नास्तिक असणे हे एक चिरंतन मूल्य

माणूस म्हणून काही मूल्यांबद्दल आपली बांधीलकी असायला हवी. त्याच मूल्यांपैकी नास्तिकता हेसुद्धा एक मूल्य असून आपण काही तरी विशेष करत आहोत असे वाटून घेण्याचे काही कारण नाही. खरे बोलणे जितके स्वाभाविकच असले पाहिजे, तितकेच परमेश्वराला नाकारणे किंवा त्याचे अस्तित्व अमान्य करणे हेही नैसर्गिकरित्या घडले पाहिजे.

अगदी बरोबर पण आस्तिक असणे हेही तितकेच स्वाभाविक असू शकते.

खरे पाहता निसर्गाकडे आपण केवळ त्याचे रौद्र स्वरूप बघून घाबरण्याचे कारण नाही. कारण निसर्गाची भव्यता रौद्र स्वरूपाच्या कित्येक पटीने जास्त आहे. ही भव्यता आनंददायी आहे, मनाला समाधान देणारी आहे. हे समजून घेण्यासाठी कलावंताचे मन हवे, हे मात्र निश्चित.
हे काही कळले नाही. कलावंत नसणाऱ्याला हे समजून घेता येत नाही असं म्हणायचे असल्यास ते योग्य नव्हे.

नास्तिकतेत आपणच आपले शिल्पकार असतो, आपल्याला घडवत असतो. आपण आपल्या प्रत्येक लहान-मोठ्या कृतीला आपणच जबाबदार असतो. त्यामुळे आपल्याला निर्भयपणाने मान वर करून जगता येते.
हे वाक्य असे वाचायला बरे वाटते आहे.

मला वाटते लेखकाने जरी लिहिले आहे की नास्तिकता स्वाभाविक असायला पाहिजे, तरी लेखनाचा एकंदर सूर असा वाटतो आहे, की नास्तिक असणे हेच शहाणपणाचे लक्षण आहे.

धर्माच्या नावाने दिशाभूल केली जाते हे जरी खरे असले तरी म्हणून धर्म वाईट ठरत नाही, तर धर्माचा चुकीचा अर्थ लावणारे लोक दोषी धरतात. धर्माची कर्मकांडे मलाही योग्य वाटत नाहीत, पण काही वेळा समाजातील सर्व घटक एकत्रित येण्याला ती उपयोगीही असतात.
मी स्वत:ला नास्तिक समजत नाही, पण म्हणून सर्वस्वी ईश्वरकृपेवर आवलंबून राहत नाही. आजारी असताना आधी मी डॉक्टरकडे जाते, औषधे घेते मग देवाची प्रार्थना करते. परमेश्वराला नाकारणे म्हणजेच रॅशनल असणे हे काही बरोबर वाटत नाही. काही वेळा मनुष्याला मानसिक आधाराची गरज भासते, ती धर्म, देव इत्यादी संकल्पनेतून साध्य होते. माणूस मानसिक दृष्ट्या सक्षम असेल तरच रॅशनल निर्णय घेऊ शकेल ना?

पण एक मात्र खरे आहे, की धर्माचे आणि धार्मिकतेचे जे अवडंबर केले जाते (सर्वच धर्मात) ते भयावह आहे.

भक्ती जशी नैसर्गिक प्रकोपाच्या निमित्ताने उफाळून येते त्याचप्रमाणे एखादं नैसर्गिक संकट आलं की माणसं ऐहिक सुखाच्याही आहारी जातात. मानवतेला पुसून टाकतील की काय असं वाटावं अशा प्रकारच्या रोगांच्या साथी जेव्हा जेव्हा आल्या आहेत तेव्हा तत्कालीन विचारवंतांनी तेव्हाच्या लोकांच्या एकूण वर्तनाचं निरीक्षण करून नोंदवून ठेवलं आहे. तेराव्या शतकात झालेल्या प्लेगबद्दल अशा नोंदी आहेत. किंवा नंतर काम्यूनं प्लेग नावाची कादंबरीच लिहिलेली आहे. हे वाचायचा कंटाळा आला असेल तर कोव्हिडमध्ये किती लोकांनी घरी बसून सावर डो ब्रेड केले, किती वजन वाढवून घेतलं याचे किमान anecdotal किस्से आठवतीलच. किती काँडोम विकले गेले याचा डेटा नक्कीच मिळू शकेल आणि इतक्या भयावह परिस्थितीतही अनेकांनी मुलंही जन्माला घातली. ती देवाच्या किंवा स्वतःच्या पुण्याईच्या भरवशावर घातली किंवा कसं देवच जाणे!
खरंतर आपण कधीही मरू शकतो असं जेव्हा लक्षात येतं तेव्हा सगळं सोडून एखादी जपमाळ घेऊन बसायला हवं. पण लोक अशा परिस्थितीत धर्मानं जे जे काही वर्ज्य ठरवलं आहे किंवा किमान ज्याच्या आहारी जाऊ नका असं सांगितलं आहे ते सगळं उत्साहाने करतात. काही लोक मृत्यूचं भय नसतानाही या पापांच्या आहारी जातात/जात नाहीत. काही लोकांची देवावरची श्रद्धा मासिक, सहामाही किंवा वार्षिक असते. काही लोकांचं नास्तिकपण कोणाबरोबर दारू प्यायला बसले आहेत त्यावर ठरतं. काही लोक धार्मिक नसूनही अहिंसावादी असतात (अगदी शाकाहारी असण्यापर्यंत मजल जाते यांची!)..ब्ला ब्लाब्लाब्ला.
Homo sum, humani nihil a me alienum puto

आमच्या नातेवाईकांत काही जण हे उच्चविद्याविभुषित आहेत आणि अति धार्मिक आहेत. त्यासाठी ते स्वत:चा पैसा, उर्जा आणि वेळ इतक्या प्रमाणात खर्च करतात की आश्चर्य वाटते. एक वेळ, तो त्यांचा हक्क मानला तरी आपल्या अमेरिकेतल्या नातवंडांनी देखील रोज शुभंकरोती, आरत्या म्हणाव्यात, अशी त्यांची अपेक्षा असते. आमच्या घरांत देवच नाही याचे त्यांना सतत आश्चर्य वाटत असते.

1) उच्च विद्ाविभूषित असलेला व्यक्ती नास्तिक असतो.
२) देवाचे अस्तित्व मानणार व्यक्ती विज्ञान वादी नसतो.

नास्तिक लोक बीजनेस वाढवत नाहीत. पर्यटन, हार ,फुले, तसबिरी, पोथ्या , प्रवचने, गाणी वगैरे.

Petrochemical, जहाज बांधणी, मनोरंजन, शिक्षण क्षेत्र ,पायाभूत सुविधा ह्या मध्ये पण व्यापार वाढवत नाहीत.
अंबानी पासून अदानी पर्यंत आणि बाकी अनेक सर्व आस्तिक च आहेत.

लेखासोबत जोडलेल्या चित्रातील कचऱ्याच्या टोपलीत, तीन प्रमुख इब्राहिमी धर्मांची प्रतीके फेकून दिल्याचे स्पष्टपणे दिसून येते; मात्र, हिंदुधर्माचे प्रतीक त्या टोपलीत फेकून दिल्याचे आढळून येत नाही. (तसे पाहायला गेल्यास नास्तिकता हाही जरी धर्मच असला, तरीही, नास्तिकांच्या धर्मास बहुधा प्रतीक नसावे (चूभूद्याघ्या.); त्यामुळे, ते कचऱ्याच्या टोपलीत फेकून दिलेले आहे, किंवा नाही, हे निश्चितपणे कळून येण्यास काही मार्ग नाही. मात्र, हिंदुधर्माच्या प्रतीकाची अनुपस्थिती तेथे प्रकर्षाने जाणवते.) यावरून, लेखकास हिंदुधर्माप्रति (बहुधा छुपी) सहानुभूती असावी, अशी शंका येते. (अन्यथा, त्या प्रतीकांच्या मांदियाळीत एखादा ‘ॐ’ वगैरे आढळायला वस्तुतः काही अडचण नव्हती.)

किंबहुना, ‘चिरंतन मूल्य’सारख्या शब्दप्रयोगांची लेखातील लीलया फेक लक्षात घेता, लेखक (अ) एक तर आजकाल झोकून देऊ लागला असावा, नपक्षी (ब) हिंदू बाबाबुवांच्या मांदियाळीत अलिकडे सामील झाला असावा, अशा निष्कर्षावर उडी मारण्यास मुबलक वाव आहे. (अन्यथा, ‘चिरंतन मूल्य’-छाप भाषा आणखी कोण वापरणार? (चूभूद्याघ्या.))

——————————

आणखी एक शक्यता अशीही असू शकते, की तीन प्रमुख इब्राहिमी धर्मांची प्रतीके कचऱ्याच्या टोपलीत फेकून झाल्यानंतर, हिंदुधर्माचे प्रतीक फेकून द्यायला त्या कचऱ्याच्या टोपलीत जागा शिल्लक राहिली नसली पाहिजे. (चित्रावरून तसे सूचित होतेच आहे.) परंतु मग, तीन प्रमुख इब्राहिमी धर्मांची प्रतीके कचऱ्याच्या टोपलीत फेकण्याअगोदर हिंदुधर्माचे प्रतीक का फेकले नाही (कचऱ्याच्या टोपलीत फेकून देण्याकरिता तीन प्रमुख इब्राहिमी धर्मांच्या प्रतीकांना अग्रहक्क देण्याची नक्की काय निकड होती), असाही प्रश्न यातून उपस्थित होऊ शकतो. लेखकाच्या हिंदुधर्माप्रति छुप्या कलाचे/सहानुभूतीचे/पक्षपाताचेच हे द्योतक नव्हे काय? (अर्थात, ‘आमचा हिंदुधर्म विश्वव्यापी आहे, काय समजलेत? तुमच्या त्या एवढ्याश्या कचऱ्याच्या टोपलीत मावणार आहे काय?’ अशा प्रतिदाव्याच्या प्रतिपादनाची फुसकुली येथे सोडून देता येतेच म्हणा! चालायचेच.)

आस्तिक असणे किंवा नास्तिक असणे याहीपेक्षा समंजस असणे महत्वाचे.
स्वत:चे मत इतरांवर जबरदस्तीने लादू पहाणारा आस्तिक असो किंवा नास्तिक, पण शहाणा नक्कीच म्हणता येणार नाही.
नास्तिक लोकांनी आस्तिक लोकांना अज्ञानी समजण्याचे कारण नाही आणि आस्तिकांनी नास्तिकांना हिणवणे निरर्थक आहे.

बऱ्याच वर्षांपूर्वी मी एक मुलाखत ऐकली होती. ते म्हणाले की अंधश्रद्धा वाईट आहे, माणूस वाईट नसतो. त्यांनी उदाहरण दिले होते एका बाईचे, जिच्या अंगात देवी येत असे. ते म्हणाले देवी येते हे खरे नाही, पण ती बाई लबाड असेलच असे नाही. कित्येकदा भारतीय स्त्रिया दुर्लक्षित असतात, त्या घरासाठी राबतात पण त्यांच्या कष्टांची किम्मत शून्य असते. घरात त्यांचे म्हणणे कुणीही ऐकत नाही, त्यांचे मत कुणी विचारत नाहीत, किंवा निर्णय प्रक्रियेत त्यांना सहभागी करून घेतले जात नाही. त्या सतत दबलेले, कुणाच्यातरी वर्चस्वाखाली असलेले आयुष्य जगतात. मग एखादे वेळेस असे काही होते, आजूबाजूच्या चार बायका म्हणतात हिच्या अंगात देवी आली (खरे तसे नसते). पण तिला बरे वाटते कारण त्यामूळे का होईना तिला महत्व प्राप्त होते. तिच्या मुखाने देवी बोलते म्हणून लोक तिला मान देतात. मग ती हे तसेच चालू ठेवते (हे सरसकट अंगात येणाऱ्या सर्व बायकांचे उदाहरण नाही). मला ऐकताना ते अगदीच बरोबर वाटले होते, आणि अजूनही माझे मत तेच आहे.

काही वेळेस बाईला जे काही होत असते, तिचे वैद्यकीय परिक्षण न करता ठरवले जाते, देवी हिच्या अंगात आली. पण या सर्व प्रकारात ती बाई खोटी किंवा लबाड असते असे समजण्याचे कारण नाही. काही बायका असतीलही फसवणाऱ्या, पण म्हणून सगळ्यांनाच एका मापाने तोलणे योग्य नाही.
अशा अनेक अंधश्रद्धा आहेत ज्या समजून घेऊन त्यांचे निराकरण करणे जरूरीचे आहे.

म्हणून समंजस असणे जरूरीचे. अंधश्रद्धाळू लोकांना सहानूभूतीने वागवणे आणि त्यांची समजूत चूकीची आहे हे समजावून सांगणे जरूरीचे आहे.

भारतात नास्तिक आस्तिक ह्या दोन्ही गोष्टी राजकरण शी संबंधित आहेत
.
राजकीय फायद्या साठी आस्तिक ,नास्तिक हे प्रकार वापरले जातात.
जगात स्थिती वेगळी आहे.
जगातील कोणत्या ही देशात भारता व्यतिरिक्त तेथील नास्तिक लोक तेथील आस्तिक लोकांचा कोणत्याच बाबी वर नक्की आक्षेप घेत नसतील.

भारतातील नास्तिक जे विदूषक आहेत त्यांची कोणतीच मत ठाम नाहीत.
स्वतः चे नस्तिक पण प्रगत करण्यासाठी ते प्रयत्न करत नाहीत .
फक्त आस्तिक लोकांना ज्ञान देण्याचे फक्त काम करतात

जगात एकही व्यक्ती नास्तिक नाही. नास्तिकता फक्त एक फॅशन आहे. स्वतःचा अहंकार जपण्याचासाठी नास्तिकतेचे ढोंग केले जाते. त्यासाठी गोल-गोल भाषा वापरली जाते.