ही बातमी समजली का? - १३९

तुमच्या जीवनातला फेमिनाझिझमचा बोळा मात्र निघालेला दिसत नाही अजून.

समजा, भारतीय माणसाला विचारलं की काय रे सीमेवर आपले सैनिक मरू नयेत आणि पाकिस्तानचेही मरू नयेत अशी परिस्थिती आली तर ती चांगली, का दोन्हीकडचे मरताहेत ती (म्हणजे आताची) परिस्थिती चांगली? तर तो काय म्हणेल?

तिसरा ऑप्शन का नसावा असा एक साधा प्रश्न तरी नक्कीच विचारेल, उदा. आपले सैनिक न मरता किंवा अल्प प्रमाणात मरून जर त्यांचे बहुसंख्य सैनिक मेले तर ही परिस्थिती चांगली असेल की नसेल?

मग War didn't kill my father, Politics did असं तिने म्हटलं असतं तर उजवे-डावे-वर्च्याआळीतले-खाल्च्याआळीतले सगळ्यांच्या हव्या तितक्या टाळ्या मिळाल्या असत्या की.
तुम्ही जो अर्थ लावला आहे, तो त्याचा तिच्या विधानांशी चांगला नव्वद अंशाचा कोन आहे.

मागचं म्युझिक, ते प्लॅकार्ड्स, फिकट ग्रे रंगसंगती, आय अ‍ॅम अ सोल्जर, फाईटिंग फॉर पीस, इनफ इझ इनफ वगैरे टाळ्याखेचू वाक्यं काय दर्शवतात, ह्यावर माझं मत आधारित आहे. फक्त त्या दोन वाक्यांवर नाही.

हेही पहा.
१.
२.
आणि हे.

तर्क जरा ओढूनताणून वाटतायत, पण इंटरेस्टिंग आहेत.

मागे 'ब्राह्मणी' शब्दावरून जे घमासान झालेलं तेच इथे आहे. आपण तिच्या मताचे अर्थ का लावत बसावे? बोलावं स्पष्ट माणसाने. शब्द आपण काय वापरतो, त्याचा एक सरळसोट अर्थ काय निघतो, आणि त्यात काहीए तथ्य आहे का वगैरे समजत नसेल तर ह्यात पडावंच कशाला? आणि एकदा पडलं, आणि लोकांची प्रतिक्रिया आली की 'माझ्या २० वर्षांच्या मनाला हे झेपत नाहीय' वगैरे अजून सहानुभूती खेचणारी विधानं का करावित?

Because, peace is da new SWAG, bruh.

पाकिस्तान म्हणजे नक्की कोण ह्याची व्याख्या काय आहे त्यावर ते अवलंबून असावं. तिच्या तर्कशास्त्राचं विश्लेषण केलं तर ती राजकीय नेते आणि आम जनता ह्यांच्यात फरक करत असावी असं दिसतं.

गुरमेहेरसाठी एक नवा फलकः
Pakistan did not kill my father. India did.
पाकिस्तान म्हणजे नक्की कोण, भारत म्हणजे नक्की कोण याचे खालील प्रमाणे अर्थ घेऊ.
१. पाकिस्तान म्हणजे पाकिस्तानचे लोक.
२. भारत म्हणजे भारत सरकार, राजकीय नेते.

समजा, भारतीय माणसाला विचारलं की काय रे सीमेवर आपले सैनिक मरू नयेत आणि पाकिस्तानचेही मरू नयेत अशी परिस्थिती आली तर ती चांगली, का दोन्हीकडचे मरताहेत ती (म्हणजे आताची) परिस्थिती चांगली? तर तो काय म्हणेल?

माझी मावशी गेल्या दिवाळीला देवाघरी गेली. तिला वापस कसं आनायचं? (असं मनेल).
================================================================
गुरमेहरीय सिद्धांत १ - दोन पक्षांतील भांडणांस दोन्ही(च)* पक्ष कारणीभूत असतात.
गुरमेहरीय सिद्धांत २ - एका पक्षाने केलेल्या दुसर्‍या पक्षाच्या नुकसानासाठी पहिला पक्ष जबाबदार नसून (वा दुसराही पक्ष नसून) तत्स्थितीसूचक सामान्य नाम जबाबदार असते.

समजा, भारतीय माणसाला विचारलं की काय रे सीमेवर आपले सैनिक मरू नयेत आणि पाकिस्तानचेही मरू नयेत अशी परिस्थिती आली तर ती चांगली, का दोन्हीकडचे मरताहेत ती (म्हणजे आताची) परिस्थिती चांगली? तर तो काय म्हणेल?

का बुवा?

भारतीय सैनिकाला भारतीय टॅक्सपेयरच्या खर्चातून जो पगार मिळतो, तो कशासाठी असतो? भारतीय टॅक्सपेयरचा पैसा अंशतः, थोड्याफार प्रमाणात जर वसूल झाला, तर कोठे बिघडले?

(पाकिस्तानी टॅक्सपेयरने आपला विचार करावा. त्यांच्या वतीने विचार करण्यास मी - लिबरल असलो तरी - समर्थ नाही.)

बाकी, इतरत्र म्हटल्याप्रमाणे, भारतात बहुधा कॉन्स्क्रिप्शन नसावे. (चूभूद्याघ्या.) सबब, भारतीय सैनिकास सीमेवर जर मरायचे नसेल, तर त्यास सैन्यात भरती न होण्याचा पर्याय उपलब्ध आहेच. आणि त्याचात्याचा विचार करण्यास तो समर्थ असावाच, याची मला खात्री वाटते. सबब, त्याच्या वतीने विचार करण्याचे मला प्रयोजन नसावे. (पुन्हा चूभूद्याघ्या.)

व्हाटेव्हर मे बी द कंटेक्स्ट ऑफ द सेंटेन्स, पण ते विधान म्हणजे अगदीच लाँग हॉप किंवा फुलटॉस आहे.

नुआन्स समजायची अपेक्षा कुणाकडून करताहात ढेरेशास्त्री, सोडून सोडाच म्हणतो मी.

मला जे काही समजलंय त्यावरून माझं मत आणि माझे विचार मांडण्याचा प्रयत्न करते. याला अर्थातच वर्तुळपूर्वबाण म्हणण्याचं अभिव्यक्तीस्वातंत्र्य सगळ्यांना आहे. पण ... असो.

शांतता व अहिंसा ही ऑटोमॅटिकली अस्तित्वात येते किंवा अस्तित्वात असतेच असं मानणं ही समस्या आहे असा माझा मुद्दा आहे.

मान्यच. तसं असतं तर युद्धं झाली नसती आणि डिप्लोमसीची गरजही पडली नसती. एवढं लांब कशाला जा, 'असहमतीवर सहमती' ही गोष्टसुद्धा सहजसाध्य झाली असती; पण तसं दिसत नाही. थोडक्यात, शांतता आणि अहिंसा या गोष्टी आपसूक अस्तित्वात येतात, हे मिथक वाटतं.

तुमचं सिंह-सशाचं उदाहरण मला नीटसं समजलं नाही. दुसरी दोन उदाहरणं देते. एक गांधींचं. स्वतंत्र्यलढ्यात गांधींचं यश कशात होतं, तर सर्वसामान्य भारतीय नागरिकांनाही स्वातंत्र्यलढ्यात सहभागी होण्याचा मार्ग त्यांनी दाखवला. सगळ्यांना किंवा बहुसंख्य लोकांना बंदुका आणि बाँब घेऊन मारामारी करणं शक्य नव्हतं; कारण - बहुसंख्यांना शांततेचं आयुष्य हवं असतं. ते मिळतं असं नाही, हवं असतं.
दुसरं उदाहरण अलीकडचं, मोदींचं. राष्ट्रभक्ती दाखवण्यासाठी सगळ्या किंवा बहुसंख्य नागरिकांना सीमेवर जाऊन किंवा देशांतर्गत दहशतवादी, माओवाद्यांशी लढणं शक्य नसतं. मग लोकांनी राष्टभक्ती कशी दाखवायची? तर रांगेत उभं राहणं, वगैरे प्रकारचे नोटाबंदीचे त्रास सहन केले. का? देशाचं, देशाच्या अर्थव्यवस्थेचं यातून भलं होईल असं लोकांना वाटलं म्हणून. (महाराष्ट्रातल्या निवडणुकांमध्ये तसे आकडेही दिसले.) पुन्हा एकदा, हिंसा करणं आणि हिंसेला तोंड देणं सगळ्यांना शक्य नसतं; म्हणून शांततापूर्ण मार्ग काढावा लागतो. मोदींनी तो काढला.

चीनला तैवान गिळता येत नाही, यासाठी चीनवर जसा दबाव आहे तसा दबाव भारतावर नसेलच का? मुळात भारताची पाकिस्तानची पुरती खोड मोडण्याएवढी पत आहे का? अमेरिकेचं व्हिएतनाम, अफगाणिस्तान, इराक, सिरीयामध्ये काय झालं? तरी हे देश अमेरिकेचे शेजारी देश नाहीत. शेजारी देश अस्थिर असण्याचा फायदा अधिक होतो का स्थिर असण्याचा? अमेरिकेला शेजारी म्हणून कॅनडा आवडतो का मेक्सिको? आणि हा सगळाच माझ्या दृष्टीनं उपमुद्दा आहे. कारण पाकिस्तानशी लढाई करून, त्यांची पुरती खोड मोडून, भारताची प्रगती आहे त्याच वेगात करत राहणं शक्य आहे असं मला अजिबातच वाटत नाही. आणि त्यापेक्षाही माझ्यासाठी महत्त्वाचं, युद्धात होणारी जीवितहानी मला अजिबात मान्य नाही. (अर्थात, माझ्या मताला विचारतं कोण, याची जाणीव आहे.) एकंदरच, युद्ध हा पर्याय असण्याबद्दल चर्चा करण्यात मला फार रस नाही; कारण या पर्यायाची निवड करणं किंवा न करणं यावर आपल्यापैकी कोणाचाही ताबा नाही.

माझ्या दृष्टीनं दुसरा महत्त्वाचा मुद्दा भारत-पाकिस्तान युद्धाचा. कारगिल युद्धाबद्दल मला जितपत माहिती आहे, पाकिस्तानने आधी खोडी काढली. पण आणखी थोडं मागे जाऊ; तिथे घुसखोरी होऊ शकली याचं कारण अनेक स्थानिकांनी त्या घुसखोर-सैनिकांना सहकार्य दिलं असणार. त्यांना सहकार्य द्यावंसं का वाटलं? किंवा ज्या-ज्या मुद्द्यांवर भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात युद्ध होण्याइतपत तंटा आहे, त्या मुद्द्यांची तीव्रता कमी करण्यासाठी भारत सरकारनं पुरेशी पावलं उचलली का युद्धखोरी तेवती ठेवणारी पावलं उचलली?

कदाचित भारत सरकारवर पाकिस्तान सरकार, काश्मिरी नागरिकांपेक्षा अधिक जबाबदारी टाकली तर लोकांना आवडणार नाही. म्हणून जवळचं उदाहरण बघू. ऐसीवर समजा मी काही तांत्रिक बदल केले आणि म्हटलं की मला नावं ठेवणाऱ्या, भारंभार आणि निरर्थक लिहिणाऱ्या लोकांना दिवसातून तीनच प्रतिसाद लिहिता येतील, तर मी फार बरी वागत्ये असं म्हणाल का? हाच न्याय भारत सरकारलाही लावला जातो. मी भारतीय आहे म्हणून मी भारत सरकारकडून अपेक्षा ठेवते; शांतताप्रेमी पाकिस्तानी नागरिक त्यांच्या सरकारकडून अपेक्षा धरतात. मी भारतातलं सरकार निवडून देण्यासाठी मतदान करू शकते, म्हणून मी भारतीय राजकारण्यांना माझ्या अपेक्षाही सांगते.

गुरमेहरचे विचार पूर्ण पटले आहेत; नव्हे, तिला पाठिंबा देणाऱ्यांचे विचार तसेच होते ही शक्यता लक्षात घेतली आहे का?

बोलणे तर ठीक आहे मनोबा, पण तिरकस वागणार्‍यांचे काय?

वागणे तर ठिक आहे अनुराव, तिरकसच असणार्‍यांचे काय?

मनोबा उत्तर देत नाही ना. ( नुस्ती टिंब फेकुन मारतो )