निर्भया - दिल्ली आणि मुंबई नंतर सगळं शांत शांत का ?

तुमची कळकळ समजू शकतो. पण मीडियाकडून तुमच्या अपेक्षा अधिक आहेत असं वाटत नाही का? भारतात दरवर्षी वीस हजार बलात्कार होत असतील तर दर दिवसाला सहाशे बलात्कारांच्या बातम्या देता येतील का? त्यामुळे काही प्रमाणात मीडियाकडून चेरीपिकिंग होणार याला इलाज नाही.

आदर्श समाजात शून्य बलात्कार व्हावेत. आदर्श समाजात कोणाच्याच बाबतीत भेदभाव होता कामा नये. तिथपर्यंत पोचायला अजून बराच वेळ आहे. कोणीच जवळपासही पोचलेलं नाही. गेली काही दशकं, शतकं हा प्रवास हळूहळू चालू आहे. उद्याचं माहीत नाही, पण दहा वर्षांनी आजच्यापेक्षा चांगली परिस्थिती असेल याची खात्री आहे. धीर धरा थोडा. आणि दरम्यान खचून जाऊ नका.

दलितांच्या प्रश्नावर मी स्वत: काही फार लिहीत नाही. पण ह्याचा अर्थ असा अजिबात नाही की आम्हाला त्या प्रश्नांचे गांभीर्यच कळत नाही वा दलितांवरचे अन्याय फार अतिशयोक्त पद्धतीने मांडले जातात असे आम्हांस वाटते. आमच्या मौनाचा अर्थ असा आहे की आम्हाला त्या प्रश्नांची वैयक्तिक पातळीवर फारशी माहिती नाही आणि असे असल्याशिवायचे लिखाण केवळ वरवरचेच होणार.

आमचे मौन असले तरी आमची सहानुभूति तुमच्याच मागे आहे ह्याचा विश्वास बाळगा.

मिझोरामचा एक्झिट पोल कुणी ऐकला होता का? आम्ही एका तरी राज्यात ३/४ बहुमताने जिंकलो असे काँग्रसने कधी सांगीतले काय? (यावरून) काय मेडियाचं घेऊन बसला आहात?

प्रायवेट मधे उच्चवर्णीय लोक दलितांबद्दल हिनतेने बोलतात, विशेषतः शहरी आरक्षण अनुभवलेले लोक. आणि केवळ कायद्याच्या भयाने ते तोंड गप्प ठेऊन असतात. दुसरीकडे जे चार चांगले उच्चवर्णीय असतात त्यांच्याबद्दल दलितांनाही विश्वास नसतो. कसा असेल? असा विश्वास चेक करण्याचा कोणता मेकॅनिझम अजून विज्ञानाकडे उपलब्ध नाही.

नोईडाच्या सेक्टर १६ ए मधे सगळे न्यूज चॅनेलचे ऑफिसेस आहेत. तिथून जे काही जवळ पडतं ती मोठी बातमी हा साधा फॉर्म्यूला आहे.

एकूणच कोणती "बातमी" निवडावी - कोणत्या प्रसंगाची बातमी 'करावी' वगैरे गणिते त्या घटनेचे सामाजिक/राजकीय/आर्थिक संदर्भांपेक्षा त्या घटनेतील नाविन्य व त्याहूनही अधिक 'मनोरंजनमूल्य' या निकषावर होत असावे - होताना दिसते.

मंनोरंजनमूल्य म्हटले की काम/क्रोध/मद/मोद/मत्सर/घृणा/कणव अश्या प्रकारच्या भावना/मानसिक स्थितीला चाळवणार्‍या घटनांच्या मागे 'मिडीया' असतो. काही गोष्टी (जसे खड्ड्यात पडलेले मूल, शिक्षक/पालकांच्या दबावाखाली मैलोन मैल धावणारा 'बुधिया') लोकांच्या 'कणव' भावनेला एक्सप्लॉईट करतात, काही घृणा+क्रोध+काही प्रमाणात काम(बलात्कार)किंवा काही अगदी मद/मत्सर (बघा या या नेत्याकडे चपलांचे एवढे जोड, बघा या नेत्याकडे एवढी जमीन) इत्यादी इत्यादी

आता ज्या गोष्टी दाखवून सर्वात जास्त टीआरपी मिळतो त्याला प्राधान्य मिळणार - मिळते.

दलित समाजाच्या प्रश्नांवर अधिक व्यापक व 'सिरीयस' चर्चेची गरज आहे. मात्र अशी अपेक्षा सध्याच्या मिडीया कडून ठेवताना म्हणजे अपेक्षाभंगाची खात्री बाळगावी. समाजातील भेदाभेद स्पष्ट आणि विषण्ण करणारा आहेच याच्याशी सहमत आहे. (यावर उपाय काय हे माझ्यासारख्या सामान्य व्यक्तीला माहिती नाही - पण मिडीया यावर उपाय असेल अशी अजिबात अपेक्षा नाही)

एखाद्य उच्च मनोरंजनमूल्य असणार्‍या बातमीची पात्रे सवर्ण काय, दलित काय किंवा विदेशी काय, या च्यानेलांना फार फरक पडत नसावा. या च्यानेलांमध्ये पैसे गुंतवणारे गुंटवणूकदार व जाहिराती करणार्‍या संस्थांनी घातलेले पैसे वसूल होण्यासाठी जास्तीत जास्त प्रेक्षकांना जी बातमी टिकवेल ती दिसेल, असे साधे सुत्र असावे.