स्वयंपाकघरातील निरुपयोगी उपकरणं

- कधी एअर फ्रायर नावाचा प्रकार विकत घेतला नाहीत काय? आमच्या घरी जागा व्यापून राहणाऱ्या मढ्यांत त्याचीही एक भर आहे. (मात्र, फेकून देण्याचे जिवावर येते. संक कॉस्ट फॅलसी!)

(जेमतेम एकदा, कांद्याची भजी (‘कारण शेवटी आम्ही भटेच. त्याला काय करणार?’ – पु.ल.) करण्यासाठी प्रयोग करून झाल्यावर, निर्माण होणारा पदार्थ माणसाने खाण्याच्या लायकीचा नसतो, याची प्रचीती आल्यानंतर आजतागायत पुन्हा त्याचा वापर झालेला नाही. त्याच्या इतर अटॅचमेंट्स (रोटिसेरी वगैरे) तर आता दोनतीन वर्षे होऊन गेली तरीही अद्याप खोक्यातून बाहेर आलेल्या नाहीत. (चालायचेच.)

- क्यूरिगचे कॉफी मशीन. आ. घ. जा. व्या. रा. मढ्यांत त्या. ए. भ. आ. (मा., फे. दे. जिवावर येते. सं. कॉ. फॅ.!)

‘नावीन्याची हौस’ या सदरात विकत घेतल्यानंतर, सुरुवातीला काही दिवस हौशीने वापरून झाले. नंतर, त्या महागड्या के-कप्सवर कोण खर्च करतो, म्हणून अगोदर अनब्रांडेड के-कप्स, मग प्लास्टिकच्या के-कपसदृश फिल्टरमध्ये साधी कॉफीची पूड भरून काही दिवस वापरून झाल्यावर, आता अडगळीत धूळ खात पडून आहे. (पुढे बऱ्याच वर्षांनंतर पारंपरिक मद्राशी कॉफी फिल्टरचा शोध लागला. आणि, त्रिभुवनात त्यासारखे दुसरे काही नाही, असे लक्षात आले. तूर्तास मद्राशी कॉफी फिल्टरचा उपयोग मात्र धार्मिकपणे, नित्यनेमाने होतो.)

वरील गोष्टी या ‘बायकोची (तात्कालिक) हौस’ या सदरात जमा होतात. मात्र:

- एस्प्रेसो मशीन (१९९६ व्हिन्टाज). (आणि, त्यासोबत, एस्प्रेसो तथा कापुचिनो पिण्याच्या संकीर्ण फॅन्सी कपबशासुद्धा!) आ. घ. जा. व्या. रा. मढ्यांत त्यां. ए. भ. आ. (मा., फे. दे. जिवावर येते. सं. कॉ. फॅ.!)

या माझ्या बॅचलरहुडापासून पूर्वापार घरात असलेल्या चीजवस्तू आहेत. माझ्या तत्कालीन अनेक बदल्यांतून (धर्मराजाच्या कुत्र्याप्रमाणे) माझ्या मागोमाग (खोक्यातून) आलेल्या आहेत. यांच्या बाबतीत ‘संक कॉस्ट फॅलसी’ मात्र म्हणता येणार नाही, कारण, त्यांची किंमत एके काळी (माझ्या बॅचलरहुडात!) पुरेपूर वसूल करून झालेली आहे. (मात्र, या वस्तूंचा वापर किमानपक्षी गेल्या दशकात तरी झालेला नाही. तेवढीच एस्प्रेसो/कापुचिनो/लाटे वगैरे पिण्याची उबळ आली, तर आम्ही सरळ स्टारबक्सात जातो. काखेत कळसा!)

(अवांतर: याला ‘काखेत कळसा’ म्हणणे मात्र सं.कॉ.फॅ.चा आविष्कार ठरेल, नाही काय?)

या चीजवस्तू आम्ही घरात आजतागायत नक्की काय म्हणून बाळगून आहोत, हे एक त्या (असलाच, तर) जगन्नियंत्यालाच ठाऊक! (किमानपक्षी, आम्हाला तरी ठाऊक नाही. नॉस्टाल्जिया? तसेही म्हणवत नाही. निदान, माझ्या बायकोला तरी त्यांबद्दल नॉस्टाल्जिया असण्याचे काहीच कारण नाही. (असलाच, तर सवतीमत्सर असू शकतो. परंतु, तोही असण्याचे खरे तर काहीच कारण नाही. कारण, मला स्वतःलाही या वस्तूंचा खरे तर नॉस्टाल्जिया नाही. असो.))

- अरे हो! ज्यूसरसुद्धा (ही माझी लग्ना(च्या बऱ्याच )नंतरची, परंतु माझी एकट्याची (तात्कालिक) हौस! किंवा, फॅड खरे तर.) साधारणतः महिनाभर वगैरे वापरून त्यानंतर वर्षानुवर्षे धूळ खात पडलेला आहे. (मात्र, त्यातून निघणाऱ्या चोथ्याचा मी कल्पक वापर वगैरे कधीही केला नाही. सरळ कचऱ्यात फेकून देत असे. किंवा, अनेकदा, बुरशी येईपर्यंत तसाच राहू देऊन मगच कचऱ्यात फेकत असे.)

- फूडप्रोसेसरची अटॅचमेंट मिक्सरबरोबर आली होती (रादर, मिक्सर घेताना त्याबरोबर घेतली होती) ती कपाटात कोठेतरी जागा व्यापत पडून आहे. मिक्सरचा पुरेपूर वापर होतो; फूडप्रोसेसर अटॅचमेंटचा एकदाही नाही.

- इलेक्ट्रिक वॅफलमेकर. आत्यंतिक निरुपयोगी वस्तू! मात्र, एकदा आमच्या चिरंजीवांनी (त्यावेळी लहान होता तो. समज कमी होती.) वापरून झाल्यावर (वय त्यावेळी लहान असले, तरी असल्या वस्तू हाताळण्याची हौस दांडगी!) तो ‘धुवायला’ म्हणून पाण्यात घातला, म्हटल्यावर, जो फेकून दिला, तो पुन्हा आजतागायत विकत घेतलेला नाही.

—————

बाकी,

- सँडविचमेकरबद्दल काहीसा असहमत आहे. (बादवे, ही चीज मला लग्नात आहेर म्हणून मिळाली नव्हती. लग्नानंतर आम्ही स्वखर्चाने विकत घेतली. आणि, ती मोडल्यावर अनेक वर्षांनी पुन्हा दुसरी विकत घेतली.) म्हणजे, हीदेखील चीजवस्तू आमच्या घरात पडून असली, आणि आजकाल तिचा फारसा वापर होत नसला, तरीही, कधीकाळी तिचा भरपूर वापर करून झालेला आहे, आणि अजूनही वेळप्रसंगी (दशकातून चारपाचदा, वगैरे) उपयोग होत नाहीच, असे नाही. (आणि, हो! आमच्या घरात कधी झुरळे झाली नाहीतच, असे नाही, परंतु, आमच्या सँडविचमेकरात मात्र आजतागायत झुरळे सापडलेली नाहीत.)

तुमचा प्रॉब्लेम म्हणजे तुम्ही फक्त त्यात शिळी बटाट्याची भाजी अधिक प्रोसेस्ड चीजचा स्लाइस एवढेच घालून बघितलेत. परंतु, त्यातसुद्धा वैविध्य आणता येते!

१. कधी पावाच्या दोन स्लाइसमध्ये मुगाची उसळ टाकून बघितलीत काय?

२. किंवा, पावाच्या एका स्लाइसवर अगोदर सनीसाइडअप (मराठीत: ‘हाफफ्राय’.), त्यावर बटरचा तुकडा, त्यावर श्रेडेड मेक्सिकन चीज़ मिक्स, त्यावर केचप, त्यावर दुसरा स्लाइस, एवढे सगळे त्या सँडविचमेकरमध्ये कोंबून बघितलेत काय?

(जातिपरत्वे, आमची धाव इतपतच. चालायचेच.)

- कॉफीचा फ्रेंच प्रेस घरात पडलेला आहे. अगदीच निरुपयोगी नाही; मात्र, वापर क्वचितच होतो. (वर्षाकाठी दोनतीनदा, वगैरे.)

—————

सरतेशेवटी, प्रियकर असो, वा लग्नाचा नवरा, लग्नानंतर तो बावळटच ठरतो, एवढेच निरीक्षण नोंदवून नम्रपणे खाली बसतो. बाकी तुमचे चालू द्या.

‘स्वयंपाकघरातील निरुपयोगी उपकरणे’ या सदरात ‘नवरा’ या आयटमचा (फोटोसहित) उल्लेख (अग्रक्रमाने) न आढळल्याने अंमळ हळहळलो. (युनिव्हर्सल ट्रूथ!)

असो चालायचेच.

तो कूर्जेटांचे नूडल काढणारा प्रकार आमच्याकडे आहे. उन्हाळ्यात तो वापरला जातो; कूर्जेटांच्या नूडली फोडणीला टाकल्या की पाच-दहा मिंटांत भाजी तयार होते त्यांची!

मात्र स्वयंपाकघरातील उपकरणांची उत्क्रांती तुम्ही अशी रोखून धरू शकत नाही. डार्विन नाही तर भांडवलवाद, चंगळवाद तुमचा बीमोड करेल.

बाकी स्वयंपाक करणारा प्रियकर तुला मिळाल्याबद्दल अंमळ असूया व्यक्त करून मी आता बाजूला बसते.

१९७० च्या दशकात , लग्नात आहेर म्हणून मिल्क कुकर देत असत. नव्याने लग्न झालेले आपल्या कामात गुंग असणारच, या गृहितावर, दूध उतु जाऊ नये म्हणुन हे कुकर असत. माझ्या बहिणीच्या लग्नात तिला असे ११ मिल्क कुकर भेट मिळाले होते.

पुरुषी अहंकार ठेचण्याला लसुण ठेचणे हे अतिउत्तम प्रतीक आहे. चित्रपट आणि अन्य दृकश्राव्य माध्यमांतही याचा वापर व्हावा. दोन गुलाब एकमेकांना टेकवण्याच्या प्रतीकापेक्षा हे कितीतरी चांगलं!

पावदाहिनी हा शब्द आवडला आहे.
लेख अतिशय खुसखुशीत, खमंग अन चटकदार झाला आहे. असली डिश पुन्हा पुन्हा करून आम्हास वाढावी ही अपेक्षा.

नाही पण मी काय म्हणते, असली उपकरणं वापरण्यापेक्षा कच्ची सेलरी का खात नाहीत तुम्ही? तुमच्याच शब्दांत सांगायचं तर आत्यंतिक नैतिक अधिष्ठान असणारी भाजी आहे ती. शिवाय तिचा आवाजही त्रिखंडांत निनादत राहतो. टोकं काढली की खायला तयार!

तरी यात लोकल ट्रेनमध्ये मिळणाऱ्या संत्र्याचा रस काढणाऱ्या उपकरणाचा उल्लेख नाही.
शिवाय कांद्याचे पातळ काप करण्याच्या यंत्राचा. तसे पातळ काप विक्रेत्याचे मशीन, विक्रेत्याचा हात आणि विक्रेत्याकडचा कांदा हे तिन्ही योग जुळुन आल्यासच होतात.

बाय द वे कपबशी वापरणे (म्हणजे कपातून चहा बशीत ओतून पिणे) ही प्रथा बंद होऊन एक पिढी लोटली असली तरी अजून टी-कोस्टर मात्र बाजारात आहेत हे एक आश्चर्यच. ते बहुधा कपावर/मगावर झाकण म्हणून वापरतात.

तसेच व्हॅक्युम क्लीनर हाही एक अडगळ प्रकार आहे पण तो स्वयंपाकघरातील नाही म्हणून सोडून देऊ. [याच कॅटॅगरीतील काचा पुसण्याचे उपकरण वगैरे पण सोडून देऊ)

लोल! मस्त धागा.

ते टेलिमाकेर्टिंग आल्यावर तर निरुपयोगी उपकरणांची जंत्रीच लागली होती. होमशॉप १८ म्हणजे अशा उपकरणांचा खजाना.

१. चपाती करायचे मशीन - पूर्वीचे चपाती भाजायचे गोल मशीन सँडविचचा ब्रेड भाजयच्या यंत्राचीच एक आवृत्ती होते. टेलीमार्केटिंग मध्ये मऊ लुसलुशीत चपात्या बाहेर पडताना पाहून ते मशीन अवश्य घ्यावे असे वाटायचे. अजून एक अत्याधुनिक महागडा प्रकार म्हणजे रोटीमॅटीक. लिंक इथे. नुसत्या कल्पनेनेच हे मशीन गंडके असणार याची कल्पना येते.

२. एअर फ्रायर : मीही गंडलो प्रचंड. अत्यंत निरुपयोगी मशीन. म्हणजे मशीन म्हणून ते चांगले आहे. पण युज केसेस खूप कमी. शिवाय त्यात मासा वगैरे भाजायचा म्हणजे खूप व्याप. एकदा ते मासे त्या जाळीला चिकटले की गंडलंच समदं.

३. मिक्सर अजिबात निरुपयोगी नाही, कदाचित सगळ्यात हिट मशीन असावे ते - तरीही - मिक्सरच्या भांड्यामधून वाटण बाहेर काढायला एक स्पॅतुला-उलथनं छापाचा प्लास्टिकचा आयटम दिलेला असतो, त्याच्या टोकाला भांड्यातले ब्लेड काढायला नट फिरवणारी खोबणी असते- हा आयटम अनबॉक्स केल्यावर आयुष्यात परत कधीही सापडत नाही. कुठे गायब होतो भेन्चो कळत नाही.

४. कांदे, बटाटे, टोमॅटो विनासायास पटकन कापून देणारी सर्व वायझेड कॅटेगरी - या मशिन्सचा हेतू खूप जेन्युईन असतो. म्हणजे प्रॉब्लेम सर्वव्यापी आहे. माहित आहे. तो सोडवायचाही आहे. परंतु एकही, सालं एकही मशीन हा प्रॉब्लेम नीट सोडवत नाही. तिसऱ्या दिवशी यांचे ब्लेड बोथट होतात. साफ करायची प्रचंड कटकट. त्या जपानी लोकांना एक कळकळीची विनंती आहे, काहीतरी उपाय शोधून काढा यावर.

आमच्या घरचा मसाला करताना खूप प्रमाणात कांदे कापावे लागतात तेव्हा कांदे पटकन कापायला गोल गोल फिरायचे एक उपकरण कामी यायचे. परंतु तेही एका वापरानंतर बिनकामाचे.

अधिकान्श प्रतिसादांशी सहमत. स्वैपाक घरात अधिकान्श उपकरणाचा उपयोग कधी कधीच होतो.

बहुतेक सर्व उपकरणांसह गेली ३ वर्षे निरुपयोगी वाटतेय कारण जवळच्या वृद्धाश्रमाच्या किचनचा तिन्ही त्रिकाळ चारीठाव खानपानाचा रतीब लावलाय.

मला परवा एकाने सॅफ्रन ग्राईंडर भेट दिला आहे. ( जणू आम्ही केशराच्या शेतातच रहातो आणि रोज चारपाच पेंड्या केशर् खातो)
त्या पेक्शा त्या सोबत ग्राइंड करन्ञा इतक्या आकाराचे केशर दिले असते तर बरे झाले असते.
( रच्याकने सॅफ्रन ग्राइम्डरचा इतर काय उपयोग होतो का? )

एअर फ्रायरचा उपयोग मिनी ओवन म्हणून केला तर तो अत्युपयोगी आहे. फ्रोजन सामोसे, व्हेजी किंवा मीटबॉल्स, स्प्रिंग रोल्स वगैरे फ्रोजन पदार्थ खाण्यायोग्य करण्यासाठी तळण्यापेक्षा एअर फ्रायर वापरला तर पसारा कमी होतो, शिवाय तेलाचा वापरही टळतो. फिंगर चिप्स (फ्राईज) वगैरेही चांगले होतात. आता तुम्ही भजी तळायला फ्रायर वापरला तर काय सांगू...

नोकरदार लोक.
नाश्ता बाहेर रस्त्यावर किंवा हॉटेल मध्ये.

इडली, मेदू वडा,पिझ्झा, .
शाळकरी मुलं
सँडविच,जाम,vapour, असे atom.
स्वयंपाक घर च कचऱ्यात गेली आहेत.
ना कोणाला जेवण बनवण्याचा उस्ताह ना स्किल

atom? ही मुले महर्षि कणादांच्या गुरुकुलात तर शिकत नाहीत ना?
(मो है तो सा कु मुमकिन है)

काय आयटम भरलेत इथे एकेक!