छायाचित्रण आव्हान पर्व दुसरे - भाग १३: निसर्गात मानवी जीवन/भावना बघणार्‍या साहित्याची आठवण करुन देणारी छायाचित्रे

नेहमीची ओळख असणार्‍या पाण्याशी पहिली विस्फारीत भेट घालून देणार्‍या पावसाचे दिवस आहेत. सृजनाचा ऋतू म्हणतात पावसाळ्याला. खरंतर उत्पती, स्थिती, लय या निसर्गचक्राचं एक आरं. किंवा शाळेतली माहिती. बाष्प, हवा, धुळ वैगेरेचे ढग होतात मग पाउस पडतो वैगेरे. पण सगळ्या ऋतूंमध्ये त्याला भलताच भाव आहे.
.
.
.
थांबा. मी पाउस हा विषय देत नाहीय.
.
.
.
हां तर मग पाउस हा लाडका ऋतू का आहे? आपण निसर्गालाही नकळत आपल्या भावनांची लेबलं चिकटवतो. मग जसं छोटं मूल आवडतं तसं छोटुले कोंब, गवताची नाजूक पाती आणि शेवाळही आपल्याला आवडतं मग यांना साद घालणारा पाउस का नाही आवडणार?

आपल्या भावनांचा चष्मा चढवूनच आपण निसर्गाकडे बघतो. निसर्गात आपल्या जगण्याचं, भावनांचं प्रतिबिंब शोधतो आणि हो तसंच प्रतिबिंब आपल्याला दिसतं साहित्यातही.
म्हणून तर पावसात भिजणारे माड कधीकधी
"उभारुन कर उभे माड हे शिरी वीरापरी झेलीत वृष्टी" याची आठवण करुन देतात तर सगळ्याच झाडांवर हारीने फणस लगडले असले तरी एखादंच झाड इंदीरा संतांच्या लेकुरवाळा फणसा सारखं दिसतं.

आता या दोन्ही प्रतिबिंबांची सांगड घालणारं छायाचित्र हवयं
म्हणजे
पाउस भरलं आभाळ नेहमीच छायाचित्रात बंदिस्त होतं पण त्या आभाळाला बाधा जडलीय आणि ते वाक-वाकून बघतय अश्या प्रकारचं एखादंच चित्र पुढील ओळींची आठवण करुन देतं.
बाधा जडली आभाळाला.
घुमू लागले
घुमवित घुमवित लाख घागरी;
बघू लागले वाकुन वाकुन

किंवा

बावडीचे खोल काळे पारदर्शी मग्न पाणी
या ओळींची आठवण करुन देणारा फोटो.

गद्यातही अशी वर्णने असतील. जीएंनी केलेलं हे एक
तापून झळाळणार्‍या समुद्राचा आत्मा वाळवंटात अतृप्तपणे हिंडत असणारा वारा उष्ण मंद लाटांनी अदृश्यपणे भरकटतो.
किंवा
गूढ आकर्षणाने आपल्याकडे ओढणारा तो निष्पर्ण विशाल खडक.
किंवा
भोवतालचे वाळवंट लहान उंचवट्याच्या सावल्यांचे पडदे हलवत त्यांच्याकडे गूढ नजरेने पहात असे.
किंवा स्वामी मधले अंकुराचे हे वर्णन
तू असाच वर जा.अंधाऱ्या सांदरीतून निघालेले तुझे आयुष्य न चिरडल्या जाणाऱ्या ईर्षेने वर वर जाऊन एका तृप्त क्षणी सूर्यप्रकाशाला भेटू दे.
हो आणि थेट मानवी भावनांशी न जोडणारे पण हे वर्णन.
एका मूर्तीवर, मूठभर जाळ हातात घेऊन गोठवल्याप्रमाणे दिसणारे एक लालभडक द्राशाळाचे फूल होते.

अशी छायाचित्रे आणि त्या बरोबर साजेश्या गद्य किंवा पद्य ओळी.

तर थोडक्यात अशी छायाचित्रे जी निसर्गावर मानवी भावनांचं आरोपण करणार्‍या एखाद्य़ा कवितेचं किंवा उतार्‍याची आठवण (आठवा जीएंच्या स्वामी मधलं भिंतीतल्या कोंबाचं वर्णन ) करुन देतील. हो, आणि त्या बरोबर साजेश्या गद्य किंवा पद्य ओळी हव्यातच. (नाहीतर फोटो बाद ). निसर्ग म्हटलं तरी प्राण्यांचे फोटो नकोत.

करा सुरुवात. ओळी आणि फोटो

नियम (मागचेच कॉपी केलेत)
नियमः
१. केवळ स्वतः काढलेली जास्तीत जास्त ४ छायाचित्रे स्पर्धेसाठी प्रकाशित करावीत. मात्र विषयाशी संबंधित इतरांची, इतरत्र पाहिलेली चित्रे योग्य परवानगी घेऊन इथे टाकल्यास हरकत नाही. स्पर्धाकाळात टाकलेले इतरांचे चित्र स्पर्धेसाठी ग्राह्य धरले जाणार नाही.
२. स्पर्धाबाह्य अशी कितीही चित्रे देण्यास हरकत नसेलच, मात्र त्यासाठी किमान एक चित्र स्पर्धेसाठी द्यावे लागेल. अन्यथा दिलेल्या चित्रांपैकी कोणतेही एक चित्र परिक्षक स्पर्धेसाठी म्हणून गृहित धरतील
३. आव्हानाच्या विजेत्यास पुढील पाक्षिकात आव्हानदाता आणि परीक्षक व्हायची संधी मिळेल. अर्थात आधीच्या आव्हानाचा विजेता पुढील पाक्षिकाचा विषय ठरवेल आणि विजेता घोषित करेल. (मग तो विजेता त्यापुढील पाक्षिकाचा आव्हानदाता व परीक्षक असे चालू राहील.)
४. आज सुरू होणार्‍या स्पर्धेचा शेवट ३ ऑगस्ट २०१५ रोजी भा.प्र.वे.नुसार रात्री १२:०० वाजता होईल. त्यानंतर लवकरच निकाल घोषित होईल व विजेती व्यक्ती पुढील विषय देईल.
५. या आव्हानाच्या धाग्यावर प्रकाशित झालेल्या चित्रांच्या तंत्रावर शंका विचारण्यावर, निकोप टिप्पण्या करण्यावर बंदी नाही. मात्र हे आव्हान आहे हे लक्षात घेऊन जिंकण्यासाठी/हरवण्यासाठी उगाच एखाद्याला टीकेचे लक्ष्य करू नये अशी विनंती. अर्थात तुम्हाला हव्या त्या चित्रांबद्दल मुक्त, निकोप चर्चा करण्यास प्रोत्साहन देण्याचेच धोरण आहे.
६. आव्हानाचा विजेता/विजेती घोषित करण्याचे पूर्ण अधिकार आव्हानदात्यांचे असतील. त्यासाठी त्याने ठरावीकच निकष लावावेत असे, बंधन नाही. त्याने आव्हान द्यावे व त्याचे आव्हान कोणी सर्वात उत्तम पेलले आहे ते ठरवावे, इतके ते सोपे आहे. शक्यतो ३ क्रमांक जाहीर केले जातील.(मात्र पुढील पाक्षिकात फक्त प्रथम क्रमांकाची व्यक्ती आव्हान देईल). आव्हानदात्याकडून काय आवडले हे सांगण्याचे बंधन नसले, तरी अपेक्षा जरूर आहे.
७. आव्हानदात्याला प्रथम क्रमांकाचा शक्यतो एकच विजेता/विजेती घोषित करणे अपेक्षित आहे.
८. आव्हानात स्पर्धेसाठी प्रकाशित चित्रे प्रताधिकाराच्या दृष्टीने निकोप असावीत अशी अपेक्षा आहे.
९. आव्हानदाता स्वतःची चित्रे प्रकाशित करू शकतो मात्र ती स्पर्धेत धरली जाणार नाहीत.
१०. कॅमेरा व भिंगांची माहिती देणे बंधनकारक. शक्य असल्यास इतर तांत्रिक तपशील द्यावेत.
'ऐसी अक्षरे' संकेतस्थळावर फोटो कसे प्रदर्शित करावेत याबद्दलचे मार्गदर्शन

*************************************************************************************

हं स्पर्धेची मुदत संपली तरी फारशी छायाचित्रं आलेली नाहीत. (दोनच आलीत असं लिहीणं अगदीच वाईट दिसतं ना. )
कदाचित छायाचित्र काढायचं आणि पूरक ओळीही आपणच शोधायच्या हे जरा अतीच झालं असावं, कारण कधी कधी ओळी आठ्वतात पण त्या तुटक आणि संदर्भाशिवाय. तेव्हा ही थोडीशी मदत.

ग्रेस, पाड्गावकर, बोरकर, इंदीरा यांच्या कवितेतील काही ओळी खाली दिल्या आहेत. त्याला समर्पक छायाचित्र या धाग्यावर प्रकाशित करा, अर्थातच तुम्ही काढलेले. ओळी मुळातच चित्रदर्शी आहेत तेव्हा जास्त छायाचित्रे स्पर्धेसाठी यावीत.
अर्थात मुळचं आव्हान कायम आहेच तुम्ही घेतलेले छायाचित्र आणि जणू त्याच साठी लिहील्यात असं वाटणारे कोणत्याही गद्य उतारा वा काव्य.

अर्थात छायाचित्राबरोबर त्या ओळीही असणं आवश्यक.

(१)शुभ्र बर्फ सर्वदूर गगन तेवढे मुके
पर्णहीन चांदण्यात वृक्ष दोन पोरके
पांढरी मधूर ओळ पापणी हळू मिटे
दरीस टाकूनी उभे नगण्य गाव एकटे.

(२)दूरवर पसरलेली झाडॆ,
महंमदाच्या प्रार्थनेसारखी लांब, प्रदीर्घ
मावळतीच्या रथात बसून सूर्य
सागरतीर्थाला निघाला म्हणजे, दिशांच्या
प्रवाहातून सावल्यांचे कळपच्या कळप
वाहत येतात.....

(३) कोवळ्या पाण्याचा लख्ख आरसा
त्यात डोकावे शुभ्र ढगाचा गुलजार ससा.
सळसळत हा पळस उभा
दूर न्याहळी देवालयाचा कळस नभा.

(४) उठती अलगद
पाण्यावरती तरंग
नुकता न्हाउन संथपणाने खडक वाळवी अंग.

(५) चिंब पाणथळ शिथिल माळ हा
मान टाकूनी पडला तापत
काळी पिवळी फुलपाखरे
ओल्या गवतावरती उडवित.

(६)नक्षत्रांनी बांधून कुंतल रात कोवळी निळी
तलावात मुखबिंब लोकिते पाय टाकूनी जळी

(७) केव्हा येणार मैत्रिण
वाट पाही सोनकेळ
मला बघून हासते
तिचे गोजिरेसे बाळ

स्पर्धेची मुदत वाढवण्यात येत आहे ५ सप्टेंबर २०१५ पर्यंत.