व्हेइकल

लिहिलंय छान पण पटलं नाही

या तीन ठसठसणार्‍या अंधार्‍या बिदुंपासून कसे सुटाल

कशाला सुटायचंय? एकूणच जीवनाच्या प्रगतीसाठी हे बिंदु आवश्यक आहेत. ते आहेत म्हणून आपण आहोत वगैरे वगैरे..

>>आपण काय वेगळे आहोत? मासे रंग रचतात, किडे आवाज काढतात, प्राणी आकार फुगवतात तसेच आपण..<<

>>टीचभर आयुष्यात काहीही केलं, अगदी काहीही, एकट्याने अथवा समूहात, तरी मूळ प्रेरणा तीनच. सुटका नाही..<<

फार ढोबळ मुद्दे आहेत. प्राण्यांमध्ये जी सौंदर्यनिर्मिती होते तिचा त्यांच्या जीवनाशी संबंध लावता येतो (मोराचा पिसारा लांडोरीसाठी वगैरे) पण माणसामध्ये असं प्रत्येक बाबतीत दिसत नाही. पुरावा (उदाहरणार्थ) :

लिओनार्डो मरेपर्यंत ते चित्र त्याच्यापाशी होतं. म्हणजे आहार मिळवण्यासाठी ते विकलं गेलं नाही.
त्याचा भयाशी काही संबंध (मला तरी) लावता येत नाही.
आणि मैथुनाचं म्हणावं तर चित्रविषयामध्ये किंवा एकंदरीत स्त्रियांमध्ये लिओनार्डोला लैंगिक रस होता ह्याचा पुरावा नाही. लिओनार्डोच्या पश्चात सालाई नावाच्या ज्या विद्यार्थ्याकडे मोनालिसाचा ताबा गेला, त्यानं मोनालिसावरून प्रेरित होऊन काढलेल्या ह्या चित्रामागे मैथुनाची प्रेरणा असू शकेल, पण त्यामुळेच दोन चित्रांतला फरक स्पष्ट व्हावा -

एकुणात असं म्हणता येईल की माणसाच्या प्रेरणा प्राण्यांपासून काही बाबतींत तरी वेगळ्या असतात असं त्याच्या कलानिर्मितीद्वारे अनेकदा दिसून येतं.

लिहिण्याची शैलीही आवडली. हॉटेलातल्या एका खोलीत ही विचारधारा सुरू होते तीपासून पुढे काही घटना येतील असा संशय आला होता. मात्र लेख अचानक संपला तेव्हा या विचारधारेचं चित्रण एवढाच हेतू आहे हे लक्षात आलं.

मात्र आहार भय मैथुन ही उतरंड तितकी बरोबर वाटली नाही. अस्तित्वाच्या साखळीच्या सर्व कड्या पुनरुत्पादनाने बनलेल्या आहेत. तेच फक्त महत्त्वाचं, बाकी सगळं दुय्यम. रिचर्ड डॉकिन्सने त्याच्या सेल्फिश जीन पुस्तकातही शरीरांना व्हेहिकल म्हटलेलं आहे. आदिम काळी तयार झालेले स्वजनक उत्क्रांत होत गेले. त्यांनी हळूहळू पेशीकवचाची कातडी पांघरायला सुरूवात झाली. मग या पेशींचे समूह एकत्रित जगायला लागले. त्यांचे उपसमूह हळूहळू एकत्रच, पण स्पेशलाइज्ड कामं करायला लागले. त्यालाच आपण शरीरं म्हणतो. ही शरीरं जसजशी क्लिष्ट झाली तसतशी पुनरुत्पादन प्रक्रियाही क्लिष्ट व्हायला लागली. पण पुनरुत्पादन सुटलं नाही - कारण ही जन्म मरणाची साखळी तोडायची तर ती आख्ख्या प्रजातीच्या मृत्यूनेच तुटते. त्यामुळे पुनरुत्पादन नाही, तर जीवन नाही. या भोज्ज्याला हात लावण्यासाठी त्या काळपर्यंत जगणं आलं. खाणं आलं, स्वतः न खाल्लं जाणं आलं. भूक आणि भीती ही त्यातून आली.