मनातले छोटेमोठे प्रश्न आणि विचार - ९५
ही धागामालिका आपल्या मनात येणारे, नेहमी नेहमी डोकावणारे विचार मांडण्यासाठी आहे. कधी कधी आशय फार मोठा नसतो. फार खोल विचार केलेला नसतो. तो विचार/ कल्पना/ प्रश्न/ गंमत डोक्यात येते, जाते. कधी कधी आपण विसरतो, कधी कधी ती ती पुन्हा पुन्हा येत असल्याने आपण विसरू शकत नाही.
यापूर्वीच्या धाग्यावरचे प्रतिसाद १००+ झाले आहेत म्हणून हा पुढचा धागा.
---
अवाढव्य गजराज यांच्या
अवाढव्य गजराज यांच्या अनुप्रासावरील प्रेमामुळे म वा धोंड यांचं मत आठवलं.
धोंड मास्तर म्हणतात की पूर्वानुप्रास (alliteration) मराठीत यायचं कारण म्हणजे शेक्सपियर आदि इंग्रजी नाटककारांचा प्रभाव. तरीही मराठीतला पूर्वानुप्रास कृत्रिम वाटतो. इंग्रजी भाषेत पहिल्या सिलेबलवर जोर असतो, त्यामुळे पूर्वानुप्रास शोभून दिसतो, रंजक वाटतो. मराठीत शेवटचं सिलेबल्ही ठसठशीतपणे उच्चारलं जातं. (उदा० इंग्रजी बोलीत Whatचा उच्चार "व्हॉऽऽ" असा ऐकू येतो. मराठीत आपण ठामपणे 'ट' उच्चारतो.) त्यामुळे मराठीत अंत्यानुप्रास शोभून दिसतो. (उदा० "घाशीराम सावळदास! कनौजी वाटता खास!")
संदर्भ: 'चंद्र चवथिचा'
दोन्ही गोष्टींत अलंकारिकदृष्ट्या काहीच साम्य नाही.
मोरावाळिंबेंच्या व्याकरणात 'एखाद्या वाक्यात किंवा कवितेच्या चरणात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होऊन त्यातील नादामुळे जेव्हा त्याला सौंदर्य प्राप्त होते तेव्हा अनुप्रास अलंकार होतो' म्हटलेलं आहे. अक्षर पहिले यावं की शेवटी ह्याबद्दल काहीच म्हटलेलं नाही. शिवाय यमकाच्या व्याख्येत 'कवितेच्या चरणाच्या शेवटी, मध्ये किंवा ठराविक किंवा अनेक अक्षरे वेगळ्या अर्थाने आल्यास यमक अलंकार होतो' असं म्हटलेलं आहे. ह्या व्याख्या बऱ्याच vague वाटतात, कारण यमक हे ९५% (९९% च म्हणायचं होतं, पण आपला तितका व्यासंग नाही) शेवटीच होतं.
--
माझं माझ्या वाचनावरुन आकलन हे, की, यमकात बहुतेकवेळी काव्याच्या शेवटीच सारखेच अक्षर सारख्याच स्वराबरोबर लागते.
शुक्रतारा मंद वारा. शुक्रतारे मंद वारा म्हणजे यमक नाही, पण वरील व्याख्येप्रमाणे अनुप्रास आहे. अनुप्रासात स्वराचे बंधन नाही.
सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे यमक 'गेयता' आणतं, खुलवतं. किंबहुना गेयतेसाठी यमक अत्यंत महत्त्वाचं आहे. (मेरा कुछ सामान-च्या वेळी गुलज़आर- बर्मनला: "उद्या टाईम्समधल्या लेखाला चाल लावायला सांगशील")
अनुप्रास गद्यातही खुलून दिसतो. त्याचा तसा गेयतेशी फार काही संबंध नाही.
--
निष्कर्ष एव्हढाच, 'सारखेच अक्षर/व्यंजन सारखे सारखे येणे' ह्या व्याख्येतल्या निकषाशिवाय दोन्ही गोष्टींत अलंकारिकदृष्ट्या काहीच साम्य नाही.
--
जाता जाता: दर्जेदार अनुप्रास करायला वाचन लागतं. (अ.गं.नी दर्जेदार शब्दाची नोंद घ्यावी.) यमक हे सामान्य जनतेचं आहे. इथे लोकसंगीतातलं एक अभिजात काव्य उद्धृत करु इच्छितो:
शांताबाई,शांताबाई, शांताबाई,शांताबाई ||धृ||
रूपाची खान, दिसती छान, लाखात छान,नजरेचा बाण,
तिरकमाण, मारीती चकरा तुझा ग नखरा, इकडुन तिकडं मारीती चकरा,
चकरा-नखरा, चकरा-नखरा,चकरा-नखरा ||१||
तेरा ये जलवा, माहीमचा हलवा, जिवाचा कालवा,
मनाला भूलवा,मामाला बाेलवा,
कालवा-हलवा, कालवा-हलवा, कालवा-हलवा ||२||
अटक मटक चवळी चटक,
लटक मटक वा-यानं उडती केस झटक,
लटक-मटक,लटक-मटक,लटक-मटक ||३||
खटापटा हीचा नटापटा, आहाे पटापटा कसा झटापटा,
जीव लटापटा आहाे लटापटा, हीचा नटापटा बघा पटापटा,
कसा-नटापटा, कसा लटापटा,कसा-नटापटा, कसा लटापटा ||४||
अजून काही निरीक्षणातून आलेले
अजून काही निरीक्षणातून आलेले मुद्दे:
१. यमकात ओळींची समान लांबी लागते.
२. 'सारखी' म्हणजे 'समान' अक्षरे चालतात. त-थ-द, ट-ठ-ड, न-म-ण इत्यादी. Equal नव्हे, equivalent.
--
तुम्ही सांगितलेल्या ओळींमध्ये अनुप्रास आणि यमक दोन्ही आहेत. दोन्ही कवितांच्या पुढच्या ओळींत यमकच जास्त आहे, अनुप्रास मध्येच डोकावून जातो. ह्याची नोंद घ्या; की, गेयता ही finally यमकातूनच आलेली आहे.
मी एकदा 'एकच प्याला'मधली एक
मी एकदा 'एकच प्याला'मधली एक क्लिप बघत होतो. चित्तरञ्जन कोल्ह्टकरांनी तळीराम केला होता. त्यात त्यांना कोणीतरी विचारतं 'मग प्रीतीविवाहाला तुम्ही प्रतिकूल असालच'. त्यावर त्यांच्या तोंडी एक वाक्य आहे - 'रंगभूमी आणि प्रेक्षक यांच्या मधे धगधगणाऱ्या दिव्यांची एक तळपती अग्निरेषा असते (किंवा असंच काहीतरी, पुढचं वाक्य महत्वाचं आहे). ती अग्निरेषा ओलांडून प्रीतीविवाह प्रत्यक्षात उतरले की त्यांचे पोरखेळ पाच पैशालाही पाहाण्याच्या लायकीचे नसतात'. हाच का तो शेक्स्पीअरियन अनुप्रास?
नाही.
नाही.
मूळ:
तळीराम : रंगभूमीच्या आणखी प्रेक्षकांच्या मध्ये दिव्यांची एक धगधगीत अग्निरेषा असते. नाटयसृष्टीची ही मर्यादा ओलांडून प्रीतिविवाह सत्यसृष्टीत उतरला, म्हणजे त्याचे पोरखेळ निम्मे दरानंसुध्दा पाहण्याच्या लायकीचे नसतात. लोक म्हणतात, नाटक हे संसाराचं चित्र आहे. पण मी म्हणतो की, हल्ली संसार हे नाटकाचं चित्र बनत चाललं आहे!
अंक १, प्रवेश २
त्याच प्रवेशातलं हे पूर्वानुप्रासाचं उदाहरण:
पाठशाळेत पाऊल टाकून पदवीचा वेळ लागण्याबरोबर मुलाला मतं आणि मिशा फुटू लागतात. मताच्या मंडपीवर मूर्खपणाला मनमोकळेपणानं मिरास मिळते आणखी मिशांचा मोर्चा आकडयांच्या वळणावळणानं पोरीबाळींच्या प्रेमाकडे वळतो.
?
आपोआप चालीत वाचलं.
Automaton?
Energizer Bunny / Duracell Bunny?
(Cf. हात चोळीत गेला. (Or, rather, the reverse phenomenon thereof.))
Indeed, it’s a fallacy to
Indeed, it’s a fallacy to think that people “need resources” in the first place. They need ways of growing food, moving around, lighting their homes, displaying information, and other sources of well-being. They satisfy these needs with ideas: with recipes, formulas, techniques, blueprints, and algorithms for manipulating the physical world to give them what they want. The human mind, with its recursive combinatorial power, can explore an infinite space of ideas, and is not limited by the quantity of any particular kind of stuff in the ground. When one idea no longer works, another can take its place.
_________________ page 127 of Steven Pinker’s book, Enlightenment Now.
ऋषिकेश, मेघना भुस्कुटे, मनोबा
ऋषिकेश, मेघना भुस्कुटे, मनोबा, अनु राव, राधिका, अतिशहाणा, नगरीनिरंजन, रोचना, विसुनाना, अमुक, Nile, राजेश घासकडवी आणि इतरही अनेक महान आयडी ऐसीवर का येत नाहीत आता. माझी या सर्व लोकांना विनंती आहे परत ऍक्टिव व्हा अशी. भा. रा. भागवतांवर जसा विशेषांक निघालेला तसलं काहीतरी भन्नाट परत व्हायला हवं आहे.
माझ्यापुरतं सांगतो
माझ्यापुरतं सांगतो. फारसं काही सुचत नाही म्हणुन लिखाण करत नाही, धागा काढत नाही. इथं समाजकारण आणि राजकारणावर ज्या गप्पा/चर्चा चालतात, त्यात मला फारशी गती नाही. आणि हल्ली रसही उरलेला नाही शिवाय हापिसातली कामं वगैरे दरोजच्या बाबींतही जरा जास्त व्यग्र आहे.
दुकानदाराचा चेहरा कसा आहे
दुकानदाराचा चेहरा कसा आहे यावर ग्राहकांची संख्या अवलंबून असते. लोक तापट, उग्र, उदासीन, उपहासी, अहंगंडी दुकानदाराकडे जात नाहीत, जाणे टाळतात, माल किती का उत्कृष्ट असेना. माल आणि भाव यांचे शेकडो लिखित नियम असतात पण या चेहऱ्याचा एकही नियम नसतो. लोक तिथे मजबूरीने जात असतात.
आपण जी यादी दिली आहे ती काही क्विक संतापी लोकांची नाही. उदा. घासकडवींवर कितीही कठोर,कडवट नि उपहासात्मक टिका केली तरी त्यांचा उत्तराचा सुर बदलत नसे.
---------------------
आपले सदस्य आपले असेट्स आहेत नि त्यांना जपले पाहिजे अशी धारणा हवी. कितीही सदस्य गेले तरी कंक गेला पण कंक नाही गेला (अशी काहीतरी म्हण आहे) असं वातावरण तर संस्थळावर प्रेम करणाऱ्या, तिथे गर्दी वाढवू शकणाऱ्या सदस्यांची गुणसुत्रे कायमची नष्टच होत राहतील.
------------------------
संस्थळा श्रेणी देण्याचे/ न देण्याचे अधिकार अन्यायकारक आहेत. श्रेणी देणारांची एक लॉबी आहे. ती गुप्त आहे म्हणून एक व्यक्ति वा एक विचारधारा हाकलायची म्हटलं कि ते सहजसाध्य आहे.यानं एकुलतं लेखन करणाऱ्या बिन-लॉबीच्या लोकांना इथे राहण्यात स्वारस्य राहत. तरी काहीही म्हणजे काहीही लिहायचा स्वैराचार (उदा. गरीबांना मारून टाकणं (गब्बर हमका माफि देव)) ज्यांना हवा आहे ते इथे टिकले आहेत.
विवादास्पद बरंका
गब्बरबुवांचे टोटलच विचार स्फोटक असले तरी ते
(उदा. गरीबांना मारून टाकणं (गब्बर हमका माफि देव))
इतक्या लेव्हलचं लिहीतात तेव्हा त्यांना समज दिली जाते. त्यांनी असंच जाळून टाकलं पाहिजे का बुल्डोझर चालवला पाहिजे अशा अर्थाचं काहीतरी लिहीलं होतं तेव्हा घासकडवी किंवा जंतू (नम: नम:) पैकी कोणीतरी समज, आणि अगदी नम्र-मार्मिक शब्दांत दिल्याचं पक्कं लक्षात आहे. संस्थळाने अगदीच काही कमरेचं काढून डोक्याला गुंडाळलेलं नाही.
--
अजो, मार्मिक दिलाय. बाकी ते लॉबी वगैरे एकदम फिट्ट बरंका.
आपले सदस्य आपले असेट्स आहेत
आपले सदस्य आपले असेट्स आहेत नि त्यांना जपले पाहिजे अशी धारणा हवी. कितीही सदस्य गेले तरी कंक गेला पण कंक नाही गेला (अशी काहीतरी म्हण आहे) असं वातावरण तर संस्थळावर प्रेम करणाऱ्या, तिथे गर्दी वाढवू शकणाऱ्या सदस्यांची गुणसुत्रे कायमची नष्टच होत राहतील.
कामुनकी पण ह्याला अनुमोदन देऊस वाटल.
श्रेण्या देता येईनात, अशीच घ्या "मार्मिक"
मराठी न्यू वेव्ह
मराठी सिनेमात न्यू वेव्ह आल्ये का?
The Marathi Wave
नक्की काय समजता?
अमुक व्यक्ती ऐसीवर आहे का, याचा अर्थ नक्की कसा लावायचा असा प्रश्न आहे. काही लोक ऐसीवरच्या लिंका दिल्या तर वाचतात, त्यावर काही प्रतिक्रिया व्यक्त करतात; कधी काही मदत करतात; हौसेनं इतरांना त्या लिंका पाठवतात; स्वतः काही लिहितात किंवा काही लिहीत नाहीत; ऐसीवर लिहितात किंवा लिहीत नाहीत; तर यांतले नक्की कोण ऐसीवरचे मानायचे?
'ऐसीवरचे' याची व्याख्या तुम्ही स्वतःपुरती काय करता?
अवांतर
ऐसीचे सदस्यत्व स्वत:हून घेणे आणि ऐसीवर लेख किंवा प्रतिसाद स्वत:हून टाकणे.
आता इथे एक अवांतर सांगतो. ऐसीवर येऊ इच्छिणारे कि्वा पूर्वी येऊन गेलेले अनेक लोक व्यक्तिगत संपर्कात असतात. अशा कित्येक लोकांकडून आलेली एक समान प्रतिक्रिया म्हणजे 'इथले लोक' (तुमच्या भाषेत सदस्यत्व स्वत:हून घेणारे आणि लेख किंवा प्रतिसाद स्वत:हून टाकणारे लोक) स्वतःला सगळ्यातलं फार समजतं अशा आगाऊ अविर्भावात असतात, आणि इतके छिद्रान्वेषी असतात, की इथे फार रमता येत नाही. त्यामुळे आपलं लेखन इथे प्रकाशित करायला अनेकांची हरकत नसते, पण येऊन प्रतिसाद द्यायला ते बुजतात किंवा ते त्यांना नकोसं वाटतं. शिवाय, अनेक लोक वाचनमात्रही असतात.
अगदी.
थले लोक' (तुमच्या भाषेत सदस्यत्व स्वत:हून घेणारे आणि लेख किंवा प्रतिसाद स्वत:हून टाकणारे लोक) स्वतःला सगळ्यातलं फार समजतं अशा आगाऊ अविर्भावात असतात, आणि इतके छिद्रान्वेषी असतात, की इथे फार रमता येत नाही.
मिपावर कॅटेगरी आहे काथ्याकूट म्हणून. त्यापलिकडची पायरी, अक्षरश: कीस पाडणे ही ऐसीचर्चांवरची पहिली पायरी आहे. शिवाय कंपूबाजी वेगळीच. इथे कंपूबाजी काही वाईट किंवा अयोग्य आहे असं म्हणणं नाही. थोडं ते ओळखीच्या लोकांबरोबर होतंच. पण ही साईट नव्या लोकांसाठी अजिबात 'वेलकमिंग' नाही. ह्यातल्या दोन्ही गटांत मी येत जाऊन-येऊन असतो, म्हणून वरील टिप्पणी स्वत:लाही लागू होतेच.
कीस पाडू कीस
अक्षरश: कीस पाडणे ही ऐसीचर्चांवरची पहिली पायरी आहे. शिवाय कंपूबाजी वेगळीच. इथे कंपूबाजी काही वाईट किंवा अयोग्य आहे असं म्हणणं नाही. थोडं ते ओळखीच्या लोकांबरोबर होतंच. पण ही साईट नव्या लोकांसाठी अजिबात 'वेलकमिंग' नाही. ह्यातल्या दोन्ही गटांत मी येत जाऊन-येऊन असतो, म्हणून वरील टिप्पणी स्वत:लाही लागू होतेच.
तात्पर्य : जे आपल्या धाग्यांवर येऊन प्रतिसाद देत नाहीत, त्यांच्यासाठी नव्हे तर थत्तेव्याख्येनुसार ऐसी सदस्य असलेल्यांसाठी ही बाब चिंतनीय आहे. (संदर्भासाठी मूळ चर्चा / शेरे इथे आणि इथे)
'ऐसीवरचे' या व्याख्येसाठी
'ऐसीवरचे' या व्याख्येसाठी थत्यांशी सहमत आहे.
ऐसी हा मध्यबिंदू धरून ही व्यापक होत जाणारी वर्तुळं (concentric circles) आहेत असं समजा. मालक-संपादक-व्यवस्थापक-सक्रिय सभासद-वाचनमात्र सभासद-पाहुणे लेखक-वाचनमात्र अ-सभासद-जनरल पब्लिक.
त्यापैकी 'ऐसीवाले' ही क्याटेगरी सक्रिय सभासद या वर्तुळाला थांबवण्यात यावी.
'संस्थळ वेलकमिंग नाही' हे खरं आहे असं आपण मानू. पण कोणत्याही गप्पांंच्या अड्ड्यासाठी 'वेलकमिंग असणे' हा निकष कसा काय होऊ शकेल?
मुक्त गप्पांचा अड्डा वेलकमींग
पण कोणत्याही गप्पांंच्या अड्ड्यासाठी 'वेलकमिंग असणे' हा निकष कसा काय होऊ शकेल?>
मुक्त गप्पांचा अड्डा वेलकमींग असायलाच हवा ना?
मला वाटते, इथे प्रतिसाद देण्यात भलतीच कंजुशी केली जाते. जो लिहिण्यासाठी इथे येऊ इच्छील त्याला प्रतिसादांची अपेक्षा असणारच. त्या बाबतीत हे संस्थळ अनवेलकमींग वाटते खरे.
गांभीर्याच्या गप्पा?
गप्पा म्हणजे नक्की काय?
दर शुक्रवारी आणि सोमवारी विकेण्डच्या गप्पा मारायचा मला कंटाळा येतो. 'मी विकेण्डला पार्टीछाप काहीही करत नाही आणि तुमच्याकडे कशाबद्दल पार्टी असणारे, या चौकशांसाठी माझ्याकडे बुद्धी आणि वेळ नाही', असं म्हणत नाही एवढंच. गेल्या आठवड्यात कामाच्या दृष्टीनं सांगण्याजोगं काही सापडलं का, किंवा येत्या आठवड्यात काम करण्यासाठी काही नवे बेत आहेत का, अशा गप्पा मारायला मी उत्सुक असते. पण बहुतेकशा लोकांना याबद्दल बोलायचं नसतं. क्वचित कोणी तरी येऊन म्हणतं, 'मी विकेण्डला तो-हा ब्लॉग वाचला. त्यातल्या मुद्द्यांबद्दल आपण चर्चा करायची का?' मग मी हौसेनं तो ब्लॉग उघडते.
प्रत्यक्ष आयुष्यात (पोटापाण्यासाठी) आणि फेसबुकवर बऱ्यापैकी लिहिते असणाऱ्या काही लोकांनी ऐसीवर निष्कारण (अनेकदा मुद्दा समजला नसूनही किंवा त्याबद्दल अभ्यास नसूनही) उगाच कीस पाडला जातो, म्हणून ऐसीवर लिहीत नाही असं स्पष्ट वा प्रच्छन्नपणे सांगितलं आहे. या लोकांची वयं, स्वभाव, अभ्यासाचे विषय बरेच निरनिराळे आहेत. या लोकांनी ऐसीसाठी मुद्दाम लेखन मागितल्यावर दिलेलंही आहे. थोडक्यात या लोकांना 'ऐसीवाले' म्हणत नसू तर निदान ऐसीचे हितचिंतक समजायला हरकत नाही. हे लोक दिवाळी अंकांत भेटतात.
या कीसपाडूपणाचं वर्णन असेच एक ऐसी-हितचिंतक असं काहीसं करतात - आकाशात सुंदरसा धूमकेतू दाखवायला जावं तर लोक नखांतली घाण बघत बसतात.
मुक्त गप्पांचा अड्डा वेलकमींग
मुक्त गप्पांचा अड्डा वेलकमींग असायलाच हवा ना?
माझ्या नात्यात एक मध्यमवयीन मामा आहेत. ते स्वतःला भलतेच कूल / रॅड वगैरे समजतात. कोणाशीही ऐसपैस गप्पा मारू शकतात. समोरच्याची मतं पटली नाहीत तरी काही कॉमन ग्राउंड मिळेपर्यंत चिकाटीने त्याला उकरत राहतात. समारंभात वगैरे आपसूक भेटला तर गप्पा मारायला मस्त माणूस आहे.
पण त्याला कधीही आवर्जून भेटावं असं वाटत नाही.
डू यू सी माय पॉईंट?
भलताच अर्थ
एकदम त्या टोकाला जायची गरज नाही. किंबहुना ते टोक जाम रेअरही आहे. वेलकमिंग असणे म्हणजे हे अभिप्रेत नक्कीच नाही. नवीन लोक आले की ''याना, इथे प्रतिसाद द्याना, इथे नाही तर तिथे तरी लिवा ना'' करायची गरज नाही. त्यांनी दिला की त्या प्रतिसादाचं स्वागत करावं, अति खवचटपणा करण्याऐवजी दुर्लक्ष करावं इतकंच अभिप्रेत आहे.
एक उगाचच आपली शंका.
prenuptial agreement (उच्चार न आल्याने मराठीत लिहिले नाही) असावी की नसावी?
माझ्या मते वैवाहीक जीवनाची सुरुवात इतकी हिशेबिपणे केली तर त्यातील निखळ आनंद कमी तर होत असावा.
(ज्योतिषात ७ वे घर विवाहाचे असते यतर ८ वे हे 'merging' चे असते मग ते शारीरीक एकरुपतेचे असो वा आर्थिक एकरुपतेचे.) हे असं तुझं-माझं, तुझं-माझं करुन कितपत आनंदी वैवाहिक आयुष्य जगता येत असेल?
एक उगाचच आपली शंका.
आमचा आता एक पाय मसणात (;)) तेव्हा आमचं मत जाउ द्या, पण तरुण पिढीला prenuptial agreement बद्दल काय वाटतं?
माझ्या मते वैवाहीक जीवनाची
माझ्या मते वैवाहीक जीवनाची सुरुवात इतकी हिशेबिपणे केली तर त्यातील निखळ आनंद कमी तर होत असावा.
लग्नाआधीच पत्रिका, कुंडली ग्रहदशा वगैरे पाहून, गुण जुळवून पाहून त्यावर लग्नाचा निर्णय किंवा वैवाहिक सहजीवनाच्या भविष्याबद्दल जजमेंट.. हाही पक्का हिशेबीपणा नाही वाटत?
अवांतर
लग्नाआधीच पत्रिका, कुंडली ग्रहदशा वगैरे पाहून, गुण जुळवून पाहून त्यावर लग्नाचा निर्णय किंवा वैवाहिक सहजीवनाच्या भविष्याबद्दल जजमेंट.. हाही पक्का हिशेबीपणा नाही वाटत?
.
अवांतर :
.
विवाहसंस्था, पवित्रबंधन वगैरे ज्या संकल्पना ज्या धर्मावर आधारलेल्या आहेत त्या धर्मात "जन्मा पेक्षा कर्म श्रेष्ठ" ही शिकवण दिलेली आहे.
व्यक्तीची पत्रिका पहाणे व त्यावरून व्यक्तीचे मूल्यमापन करणे हे व्यक्तीच्या गुणांपेक्षा व कर्मापेक्षा व्यक्तीचा जन्मदिवस व जन्मवेळ यांना अधिक महत्व देणारे कसेकाय नाही ?
.
हे कधी झालं ? एकदम गरमागरम
हे कधी झालं ? एकदम गरमागरम ताजी न्यूज दिसते.
.
महाभारत हे जन्मापेक्षा कर्माला अधिक महत्व दिले जावे या संकल्पनेबद्दलच आहे की.
कर्मयोग हे काये ?
या भूमिला भारतवर्ष हे नाव त्यामुळेच मिळाले ना ?
.
लोक त्याप्रमाणे वागत नाही असा प्रतिवाद करू शकता. पण तो मुद्दा नाहीच.
मुद्दा हा आहे की - धर्मात ती शिकवण दिलेली आहे का ?
.
थत्तेचाचांना "फुर्रोगाम्यांचे-फुर्रोगामी" ही पदवी द्यायला हरकत नाही.
.
साड्डे नाल
१. 'साडे'चं मूळ स+अर्ध असणं हे सयुक्तिक वाटतं.
२. दीड आणि अडीच ह्यांची वारंवारिता अधिक असल्याने साडेएक आणि साडेदोन म्हणण्याऐवजी ते रुळले असावेत.
३. तस्मात, तीन आणि नंतरच्या संख्यांनाच साडेसाथी येत असावी.
४. 'माडे' हे ७५% असण्याऐवजी केवळ खेळताना साडेचा यमकानुप्रासी सोबती म्हणून आले असावे, असा एक अंदाज.
अवांतर:
फ्रेंचमध्येही १६ आणि ६९* नंतर अंकमोजणीचं स्वरुपच उलटं-पालटं* होतं. शंभरातील नव्व्याण्णव असण्याचा तिटकारा की काय, म्हणून हा आकडा चक्क चार वीस (अधिक) दहा (अधिक) नऊ (quatre-vingt-dix-neuf) असा लिहिला जातो.
*figures!
तसं तर साडेतीन ला सुद्धा औट
तसं तर साडेतीन ला सुद्धा औट असा शब्द आहेच. दोन पिढ्यान मागे दिडकी, अडीचकी आणि औटकी चे पाढे शंभर पर्यंत घोकलेली माणसे असायची म्हणे.
शर्यतीच्या सुरुवातीला वार्निंग म्हणून तीन अंक मोजायचे काहीतरी logic असावे. "तीन" असे ओरडायच्या आधी कुठले तरी दोन शब्द हवेत
सॅक्रेड गेम्स
https://www.economist.com/prospero/2018/07/19/netflix-makes-a-statement…
सॅक्रेड गेम्सबद्दल बरंच ऐकायला मिळतंय. मी हल्ली नेटफ्लिक्स पाहणं बंद केलंय. निव्वळ मुद्दाम काहीतरी अतिरेकी दाखवायच्या त्यांच्या पॅटर्नचा कंटाळा आलाय. प्रचंड हिंसा, विनाकारण सेक्स सीन्स, काहीतरी वीअर्ड कॅरॅक्टर्स यामुळं एखादी मालिका किंवा चित्रपट पाहिल्यानंतर दोनतीन दिवस अस्वस्थ वाटतं. (बाकी आजकाल नेटफ्लिक्सवर जनरली बी-रेटेड कंटेंट जास्त असतं).
ऐसीवर काही दिसलं नाही म्हणून विचारतोय. इथल्या मंडळींचं काय मत ब्वॉ
अर्धवट अभ्यास...
मी बघायला सुरुवात केली, पण मध्येच फोन आल्यामुळे पहिला भागही पूर्ण बघून झाला नाही. त्यापुढे सलग वेळ नव्हता म्हणून बघितलेलं नाही. जेवढं बघितलं तेवढं बघून मुद्दाम वेळ काढून बघावं इतपत चांगलं वाटलं. सुरुवातीच्याच सीन्समध्ये हिंसा असली तरी ती बटबटीतपणे दाखवलेली नाही.
आख्खा सिनेमाच....
'अय्या' हा मराठी माणसानं काढलेला संपूर्ण मराठी चित्रपट आहे. दाखवलेला द. भारतीय इसमही पुणेरी.
कचरापेटी हे चित्रपटातलं पात्र मानायला हरकत नाही. कचरा, त्याची दुर्गंधी, तो बघून येणारी शिसारी यांमुळे रानी मुखर्जीच्या पात्राला सुगंध हवाहवासा वाटतो. तिच्या लहानपणापासूनच्या आयुष्याच्या साचलेपणाचं, त्याबद्दल तिला येणाऱ्या शिसारीचं प्रतीक म्हणजे ती कचरापेटी. कचरापेटी दिसायला किळसवाणी म्हणून ती तमिळ मुलाच्या शारीरिक गुणधर्मांकडे आकर्षित होते; सुबोध भावेपासून ती पळून जाते.
वायले
प्रख्यात चित्रकार गायतोंडे यांच्याबद्दल लिहिलंय का हे ?
गायतोंडे सारस्वत असतात ना ? मग त्यांना शाकाहारी करण्याचं पाप कुठे फेडणार तुम्ही ?
हे चित्रकार गायतोंडे नव्हेत. ते पक्के मांसाहारी होते. नवाजुद्दिन सिद्दिकी 'सेक्रेड गेम्स'नावाच्या मालिकेत गायतोंडे नावाच्या एका माफिया गुंडा(?)च्या भूमिकेत आहे. त्याचं पात्र असं दाखवलं आहे. ते पाप अनुराग कश्यप नावाच्या इसमाचं असावं.
( तुम्ही) सिनेमावाले पोएटिक
( तुम्ही) सिनेमावाले पोएटिक का काय ते लायसन्स म्हणून काहीही करता. .
हेराफेरी नामक पिकचर मध्ये बाबुराव आपटे नावाचा परेश रावळ जे काही बोलताना दाखवलंय तसा कुठलाही आपटे दाखवा आणि हजार रुपये मिळवा .
( त्यापेक्षा सध्या स्वतःच्या खासदार आयूक्शात परेश रावळ बोलतो , तेसुद्धा जास्त तर्कसंगत असतं )
अवांतर : परवा संस्थापक अध्यक्षांकडून, तुम्ही गायतोंडे विषयावर संशोधन करत आहात असं कळालं . गृहीत धरलं की तुमचे संशोधन उच्चभ्रू चित्रकाराबद्दल असणार , पण तुम्ही तर गायतोंडे मिसळ खाताय असं आता लक्षात येतंय
आशावाद
हेराफेरी नामक पिकचर मध्ये बाबुराव आपटे नावाचा परेश रावळ जे काही बोलताना दाखवलंय तसा कुठलाही आपटे दाखवा आणि हजार रुपये मिळवा .
कोणी तरी आपटे एवढा कूल निघेल या आशेवर मी अजूनही 'हेरा फेरी'च्या नावानं कढ काढते.
"मस्त से नहा धोके संडे को आना. पैसा लेके जाना. जरूर आना, नहीं तो मै आके पैसा देके जाऊंगा." आशावादासह, थोडी विनोदबुद्धी बाळगा.
हेराफेरी नामक पिकचर मध्ये
हेराफेरी नामक पिकचर मध्ये बाबुराव आपटे नावाचा परेश रावळ जे काही बोलताना दाखवलंय तसा कुठलाही आपटे दाखवा आणि हजार रुपये मिळवा .
बाजीराव सिंघम हे मराठमोळं नाव आणि पात्र विसरलात का?
अभ्यंकर की कायतरी नावाचा लँड माफिया..
साधू आगाशे नावाचा पोलीस.
"दामोदर वीर सावरकर" नावाचा अंदमानात काळ्यापाण्याची सजा भोगणारा क्रांतिकारक.
हिंदी सिरीयलमध्ये धुरंधर "भटावडेकर" नावाचं पात्र.
१. काँक्रीट स्लीपरमध्ये
१. काँक्रीट स्लीपरमध्ये रुळाचे अँकर आधीच टाकलेले असतात.
२. पर्मनंट वे इन्स्पेक्टरकडे गेज असतो (गो-नो गो वाला). त्याने नियमितपणे तपासणे अपेक्षित असते.
मला तर दर तीन चार मिनिटांनी पास होणाऱ्या लोकलच्या व्हायब्रेशननी खालची खडी जागची हलली (विशेषत: वळणावर) तर काय अशी कायम भीती वाटते. बट इट सीम्स रूळ + स्लीपर + खडी हे एकत्रितपणे एकमेकांना धरून ठेवतात.
२ रुळांमधील अंतर जराही कमी
२ रुळांमधील अंतर जराही कमी कजास्त झाले तर आगगाडी घसरण्याचा धोका असतो.
हे तितकेही खरे नसावे. बोले तो, थोडासा टॉलरन्स असावा.
(१२ मिमी (=१६७६ मिमी१ - १६६४ मिमी२) (म्हणजे एका सेंटिमीटराहून अधिक परंतु सव्वा सेंटिमीटराहून किंचित कमी) हा काही थोडाथोडका टॉलरन्स नव्हे. वरच्या दुव्यातील "आयबेरियन गेज" (आणि त्याच्या विविध आवृत्त्या) विरुद्ध इंडियन गेजचे उदाहरण पाहावे. पोर्तुगालातली जुनी सेकंडहँड इंजिने नि डबे जर आर्जेंटिनात बिनदिक्कत चालत असतील, तर इंडियातल्या रुळांमधले अंतर (काही मर्यादांमध्ये) जरासे कमीजास्त झाल्याने एवढेही आभाळ कोसळत नसावे. (चूभूद्याघ्या.))
..........
१ "इंडियन गेज". बोले तो, भारतात ज्याला "ब्रॉडगेज" म्हणतात, ते. हे प्रामुख्याने भारतीय उपखंडात वापरले जाते. आर्जेंटिनातही वापरले जाते. झालेच तर,
सान फ्रान्सिस्कोची उपनगरीय सेवा जी "बार्ट", तीही इंडियन गेजवर बेतलेली आहे म्हणतात.
२ जुने पोर्तुगीज गेज. स्पेन आणि पोर्तुगालमधील "आयबेरियन गेज" पद्धतीतील जी वेगवेगळ्या मापांची गेजे आहेत, ज्यांच्या गाड्या एकमेकांच्या रुळांवरून बिनधास्त धावतात, त्यांपैकी सर्वात कमी मापाचे गेज. (इंडियन गेज हे आयबेरियन गेज पद्धतीतील सर्वाधिक मापाच्या गेजहून अधिक मापाचे आहे.)
@शुचि, सध्या ज्योतिष सोडलं
@शुचि, सध्या ज्योतिष सोडलं असं वाटलं.
एक प्रतिसाद इथे :http://aisiakshare.com/comment/reply/6669/169012 दिलेला.
सध्याच्या महाराष्ट्र बोर्डाची
सध्याच्या महाराष्ट्र बोर्डाची बालभारतीने छापलेली 10वीची मराठीची व इंग्रजीची पुस्तके पाहीली. मराठीच्या पुस्तकात चक्क दीड-दोन पानांचे धडे, क्वचीतच काही धडे ३-४ पानांचे. दोन कुठल्याही रँडम परिच्छेदांच्या मधला असंबद्ध भाग धडे म्हणून चिटकवल्यासारखं वाटलं, अश्याने आशयाची मोठी हानी होते, फारसं हाताशी न लागताच धडा संपतो. धडे म्हणून असणारा कंटेंटदेखिल बराचसा स्मरणरंजनात्मक(तोदेखिल आमच्या काळात असायचे तसले स्मरणरंजन नव्हे, पुर्वीचं स्मरणरंजनच वेगळं असायचं..) आणि वांग्मयीनदृष्ट्या फारसा ग्रेट नव्हे. कविता तर तद्दन फालतू म्हणता येतील अश्या, निदान १०वीत तरी ह्याच्याहून अधिक प्रगल्भ कविता हव्या होत्या. एक सुंदर भाग असा की व्युत्पत्ती कोश तसेच इतर संदर्भसाहित्य कसे वापरावयाचे याविषयीच्या सुचना. (अर्थात त्या देताना बाळबोधपणा आहेच, जो १०वीत छपरी वाटतो). तर, प्रश्न असा की असे छोटे धडे १०विच्या वर्गाला असणे योग्य आहे का?
त्यामानाने इंग्रजी धडे मात्र बरेचसे मोठे आणि कविता मोठमोठ्या कविंच्या आढळल्या.