली आहे.

छान. अगदी मुळापासून सुरूवात.
"कित्येक एकर जमिनीवर निसर्गात मूलतः असलेली जैवविविधता दूर करून एकाच विशिष्ट वनस्पतीची किंवा प्राण्याची पैदास करणे म्हणजे शेती असे व्यापक अर्थाने म्हणता येईल."
फूलशेती वगैरे वगळता या विशिष्ठ वनस्पती अन्ननिर्मितीसाठी असतात हे त्यात मिळवता येईल काय? व तसे केले नसते तर पुरेसे अन्न मिळवता आले असते का, हेही.
"तेव्हा कितीही नैसर्गिक वगैरे म्हटले तरी शेती म्हणजे मुळात निसर्गाच्या व्यवहारात केलेली एक प्रचंड मोठी ढवळाढवळ आहे, हे प्रथम मान्य करायला हवे." मान्य. बाकी कीटकनाशकांचा, रासायनिक खतांचा वापर हे न करता जर हे केले तरी ही ढवळाढवळ अक्षम्य ठरेल काय?
या मालिकेतला आपला हा पहिलाच लेख आहे. पुढील लेखांमध्ये याबाबतीत अधिक येईल अशी आशा करतो.

सुरुवात आकर्षक आहे. सातींनी दिलेला उताराही रोचक आहे. बहुतेक मध्ययुगीन व आधुनिक दु:खांच्या मुळाशी शेतीचं तंत्रज्ञान आहे हे मला पटतं.
स्लॅश ॲन्ड बर्न वगैरे प्रकार शेतीच्या अगदी सुरुवातीपासून असावेत बहुधा.
मुळात नैसर्गिक कशाला म्हणावे इथपासूनच घोळ चालू होतो. आपण समजतो तितकी आपल्याला फ्री-विल नाही पण विचारशक्ती मात्र आहे. त्यामुळे निसर्गाचा भाग असल्याने माणूस करेल ते सगळं नैसर्गिक म्हणायचं की फारशी विचारशक्ती नसलेल्या प्राण्यांसारखं राहणे याला नैसर्गिक म्हणायचं यातच गोंधळ आहे.

शेतकय्रांना ( जी काय शेती करतात ) शेती शिकवण्याचे धडे टिव्ही चानेलवर सारखे चालूच असतात.

उत्तम मूलगामी सुरवात.. म्हणून आश्वासक सुरूवात. वाचतोय.. वेळ होईल तसे लिहाच

"नैसर्गिक" शेती म्हणजे काय, याकडे वळण्यापूर्वी मुळात शेती ही अनैसर्गिक आहे, हे लक्षात घेतले पाहिजे.

मानव हा देखील निसर्गाचाच भाग असल्यामुळे त्याने केलेल्या शेतीला नैसर्गिक म्हटले पाहिजे असं वाटतं.

किंवा दुसरा एखादा शब्द वापरावा (कोणता ते आत्ता मला सुचत नाही).
पारंपरिक?

**यावर इथे आधीच चर्चा झालेली दिसते. वाचतो.