लेबर चौक, IT , स्किल्स वगैरे वगैरे ….

एका मोठ्या शहरात मी राहतो. माझ्या आजूबाजूला जिकडे नजर जाइल तिकडे फक्त बांधकाम सुरु असतं. १०-१५ मजल्यांच्या उंच इमारती. इमारतींच्या मध्ये गार्डन, स्विमिंग पूल, जॉगिंग ट्रक, त्याच्या बाजूने कृत्रिम झाडांची हिरवळ, त्या झाडांच्या अंगावरून सोडलेल्या लाईटच्या माळा, काडेपेटीसारखी चौकोनी घरं आणि त्या चौकोनी घरांत राहणारी समाधानी चार लोकं. शहराच्या कुठल्याही भागातून मला हेच दिसतं.
मी ह्या शहरात आलो तेव्हा लहान होतो लहान म्हणजे वयाने नाही अनुभवाने. माझ्याच सोबत कधीतरी तो सुद्धा ह्या शहरात रहायला आला असावा. शहराच्या एका कोपऱ्यात रांगेने बांधून ठेवलेल्या वेगवेगळ्या नावांच्या खूप सुंदर इमारती होत्या. मी रोज तिथे जायचो. काम करायला. माझ्याचसारखे काही हजार लोक तिकडे यायचे. वेगवेगळ्या वयाचे, अनुभवाचे, स्किल्सचे आणि वेगवेगळ्या विचारांचे लोक. रोज अशा बिल्डीन्गीमध्ये बसून काम करायचे. त्यांना प्रत्येक शहरांच्या कोपऱ्यात जाउन गोळा केलेलं.त्यांना विचारलेलं तुमची स्किल्स काय? त्या स्किल्सची किंमत ठरायची आणि मग वर्षाला त्या हजारो लोकांना त्यांच्या कुवतीनुसार “पगार” मिळायचा. त्यांच्या मधलाच एक मी. ……. आणि तो? तो रोज बघायचा ह्या शहरातले लोक सकाळी एका छोट्या चौकोनात चौकोनात काम करतात आणि संध्याकाळी मोठ्या चौकोनात येउन आराम करतात. मोठ्या चौकोनाना म्हणायचं घर आणि छोट्यांना म्हणायचं “क्युबिकल”. मोठे चौकोन बांधण्याचं काम करणारे शहराच्या एका कोपऱ्यातून “स्किल”बघून लोक उचलायचे. त्यालाहि तसंच उचललेलं. तासाच्या हिशोबाने त्याला दर महिना पैसे मिळायचे. माझंही तसंच.………
हळूहळू आम्ही दोघेही मोठे होत गेलो. आधी मी स्वतःच्या कामाचा विचार करायचो, आता “प्रोजेक्ट”चा करायला लागलो. अजून थोडा मोठा झालो. आता माझ्यासाठी काम फक्त काम न राहता “बिझनेस” झालं होतं. मोठ्या मोठ्या “प्रोजेक्ट”वर मी लोक लावायला लागलो. झटझट प्रमोशन घेत पुढे गेलो. तो सुद्धा एकेक पायऱ्या चढत गेला. कामगार होता, ठेकेदार झाला, पुढे पुढे जात राहीला. स्वतःचे स्किल्स विकता विकता तो स्किल्ड लोक विकू लागला.
परवा एका मोठ्या पार्टीमध्ये तो भेटला. मला विचारलं “काय करता साहेब तुम्ही?” मी म्हटलं “IT मध्ये आहे.” तो म्हणाला,”म्हणजे नक्की करता काय?” माझ्या डोळ्यांसमोरून झपझप सगळं सरकलं software, skills , business वगैरे वगैरे. क्षणभर विचार केला म्हटलं……. “वैसे तो हम…” त्याने मध्येच मला थांबवलं आणि म्हणाला, “वैसे तो हम बंदे लगाते है…… हेच ना???” मी म्हटलं, “but it is not bodyshopping………It is knowledge……” मग मी आपणहूनच गप्प बसलो.
Engineering colleges मला शहरातल्या लेबर चौकांसारखे दिसायला लागले. त्यातला प्रत्येक विद्यार्थी केवळ एक “Resource” दिसू लागला.
Consultants म्हणजे ठेकेदार वाटू लागले.मला स्वतःलाच मी लोकांचे “स्किल्स”विकून मधल्या मध्ये माल खाणारा व्यापारी वाटू लागलो. शहराच्या कोपऱ्यात “विशेष आर्थिक क्षेत्रात” बांधलेल्या त्या सुंदर सुंदर बिल्डिंगी मला APMC मार्केटसारख्या वाटू लागल्या.……मी त्याच्याकडे पाहिलं “Information Technology” च्या ह्या धंद्याला मनोमन नमस्कार केला. माझ्यासारखाच “बंदोका बिझनेस करणाऱ्या “त्या”च्यासोबत बसून मी पुढचा पेग ओठांना लावला.
– अभिषेक राऊत