वर्णव्यवस्था आणि आयुष्यमान

एखाद्या काळातल्या सर्व वाईट गोष्टी खर्‍या आणि चांगली गोष्ट एकही खरी नाही ही भूमिका किती विवेकवादी, किती समतावादी, किती सत्यवादी, आणि किती अपॉलिटिकल?

एखाद्या काळातल्या सर्व वाईट गोष्टी खोट्या आणि चांगली गोष्ट एकही खोटी नाही ही भूमिका किती विवेकवादी, किती समतावादी, किती सत्यवादी, आणि किती अपॉलिटिकल?

या एकाच मुद्द्याचा वेगळा धागा का बरे काढला असावा? याचा/असा विचार करतोय.
बाकी चालुदे .. माझा पास!

एखाद्या काळातल्या सर्व वाईट गोष्टी खर्‍या आणि चांगली गोष्ट एकही खरी नाही ही भूमिका किती विवेकवादी, किती समतावादी, किती सत्यवादी, आणि किती अपॉलिटिकल?

Exactly who has taken that stand? रोख कळला नाही.

समजा वर्णजर्जर आणि शतकसंपन्न लोक प्राचीन भारतात अस्तित्त्वात होते. पण माझ्या आजुबाजूला जात या संस्थेला मोठेच सामाजिक स्थान आहे आणि नव्वदीच्यावर जगणारे फारच कमी लोक दिसतात. माझ्या पूर्वजांच्या चार-पाच पिढ्यांपर्यंत शंभरी गाठलेले कुणीच नव्हते. सर्व जात मात्र पाळत असत. यावरून वर्णजर्जरतेचे आयुष्य शतकसंपन्नतेपेक्षा अधिक आढळते. कोणी जाणकार काही वाजवी विश्लेषण करून एका लक्षणाचा (शतकी आयुष्य) र्‍हास आणि दुसर्‍या लक्षणाची भरभराट (जन्मनिर्धारीत जातीव्यवस्था) या दोन गोष्टी एकत्रितपणे स्पष्ट करू शकल्यास त्या कधीकाळी एकत्रित नांदत असतील या शक्यतेला विचारात घेता येईल.

यू.एस. मध्ये लग्नाच्या वेगवेगळ्या वाढदिवसांकरिता नावे आहेत, आणि त्याबाबत काहीकाही परंपरा देखील आहेत (विकिपीडिया दुवा).
रजत : २५ वर्षे
सुवर्ण : ५० वर्षे
हीरक : ६० वर्षे
...
यू.एस.मध्ये वैवाहिक जीवनाचा अवधी विचारला तर मग लोक >६० वर्षे सांगत नाही. (सरासरी/मध्यवर्ती)* १५ वर्षे इतका काहीतरी सांगतात. काहीतरी गडबड आहे खास. (सेन्सस ब्यूरोचा पीडीएफ दुवा)

*अशा चर्चांमध्ये असले तपशील निरर्थक असतात, म्हणून शब्द खोडला आहे. मुळातल्या चर्चासूत्रातही तो तपशील घातलेला नाही. "सरासरी" या कल्पनेचा २च्या वर्गमूळाइतका संदर्भ या चर्चेत नाही.

गडबड आहे, असे समजले तर अमेरिकेबद्दल दोनच पर्याय उद्भवतात :
(पर्याय १) हीरक-जयंती सोहळा वगैरे तपशील चुकीचे आहेत आणि असे कुठले सोहळे होतच नाहीत. आणि सामाजिक रूढींबाबत उपलब्ध असलेली सर्व माहिती खोटी आहे. त्यामुळे यू.एसमध्ये वर्णभेद कायम ठेवणारे कायदे होते, असे वर्णनही खोटे आहे.
(पर्याय २) हीरक जयंती सोहळा होतो हे सत्य मानले, तर अमेरिकेत वैवाहिक स्थितीचा अवधी ६० वर्षे किंवा अधिक होता हे सत्य आहे असे मानावे लागते.
(कदाचित आणखी पर्याय आहेत, पण चर्चाप्रस्तावाच्या अनुषंगाने ते पर्याय सुचत नाहीत.)

--------
(१) यू.एस.मधील वैवाहिक जीवनाचा अवधी/जिम क्रो कायदे आणि (२) वैदिक काळातील आयुष्यमान/वर्णभेद या दोन्ही बाबतीतल्या युक्तिवादांत घोटाळा आहे, अशी सहमती व्यक्त करतो.

पुरातन काळातल्या लोकांचे जीवनमान किती होते याचे उत्तर ३०-४० वर्षे असे दिले जाते.

हे थोडं समजावून घ्यायला हवं. समजा हा आकडा ३५ वर्षं आहे असं धरून चालू. तो बहुतेक वेळा जन्माच्या वेळी अपेक्षित आयुष्य या प्रकारचा असायचा. सगळेच लोक ३५ वर्षांचे झाले की मरत असा नव्हे. मरणाच्या वयाची सरासरी = ३५. यात अनेक बालकं १ वर्ष किंवा ५ वर्षं पूर्ण होण्याआतच मरत. ही संख्या मोठी होती (सुमारे ३०%) त्यामुळे सरासरी विशेष कमी होत असे. वरच्या आलेखात एकाच वर्षी असलेली विविध वयांच्या लोकांचं अपेक्षित जीवनमान दिलेलं आहे. १८५० साली जन्मतः अपेक्षित वय ३८ होतं. पण दहा वर्षांपुढे जगलेल्यांसाठी ते ५८ पेक्षा अधिक होतं. त्यामुळे वयस्क लोकच त्या काळी नव्हते असं म्हणता येत नाही.

मग आश्रम पद्धतीत आयुष्य १०० वर्षे कसे?

हा भाग मला कळला नाही. आश्रम पद्धतीत १०० वर्षांचा उल्लेख कशा प्रकारे आला आहे हे सांगाल का? संदर्भ देण्याची गरज नाही, नुसती माहिती हवी आहे.

अरुण जोशींचे म्हणणे असे दिसते की तुम्ही वेद (किंवा जुने ग्रंथ) हे अ‍ॅज इज स्वीकारा किंवा नाकारा. म्हणजे १०० वर्षे आयुष्य खोटे असेल तर वेदच टाकून द्या मग वर्णव्यवस्था होती असेही मानू नका (पक्षी वर्णव्यवस्था नव्हतीच सगळे समान होते असे माना).

असे म्हणण्याला काय आधार ते कळत नाही. वर्णव्यवस्था नव्हती असे मानले तरी समानता होती असे का मानावे? वर्णव्यवस्था (असमनतेचा उगम म्हणून) नव्हती असे अनेक विद्वानांनी आधीच सांगितलेले आहे. असमानता होतीच. जाती होत्याच.