षड्रिपुनिर्दालनाख्यान

म्हणजे काही गाजर वगैरे कापून तर नव्हता ना कामा वर विजय मिळवायचा ?

अं… गाजर (किंवा फॉर्दॅट्मॅटर sausage) कापायला(/छाटायला/तासायला) तलवार कशाला लागते? सुरीने काम भागेल की!

(आणि, (वर्णनावरून) ती तलवारदेखील गंजलेली दिसते. सेप्टिक, धनुर्वात वगैरे भानगडी उद्भवणार नाहीत काय?)

By the way आपले थोर पूर्वज काटेकोर मांडणी करत नसत.

यात नवीन ते काय सांगितलेत? (आणि, आपले थोर पूर्वजच तेवढे कशापायी?)

काटेकोर मांडणी (आणि minding one’s own business) हा भारतीय संस्कृतीचा strong point कधीच नव्हता. (किंबहुना, आजवरच्या इतिहासात भारतीय संस्कृतीवर तसा आरोपही कोणी केल्याचे ऐकिवात नाही.)

बाकी, कमळी कोण? नि भागवत कोण?

>>>म्हणजे काही गाजर वगैरे कापून तर नव्हता ना कामा वर विजय मिळवायचा ?

उपवासाला रताळी चालतात. गाजराच्या ऐवजी रताळ्यांना कापून काम (कार्य या अर्थाने) होईल काय?

>>>By the way आपले थोर पूर्वज काटेकोर मांडणी करत नसत. मोह आणि लोभ overlapping आहे असे माझे ठाम मत आहे. असलाच फरक तर चिल्लर आहे.

आपल्याला काही इथल्या बुध्दिमान लोकांएवढी अक्कल नाही (जगजाहिर आहे पण तरी परत सांगितलेले बरे )

म्हणूण कृबुचे सहाय्य घेतले. लोभ आणि मोह यातला फरक सांगा म्हणून...

******************

लोभ (Lobha) आणि मोह (Moha) हे दोन्ही मानसिक विकार किंवा कलेश (क्लेश) आहेत, पण त्यांचा अर्थ आणि प्रभाव वेगळा आहे.

लोभ (Lobha):

अर्थ: लोभ म्हणजे लालसा, वासना, किंवा संपत्ती किंवा इतर गोष्टींना अति आकर्षित होणे. याचा संबंध बाह्य वस्तूंमध्ये, भौतिक सुखांमध्ये किंवा अनुभवांमध्ये असलेल्या अतृप्त इच्छांशी असतो.

स्वभाव: लोभ म्हणजे एखादी गोष्ट मिळवण्यासाठी अथवा एखादी वस्तू मिळवण्यासाठी ताण-तणाव आणि अत्यधिक अपेक्षा ठेवणे. यामुळे आपल्याला काहीतरी मिळवले की आपल्याला आनंद मिळेल, असे वाटते, पण ते एक भ्रामक मत असते.

उदाहरण: एखादा व्यक्ती जो पोटभरून खाण्याची इच्छा ठेवतो, किंवा जो सतत संपत्ती, प्रसिद्धी किंवा इतर भौतिक वस्तू मिळवण्यासाठी लालसा ठेवतो.

मोह (Moha):

अर्थ: मोह म्हणजे भ्रम, अज्ञान, किंवा अत्यधिक_attachment. मोह म्हणजे आपल्या असंख्य भ्रम, अज्ञान किंवा चुकीच्या समजुतींमुळे वस्तूंच्या वास्तविक स्वरूपाबद्दल होणारा गोंधळ.

स्वभाव: मोह हे फक्त लालसा नसून, आपण वस्तूंना आणि जीवनाला कशाप्रकारे पाहतो याबद्दलचा गोंधळ आहे. मोह व्यक्तीला त्याच्या भ्रमात अडकवतो, जिथे त्याला काय खरी गोष्ट आहे हे समजत नाही.

उदाहरण: एखादी व्यक्ती जी तिच्या 'स्व' किंवा 'आयडेंटिटी'वर किंवा भौतिक गोष्टींवर अत्यधिक अवलंबून असते आणि तिला कधीही त्यांच्यात स्थायिकता किंवा शाश्वतता दिसत नाही.

मुख्य फरक:

लोभ (Lobha) म्हणजे अति इच्छा आणि लालसा, ज्यामुळे बाह्य गोष्टी मिळवण्याची तळमळ निर्माण होते.

मोह (Moha) म्हणजे अज्ञान आणि भ्रम, ज्यामुळे आपल्याला वस्तूंचे असत्य स्वरूप दिसते आणि आपण त्यांवर अवलंबून राहतो.

दोन्ही विकार योग आणि तात्त्विक दृष्टिकोनातून मोक्ष किंवा निर्वाण साधण्यासाठी अडथळे मानले जातात, आणि त्यावर मात करण्यासाठी ध्यान, साधना आणि विवेकाची आवश्यकता असते.

कवीला जर म्यानाचा शेप दिसू शकतो, तर त्यांना साधे गाजरसुद्धा दिसू नये? सरासर अन्याय आहे हा!

(तरी बरे, म्यानाचा ‘शेप’च म्हणालात, म्यानाची ‘फिगर’ म्हणाला नाहीत. (आणि, ‘म्यानात घुसलेल्या तलवारी’तून आणखीही नाही नाही त्या कल्पना लढवल्या नाहीत.) तसे केले असतेत, तर अन्य पाच रिपुंपर्यंत पोहोचू शकला नसतात. सारांश: सहांपैकी पाच रिपुंचा स्पर्श होऊ जर द्यायचा नसेल, तर ‘कामा’स सर्वस्वी वाहून घ्यावे. (नाहीतरी ‘संभोगातून समाधीकडे’ असे जे म्हणून ठेवलेले आहे, ते कशासाठी आहे मग?) असो चालायचेच.)