पंगत- काही सुंदर आठवणी

आवडला.
नाव वाचून वेगळ्याच अपेक्षेने वाचायला घेतला.
पण दिशा उलटी(?)च निघाली पण हीच खरी दिशा असावी बहुतेक!
असे माझे अपेक्षाभंग व्हावेत मधूनमधून

अगदी बरोबर वर्णन त्या काळाचे.

आता पंगती व्यावसायिक केटरर्सच घडवून आणत असावेत असे वाटते

ते ताटात वाढण्याचे नियम, नेमक्या जागा, डावे उजवे, मिठात लोणच्याचा ओघळ न जाणे वगैरे अगदी उगाळून उगाळून हॅरासमेंटी होत जायचे. म्हंजे शिस्तीत नीट स्वच्छ ताट असणे ठीकच पण त्यावरून कोणाला जज करणे म्हणजे अतीच.

अगदी योग्य वर्णन! साधारण वीस एक वर्षांपूर्वीपर्यंत अशा सुंदर पंगती घरोघरी उठत असत. आताशा कमी झाल्यायत. गृहकृत्यदक्षतेचा आग्रह, नव्हे अट्टाहास, धरणारी ज्येष्ठ पिढी इतिहासजमा झाली. शिक्षण, नोकरीसाठी परगावी वा परदेशी सेटल होऊन तरुण पिढीने यातून सुटका करून घेतली. शिवाय, मोजकंच खाण्याची पद्धत आली. त्यामुळे घरची सणासुदीची जेवणंही बुफे पद्धतीने होतात हल्ली. सुटसुटीत होतं ते.
आणखी एक गोष्ट, काही वेळा बायकांना स्वतः कडकडीत उपवास करुन इतरांना रांधून वाढावे लागे. तेही उपवासाने डोके दुखत असताना किंवा चक्कर येत असताना. अर्थात, काही आज्या हे सर्व मनापासून करत. त्यामुळे त्यांना शारीरिक त्रास झाला तरी मानसिक समाधान मिळे. मात्र ज्यांना हे घरच्यांच्या आग्रहामुळे करावे लागे त्यांच्या वाट्याला शारीरिक व मानसिक दोन्ही त्रास येत.
ताट वाढणे, रांगोळी काढणे, सुरेख अक्षर काढणे, विणकाम, भरतकाम इ. अशा अनेक गोष्टी मोठ्यांच्या पसंतीस उतराव्यात म्हणून तेव्हा जिवाचा आटापिटा केलेला आठवला की आता हसू येते. पुढे कधीच त्या करण्याची वेळ आली नाही. आता ह्यातल्या काही गोष्टींना महत्त्वच उरलेले नाही!

हिंदू हिंदू काय लावले आहे.

भारतात हिंदू सोडून बाकी धर्माचे लोक पण राहतात.
त्या बाकी धर्मात.
१) डाव्या न च कथित काल्पनिक पुरुष प्रधान संस्कृती नाही आहेका की फक्त हिंदू धर्मात च आहे.
२) हिंदू धार्मिक सोडून बाकी भारतीय इतर धर्मात डाव्यांना ज्याची अलर्जी आहे ती भारतीय परंपरा पाळली जात नाही का?
३) डाव्यांना लाडके व्यक्ती स्वतंत्र (समाज व्यवस्थेचे सर्व फायदे घेवून फक्त अजेंडा म्हणून )
हिंदू सोडून बाकी धर्मात उतू चालले आहे का?
हिंदू न द्वेष सोडा.
हिंदू न पेक्षा बाकी धर्मात कट्टर पना जास्त आहे.
स्त्रिया न वर अन्याय जास्त आहे. चुकीच्या व
पुरातन परंपरा हिंदू धर्मीय लोकांनी सोडल्या आहेत.
हिंदू सोडून बाकी धर्मात आज पण पुरातन जुनाट परंपरा चालू आहेत.
जरा अजेंडा बाजू ल ठेवा.
पंगत ही कुटुंबाला एकत्र ठेवण्यासाठी योग्य परंपरा आहे.
फक्त द्वेष म्हणून त्या परंपरेवर पण तुमची वक्र दृष्टी नको

आमच्या लहानपणीच्या पंगतीच्या आठवणी काही रम्य नाहीत. पंगतीत बसलं असताना, जेवायला सुरवात करुन, सर्व पदार्थांची चव घेण्याच्या आंतच, विविध आक्रमणे होत. भातावर केवळ शास्त्र म्हणुन वाढलेल्या अपुऱ्या वरण असलेल्या मुदीचे गोळे पोटात जातात तोच मसालेभाताचे आक्रमण व्हायचे. आणि काही, हो नाही म्हणायच्या आंत, पानात मसालेभाताचा डोंगर पडलेला दिसायचा. पानात काही टाकायचे नाही म्हणून तो संपवावा लागायचा. त्यानंतर मुख्य पक्वान्न खायला भूकच रहायची नाही. जेवणाच्या शेवटी, आपल्या पानात, वर एक इवलीशी खीर वाढली आहे, हे ध्यानात यायचं. आणि त्या भात, भात, भात असं ओरडत, पानात भाताचे ढिगारे लोटणाऱ्या दैत्यांपासून तर कायमच सावध रहावं लागायचं!

मुलीचे लग्न ठरले की सर्व भावकी कामाला लागायची...
त्या काळी गॅस हा प्रकार नव्हता मग एकद्या झाडाची मोठी फांदी तोडून त्याच्या thaplya पाडल्या जायच्या .
आणि हे काम सर्व पुरुष च करायचे ह्या मध्ये स्त्रियांचा सहभाग झीरो असायचा.
ती लाकड सुकवली जायची..
जेवण बनवण्यासाठी तांदूळ,रवा आणला जायचा तो साफ करायचे काम मात्र स्त्रिया च मिळून करायच्या.
. लग्न दिवशी सर्वांसाठी जेवण बनवायचे काम पुरुष च करायचे स्त्रियांचा सहभाग झीरो.
आणि आजू बाजू ची लोक च जेवण बनवायची.
. पत्रावळ्या वर जेवण वाढले जायचे .
जेवण वाढण्या पासून खरकटे uchalnya पर्यंत सर्व काम पुरुष च करायची आणि ही सर्व काम लोक कोणताही आर्थिक मोबदला न घेता फक्त रीती रीवज म्हणून प्रेमाने करायची.

.आता फक्त अक्षदा टाकायला लोक येतात .
ना जिव्हाळा ना प्रेम
सामाजिक मूल्य नष्ट झाल्याचे हे परिणाम आहेत.

माझे आजोबा माझ्यापेक्षा साधारण ७२ वर्षांनी मोठे होते. ते राहायचे ते गाव ठाण्यापासून साधारण अडीच-तीन तासांवर होतं. कर्जतपर्यंत लोकल आणि पुढे एस्टीनं अर्धा तास.

आजोबा आले तरीही रोजच्या रात्रीच्या जेवणाला आम्ही सगळे एकत्रच बसायचो. दुपारची जेवणं आपापल्या वेळेस. जेवताना काही वाढताना माझ्या शेजारची भाजी किंवा भात वगैरे वाढायची वेळ आली की आजोबा ताटात बोट दाखवून सुचवायचे, 'इथे वाढ' म्हणून. मला रीतभात नसण्याची आणि आपल्या मुलीनं तिच्या मुला-मुलीला रीतभात न शिकवल्याची त्यांना खात्रीच असावी. पण ते फक्त त्यांच्या ताटापुरतं. आमच्या ताटांमध्ये आम्ही कुठेही काहीही वाढलं तरी त्यांना फरक पडायचा नाही.

काही वर्षांपूर्वी ही गोष्ट मी बऱ्या अर्ध्याला सांगितली. तो मला थालिपीठावरच दही वाढत होता, तेव्हा मी एकदम "नाही, नाही" करत थालिपीठाच्या बाजूला दही वाढ म्हणून दाखवलं, आणि आजोबांची गोष्ट सांगितली.

आता आम्ही दोघं सोफ्यावर जेवायला बसतो; समोर टीव्ही सुरू असतो. अधूनमधून तो 'टिढीश टिढीश' असे आवाज आपण होऊन काढतो. एखाद्या मोक्याच्या वेळी 'टिढीश टिढीश' आवाज काढला नाही तर मी त्याच्याकडे प्रश्नार्थक चेहऱ्यानं बघते. आणि जेवताना दही, चीज किंवा काही वाढायची वेळ आली तर आजोबांसारखं, ताटात बोट किंवा काटा दाखवून 'इथे वाढ, इथे वाढ' चालतं.

जिव्हाळा, परंपरा, प्रेम, सामाजिक मूल्यं वगैरे काहीही नसलं तरीही आमच्याकडे ड्रामाबाजी चिकार चालते.

आता आम्ही दोघं सोफ्यावर जेवायला बसतो; समोर टीव्ही सुरू असतो. अधूनमधून तो 'टिढीश टिढीश' असे आवाज आपण होऊन काढतो

म्हणजे, तुमच्याकडे चक्क हिंदी/मराठी चॅनेल आहेत? (तुमच्याकडून (ऑफ ऑल द पीपल) ही अपेक्षा नव्हती!)

आमच्याकडचे आम्ही कित्येक वर्षांपूर्वी बंद करून टाकले. मग परवा एकदा सासूसासरे आले होते तेवढ्यापुरते एकदोन महिन्यांकरिता पुन्हा चालू केले होते; सासूसासरे परत गेल्यावर ताबडतोब बंद करून टाकले. (दोन महिने एक से एक भयंकर सीर्यलींचा रतीब चालू होता. सुटलो एकदाचा त्यातून! नि मग त्यानंतर पाहायचे जर नाही, तर मग फुकटचे पैसे तरी कशाला भरायचे?)

(तसे पाहायला गेले, तर आमच्याकडे अमेरिकन चॅनेल जे येतात, त्यांचे पैसेसुद्धा आम्ही फुकटचेच भरतो. कारण, घरात तसे दोन टीव्ही आहेत, परंतु आमच्यात ते ऑन करण्याची पद्धत नाही. खूप पूर्वी पाहायचो, परंतु मध्यंतरी कंटाळून (आणि तसाही पाहायला वेळ होत नसल्याकारणाने) पूर्ण सर्व्हिस बंद करून टाकली होती, त्यानंतर असंख्य वर्षे घरातले दोन्हीं टीव्ही कशालाही जोडलेले नव्हते. मग दीडदोन वर्षांपूर्वी, कधी चुकून वाटले तर काहीतरी पाहायला असावे, म्हणून (आणि मुख्यत्वेकरून इतर सेवांबरोबर पॅकेज डील मिळाला म्हणून) किमानपक्षी अमेरिकन चॅनेल सुरू केले. परंतु, वेळ होत नाही म्हणून म्हणा, किंवा पाहण्यालायक काही असते असे वाटत नाही म्हणून म्हणा, किंवा तत्त्वांत बसत नाही म्हणून म्हणा, किंवा परंपरा आड येते म्हणून म्हणा, टीव्ही ऑन केला जात नाही. असो चालायचेच.)

इथे सर्व च ह्या ग्रहावरील लोक नाहीत असे वाटते.
१) पुरुषांनी पहिले जेवण द्यायचे नंतर स्त्रिया नी जेवायचे.
बस ,ट्रेन मध्ये स्त्रियांना पहिले चढून द्यायचे नंतर पुरुषांनी चढायचे.
काय फरक आहे.

त्या वेळी पुरुष पहिले जेवायचे कारण ते कष्टाची कम स्त्रिया न पेक्षा जास्त करायचे.
२) अंधारी कोंदट स्वयंपाकाची खोली.

आता पूर्ण पृथ्वी च प्रदूषित वातावरणाची शिकार आहे पहिले फक्त स्वयंपाक घर कोंदट होते .
आता पूर्ण पृथ्वी च प्रदूषित आहे .

कुठे जाणार.
३) हिंदी,मराठी टीव्ही चॅनल बघत नाही.
मग जगातील अशी कोणती भाषा आहे त्या भाषेचे चॅनेल तुम्ही बघता.
आणि असे काय दर्जेदार त्या भाषेत कंटेंट असतात.
४)
ज्या देशाशी आपले काही देणेघेणे नाही.
येथील सर्व गोष्टी च फालतु आहेत..
त्या मध्ये बदल घडवून आणायची आपल्याला इच्छा नाही.
मग टीका करण्याचा पण त्या व्यक्ती ल हक्क नाही.

लेखातले एक वाक्य अगोदर अनवधानाने नजरेखालून सुटले होते. (कारण शेवटी आम्ही पुरुषच; त्याला काय करणार?)

तर ड्रेसकोड म्हणजे बायका साडी नेसणार आणि मुली सलवार, कुडता आणि ओढणी. तर पदर/ओढणी नीटच बांधलेली हवी कारण वाकताना तुमचेच काका, मामा, भाऊ तुमच्याकडे बघणार आहेत.

अतिशय विकृत परंतु दाहक वास्तव! आणि, प्रस्तुत वास्तव डॉक्युमेंट करणारी प्रस्तुत लेखिका ही बहुधा पहिलीच नसावी.

आम्हां हिंदू पुरुषांना हे बहुधा (सांगितल्याशिवाय) कधीच लक्षात यायचे नाही. (किंबहुना, सांगितले, तरीसुद्धा आम्ही त्यावर बहुधा कधीच विश्वास ठेवणार नाही. कारण, अनुभवाचा अभाव! आणि, जिचे जळते, तिलाच कळू शकते!) त्यामुळेच की काय, परंतु, हिंदू परंपरांचा अभिमान बाळगणे आम्हां हिंदू पुरुषांना थोडे सोपे जात असावे.

वर कोणीतरी दिलेल्या उदाहरणातसुद्धा, गडकऱ्यांनी टीका केली खरी, परंतु त्यांची धावसुद्धा सरतेशेवटी, मियाँजींच्या मस्जिदीपर्यंतच्या दौड़ीप्रमाणेच, कोणीतरी पंगतीत लावलेल्या श्लोकाच्या लांबणापर्यंतच गेली! कारण, तेही शेवटी पुरुषच! (शिवाय, तेव्हा त्यांना सपाटून भूक लागली असावी. मनुष्य हा शेवटी स्वार्थी असतो; स्वतःच्या पोटात कोकलणाऱ्या कावळ्यांपुढे कोठल्यातरी परस्त्रीचे दुःख (त्यांच्या लक्षात यदाकदाचित आले असलेच, तर) त्यांना शीतल वाटले असणार, यात काही नवल नाही.)

जिन्हें नाज़ है हिंदुओं पर, वो कहाँ है!

असो चालायचेच. (किंबहुना, हेच तर दुःख आहे!)

स्वतःच स्वतःला ग्रेट समजले की .
सर्व आपल्या कडे च बघतात असा भास होतो.
कोणाकडे इतका वेळ नाही .

कोणाकडे बघण्यासाठी