छायाचित्रण आव्हान पर्व दुसरे - भाग ६ : मर्त्य असण्याबद्दल

वर्षाचा अंत जवळ येत आहे, माझ्या आजूबाजूची झाडे पाने गळून सांगाडे झाली आहेत, आणि कडाक्याच्या थंडीत निसर्ग निपचित पडल्यासारखा झाला आहे. अशा या वातावरणात मी अतुल गावंडे (अमेरिकेत उच्चार "गवांडे") या शल्यचिकित्सक लेखकाचे "Being Mortal" हे पुस्तक वाचले. वैद्यकशास्त्राने अनेक आजारांवर उपचार मिळवले आहेत, वेदना आणि दु:ख कमी केले आहे, आयुष्यमान लांबवले आहे, हे खरे. परंतु यामुळे वृद्धापकाळात, आयुष्याच्या सरतेशेवटाला मात्र पुष्कळदा आपली दृष्टी गढूळ होते. महिना-दोन महिन्यांचे जीवन वाढवण्याकरिता जेव्हा आपण नळ्या, शरीर थकवणारी, मन बधीर करणारी औषधे, अंथरुणाला खिळवणार्‍या शल्यचिकित्सा वगैरे कवटाळतो, तेव्हा उठाबसायचे शारिरिक स्वातंत्र्य, कुटुंबाबरोबर शुद्धीत-जाणीवपूर्ण व्यवहार, या सगळ्या गोष्टींना मुकतो. या जटिल सामाजिक-वैयक्तिक प्रश्नांबाबत हे पुस्तक आहे.

पुस्तकाच्या प्रस्तावनेच्या सुरुवातीची काही उद्धरणे आणि प्रस्तावनेची पहिली काही वाक्ये या आव्हानाकरिता देत आहे. (भाषांतर माझे)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

जगत्यनित्ये सततं प्रधावति
प्रचिन्तयन्नस्थिरमद्य लक्षये
-- कर्ण (द्रोणपर्व २.११)
अनित्य जग हे, सतत धावते
चिंतता लक्षिले, अस्थायी मी
-----------------
They come to rest at any kerb:
All streets in time are visited.
-- Philip Larkin, “Ambulances”
थांबतात कोणत्याही दारापाशी येऊन त्या :
फिरतात गल्लीन् गल्ली - आज नाही तर उद्या.
-----------------
प्रस्तावना :
मेडिकल कॉलेजमध्ये मी पुष्कळ गोष्टी शिकलो, पण आपण मर्त्य असण्याबद्दल त्यात काहीही नव्हते. पहिल्या वर्षी मला एक सुकल्या चामडीचा मृतदेह विच्छेदनासाठी दिला होता खरा, पण तो फक्त शरिराची रचना शिकण्यासाठी होता. आमच्या पाठ्यपुस्तकांत म्हातारे होणे, जर्जर होणे आणि मरणे यांच्याबद्दल जवळजवळ काहीच नव्हते. ही प्रक्रिया कशी असते, जीवनाचा अंत होण्याचा लोकांचा अनुभव कसा असतो, आजूबाजूच्यांवर त्याचा काय परिणाम होतो, याच्याशी आमचे काही देणेघेणे नव्हते.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

वरील परिच्छेद/अंश वाचुन जे सुचेल/वाटेल ते छायाचित्रात बंदीस्त करायचे हे आव्हान आहे. बघुया कितीजण आणि कसे हे आव्हान पेलतात.

नियमः
१. केवळ स्वतः काढलेली जास्तीत जास्त ४ छायाचित्रे स्पर्धेसाठी प्रकाशित करावीत. मात्र विषयाशी संबंधित इतरांची, इतरत्र पाहिलेली चित्रे योग्य परवानगी घेऊन इथे टाकल्यास हरकत नाही. स्पर्धाकाळात टाकलेले इतरांचे चित्र स्पर्धेसाठी ग्राह्य धरले जाणार नाही.
२. स्पर्धाबाह्य अशी कितीही चित्रे देण्यास हरकत नसेलच, मात्र त्यासाठी किमान एक चित्र स्पर्धेसाठी द्यावे लागेल. अन्यथा दिलेल्या चित्रांपैकी कोणतेही एक चित्र परिक्षक स्पर्धेसाठी म्हणून गृहित धरतील
३. आव्हानाच्या विजेत्यास पुढील पाक्षिकात आव्हानदाता आणि परीक्षक व्हायची संधी मिळेल. अर्थात आधीच्या आव्हानाचा विजेता पुढील पाक्षिकाचा विषय ठरवेल आणि विजेता घोषित करेल. (मग तो विजेता त्यापुढील पाक्षिकाचा आव्हानदाता व परीक्षक असे चालू राहील.)
४. आज सुरू होणार्‍या स्पर्धेचा शेवट १ जानेवारी २०१५ रोजी भा.प्र.वे.नुसार रात्री १२:०० वाजता होईल. त्यानंतर लवकरच निकाल घोषित होईल व विजेती व्यक्ती पुढील विषय देईल.
५. या आव्हानाच्या धाग्यावर प्रकाशित झालेल्या चित्रांच्या तंत्रावर शंका विचारण्यावर, निकोप टिप्पण्या करण्यावर बंदी नाही. मात्र हे आव्हान आहे हे लक्षात घेऊन जिंकण्यासाठी/हरवण्यासाठी उगाच एखाद्याला टीकेचे लक्ष्य करू नये अशी विनंती. अर्थात तुम्हाला हव्या त्या चित्रांबद्दल मुक्त, निकोप चर्चा करण्यास प्रोत्साहन देण्याचेच धोरण आहे.
६. आव्हानाचा विजेता घोषित करण्याचे पूर्ण अधिकार आव्हानदात्यांचे असतील. त्यासाठी त्याने ठरावीकच निकष लावावेत असे, बंधन नाही. त्याने आव्हान द्यावे व त्याचे आव्हान कोणी सर्वात उत्तम पेलले आहे ते ठरवावे, इतके ते सोपे आहे. शक्यतो ३ क्रमांक जाहीर केले जातील.(मात्र पुढील पाक्षिकात फक्त प्रथम क्रमांकाची व्यक्ती आव्हान देईल). आव्हानदात्याकडून काय आवडले हे सांगण्याचे बंधन नसले, तरी अपेक्षा जरूर आहे.
७. आव्हानदात्याला प्रथम क्रमांकाचा शक्यतो एकच विजेता/विजेती घोषित करणे अपेक्षित आहे.
८. आव्हानात स्पर्धेसाठी प्रकाशित चित्रे प्रताधिकाराच्या दृष्टीने निकोप असावीत अशी अपेक्षा आहे.
९. आव्हानदाता स्वतःची चित्रे प्रकाशित करू शकतो मात्र ती स्पर्धेत धरली जाणार नाहीत.
१०. कॅमेरा व भिंगांची माहिती देणे बंधनकारक. शक्य असल्यास इतर तांत्रिक तपशील द्यावेत.

व्यवस्थापकः सदर धाग्यावर छायाचित्राव्यतिरिक्त इतर विषयांवर फारशी चर्चा करू नये. समांतर चर्चेसाठी वेगळा धागा काढावा वा मनातले प्रश्न/विचार यातील ताज्या धाग्यावरही विचार मांडता येतील.