संग्रहातील ओव्या

परवा माझी जुनी वही सापडली. त्या संग्रहातील काही ओव्या खाली देत आहे. कवी माहीत नाही.

(१) राजबन्सी गं पाखरु|चोचीमंदी दुखावलं
मोत्या नी पवळ्याचा| चारा खानं इसरलं|
उन्हाळ्याचं ऊन्|झाडाला नाही पान|
जंगल पाखराचं| उदास झालं मन|
हासून खेळून्|नार चालली वनाला|
अंतरीचं दु:ख| काय कळे गवाराला|
देहाला भिरुडं|सांगून काय सार|
जगाला दिसतं| झा गं हिरवं गार|
सुख मझं दु:ख| दोघं मांडले दुकानी|
सुखालामिळे धनी|दु:खाला नाही कोणी|

(२) थोराच्या आम्ही लेकी|आम्ही फार शिरजोर|
सर्पचे केले दोर्|वाघ नेले पाण्यावर|
बोलशील बोल्|बोलू देते एक दोन|
तिसर्‍या बोलाला|उतरीन भारी पण|

(३) माळ्याच्या मळ्यामंदी|हुबी माळीण एकली|
जाईच्या फुलांचेए गं|हिनं काचोळी गुंफीली|
माळ्याच्या मळ्यामंदी|हाये माळीण मइना|
जाईच्या कळ्यामंदी |हिनं गुंफला आईना|

(४) जोडीला मायबहीण्|जात साळूची वायली|
एका ताटात जेवायाची|हौस मनात र्‍हायली|
तुझा माझा भाऊपणा| जसा डोंगराचा झरा|
वरी जमू द्या कचरा|अंतरात लोभ खरा|

(५) रांधोन घालते घरादाराला, पाहुण्याला,
निवद मनोमन माज्या ईठ्ठल देवाला|

(६)माझ्या गं अंगणात्|सांडीला दूधभात|
जेवीला रंगनाथ्|तान्हा बाळ|
माझ्या गं अंगणात्|सांडीली दूधपोळी|
जेविली चाफेकळी|लेकीबाई|

(७) पिकलेलं लिंबू|लिंबू झाडाला तोलेना|
गर्व झालेली बोलेना|वैनीबाय|
शेजी गं पुसते|तुला भाऊ कोणकोण|
चंद्रसूर्य दोघेजण्|भाईराज|

(८) अरण्या रानात|कोण रडतय आइका|
सीतेला धीर देती|बोरी बभळी बायका|
रामाच्या महालात्|जळे सोन्याची समई|
लाकूड पेटवून| सीता बाळाचं तोंड पाही|

(९)मिरगाच्या महीन्यात्|काय आभाळ उठीयेलं|
कुना गं कुणब्याचं|बाळ पेराया नटयेलं|

(१०) बापानं दिल्या लेकी|नाही पाहीलं वतन|
कसाबाच्या घरी|गाई बांधल्या रतन|
बाप म्हणे लेकी | तू गं नशीबाची हीन|
डोंगर धुंडल्यानं|पळसाला पानं तीन|
बाप म्हणे लेकी| मर मर वं पापीणी|
तुज्या संसाराची| माज्या जीवाला घोकणी|

(११) भरताला नारी|नको बोलू अजंदुजं|
अपुल्या जल्माचं|त्यान उचललं वझं|
फाटला पालव|घे गं नीरीला झाकून|
आब कंथाचा राखून|

(१२) दुबळ्या भ्रताराची|नको करुस हेळणा|
वर्साला हालवीतो|कोडकौतुकं पाळणा|
वळणाचा पाऊस | कुठं पडतो कुठं न्हाई|
भरताराचं सुख| दैवालागून हाये बाई|
लेकीचा जल्म कसा|जसा बाभळीचा पाला|
वार्‍या वावट्ळानं गेला|धनी कुनाचा कोन झाला|
भरताराचं झालं|सरगामधी सोनं|
मागं राहील बाईल्|तुळशीचं वाळवण|
दुबळा भरतार असू दे दुबळा बाई
सम्रत (समर्थ्)मायबाप, तिथं काडीची सत्ता नाही|

(१३) धाकला माजा दीर्|गोरा छल्लाटा नाकयेला|
किती धाक मी लावू त्येला|
थोरलं माजं घर| त्येला चौकट मोराची|
करनी थोरल्या दीराची|
न्नंद पाहुनी|कोन पुसे शेजारीन|
माझ्या चुड्याची कैवारीन|

(१४)पीर्तीचा कंथ बोले|राणी गं खाली बैस|
जातीस माह्येरा|मला कठीण जाती दिस|

(१५)माहा दुबळपण्|उद्या निघून जाईल|
बालकाला माह्या|मोल हीर्‍याला येईल|

(१६) झाले बारा वर्षं|लेक झाला कामिनीचा|
पाऊस पडतो रंग्|पाहून जमिनीहा|

(१७) लेका गं परीस्|लेक कशानं ती उणी|
राजस बाई माझी|हीरा नव्हे ती हिरकणी|
सगळ्या झाल्या लेकी|शेजी म्हणते झाल्या झाल्या |
माऊली झुरे मनी|दाही दिशा चिमण्या गेल्या

(१८) डोंगरी वणवा|आग लागली तणाला|
जळती कीडा-मुंगी|शान्या उमज मनाला|
आपल्या मनाजोगं|मन गेले मी पहाया|
सोन्याच्या नादानं|खरं रेशीम गेलं वाया|
संसाराचा वेढा|वेढा बाई वंगाळ|
पान्यतली नाव्|खुशीखुशीनं सांभाळ|

(१९) कडू विंद्रावण्|मला वाटे खावं खावं|
त्याचे हे असे ग्|मला वेडीला काय ठावं|
गरतीची लेक| का गं कावरी बावरी|
तीळ घेतील झाडुनी|झाड पडेल वावरी|
हासू नको नारी|हशाचा भ्रम मोठा|
आपुला अस्तुरीचा|नारी गं जल्म खोटा|

(२०)अहेवाचं लेनं हात भरुन काकनं|
हळदीवरी कुंकू कपाळावरी दिस छान|
धनसंपदेचं नको देवास घालू कोडं|
हळदकुंकाचं राज असावं तेवढ|

(२१) तान्ह्या गं राजापायी जीव होतो थोडाथोड|
लाडका बाळ माझा , माझ्या काळजाचा घडा|

(२२) शेजी लेती लेनं पाच पुतळ्या कवामवा|
कपाळीचं नित दागीना माझ नवा|
एका करंड्याचं कुंकू रोज लेत्यात सासूसुना|
सये गं शेजीबाई असं भाग्य नाही कुना|

(२३)सुर्व्या उगवला उगवाला झाडावेरी|
किरन टाकीतो तोच माझ्या चुड्यावरी|

(२४)अहेव मरणाची मला हाये वो आवड|
म्होरं पतीपुत्र मगे कुंकवाही कावड|
अहेव मरणाची सयांनो मोठी मौज|
म्होरं चाले कंथ, माग गोतांची चाले फौज|
अहेव मरण येई असलपाअत|
ध्याईला जागा तुळशीवनात|

field_vote: 
3
Your rating: None Average: 3 (1 vote)

प्रतिक्रिया

मस्तं.! चालीत गुणगुणण्याचा प्रयत्न करतोय.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !

पुण्यात असताना हा लेख लिहीला होता Smile
२६ ऑक्टोबर २०१४ Smile

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

ओव्यांची आठवण येण्याचे कारण पुढील साईट सापडली - https://sahitya.marathi.gov.in/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%85%E0%A...
यामध्ये 'लोकसंस्कृतीतील स्त्रीरूपे - डॉ कृष्णा इंगोले' नावाचे पुस्तक सापडले. जबरदस्त प्रस्तावना आहे. सुंदर पुस्तक जरुर वाचा. या ओव्यांतून दिसून येणारं, भावविश्व इतकं अलवार, हळूवार आहे. मन लोण्यासारखं होउन जातं. कसं काय या निरक्षर बायांनी असे साहीत्य रचले असेल!!

वर उल्लेख केलेल्या, 'लोकसंस्कृतीतील स्त्रीरूपे' या पुस्तकातील मला आवडलेल्या काही ओव्या -

(१) रुक्मिणी धुणं धुती| विठ्ठल खडकावर बसं|
दोघांच्या पिरतीचं| चंद्रभागेला आलं हसं||
.
(२) राम या म्हणू राम| राम न्हाई सीतेच्या तोलाचा
हिरकणी माझी सीतामाय| राम हलक्या दिलाचा||
.
(३) लेकीच्या आईला| म्हणु नका हलकी|
लेकाच्या आईला| कुणी दिलीया पालखी||
.
(४) देशीच्या देशमुखा| का रे उभा तुझा घोडा|
कंथ माझा जंगलात| वाघीणीच्या मोजी दाढा||
.
(५) साळू निघाली सासर्‍याला| मी गं बघती खालीवर|
पोटची साळू दिली| सत्ता चालना तिच्यावर||
.
(६) घरचं होतं दूध| पराया घरचं आलं ताक|
किती सांगू सासूबाई| लेकीसारख्या सूना राख||
.
(७) पिकलं सीताफळ| हिरवी त्याची काया|
रागीष्ट भरताराची| पोटात त्याची माया||
.
(८) सोन्याचा पिंपळ| नाही कुणाच्या गावाला|
आळंदीचं वतन दिलं| ज्ञानोबा रायाला||

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

राम या म्हणू राम| राम न्हाई सीतेच्या तोलाचा
हिरकणी माझी सीतामाय| राम हलक्या दिलाचा||

!!!

रामाच्या उत्तरकांडातल्या वागणुकीचे हे प्रतिबिंब म्हणायचे काय ?

ओव्या मस्तच आहेत. पुस्तकासाठी धन्यवाद.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

>>>१) राजबन्सी गं पाखरु|चोचीमंदी दुखावलं
मोत्या नी पवळ्याचा...
ही ओळ कुठेतरी वेगळीकडे ऐकली आहे. एक होता विदूषक नावाचा सिनेमा होता त्यातल्या एखाद्या गाण्यात ऐकली आहे असं वाटतं आहे. किंवा ह्या ओळी कवितेच्या रुपात ऐकल्या आहेत.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक0
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0

वहीत लिहीलेली ओळ होती. कवितेची असू शकते.

  • ‌मार्मिक0
  • माहितीपूर्ण0
  • विनोदी0
  • रोचक1
  • खवचट0
  • अवांतर0
  • निरर्थक0
  • पकाऊ0