सप्तशैय्या पॅटिस ह्या लेखाची शैय्या शैय्या समिक्षा.

प्रस्तुत लेख हा आदरणीय सई केसकर ह्यांच्या सप्तशैय्या पॅटिस ह्या प्रस्तावित पदार्थाच्या रेसीपीची समिक्षा आहे.

आदरणीय सई केसकर

नुकतेच आपण प्रस्तावित केलेल्या सप्तशैय्या पॅटिस ह्या पदार्थाची पाककृती वाचण्यात आली. पाककृती आणि त्यासंबधीची शाब्दीक मुक्ताफळे चांगली आहेत. तुमचे लिखाण अगदी पु.ल. देशपांडे ह्यांच्या लिखणाइतपत चांगले नसले तरी चांगलेच आहे. (काही सदस्य 'रोचक' असा शब्द वापरतात परंतु तो वापरता येणे इथे अजिबात शक्य नाही पण तुम्ही तसेच काहीतरी समजा.) सप्तशैया म्हणजे काहीतरी 'लेअर्स'चा प्रकार असावा. चार लेअरची बिर्याणी, पाच लेअरचा केक, तसेच सात लेअरचे चांगले काहीतरी असावे. पण हा पदार्थ फक्त थिअरीमध्येच शक्य आहे असे दिसते.

आपल्या लेखात तुम्ही मध्यंतरी नाशिकमध्ये कुठेतरी उलटा वडापाव असा एक पदार्थ प्रसिद्ध झाला होता. असे म्हटले आहे. 'उलटा वडापाव' अश्या नावाचा कुठलाही पदार्थ नाशकात मिळत नाही. सतत युट्युब आणि इन्स्टाग्राम वापरुन डिजीफ्रेनीया झालेल्या मुलांनी त्या पदार्थाला दिलेले हे नाव आहे जे तो पदार्थ प्रत्यक्ष बनविणार्‍याच्याही गावी नाही. आपल्या कस्पटासमान आयुष्याला काही तरी अर्थ आणण्यासाठी कॉलेजची पोरे असे हॅशटॅग्ज बनवित असतात पण प्रत्यक्ष त्यांचा हा कॉन्फीडंट उथळपणा अर्ध्यावेळा वडापावच्या गाडीवरच उघडा पडतो.

तुम्ही ज्या पदार्थाचा उल्लेख करता आहात त्याला 'पाववडा' म्हणतात. पाव भिजवलेल्या बेसनपिठात बुडवून तळला की त्याचा पाववडा होतो. नाशकात वडापाव आणि पाववडा हे दोन पदार्थ गेली चाळीस वर्षे तरी मिळत आहेत आणि पुरेशी बौद्धीक क्षमता असणारे लोक पाववड्याला पाववडाच म्हणतात. देवळालीगाव शनिपार, सर्कल सिनेमा, मुक्तीधाम चौक, सिडको चौक ह्या ठिकाणी हा पदार्थ कित्येक वर्षे मिळतो आहे, त्याठिकाणचे विक्रेते पाववडा बनवितांना त्यात थोडी बटाट्याची भाजी भरतात जेणेकरुन तो अधिक रुचकर व्हावा. हा प्रयोग सगळेच करतात असे नाही, पाववड्यात थोडी बटाट्याची भाजी भरायलाच हवी असा नियम नाही, काही ठिकाणी ती सहजपणे टाकतात तर काही ठिकाणी नाही.

सुरक्षित लहानपणात वाढलेल्या तरुणांना 'पाववडा' फारसा माहित नसतो कारण तो वडापावपेक्षाही स्वस्त पदार्थ आहे. केवळ ह्या मुलांना ही माहिती नसल्याने त्यांनी त्याचे नामकरण 'उलटा वडापाव' असे ठेवले आहे जेकी विक्रेत्यांना अजिबात मान्य नाही. स्नॅक्स सेंटरवाल्यांनी तरुणांच्या एका मोठ्या लोकसंख्येचा आठवडाभर अपमान केल्यास हा तिढा आपोआपच सुटेल असे वाटते. सध्या मी सोशल मिडीयावर नसल्याने तिथल्या चर्चेत सहभागी होउ शकलो नाही. तर तुम्ही हा प्रतिसाद हवा तर तिथे चिकटवू शकता, पण त्यापुर्वी....

तुम्ही सुद्धा बेकन ह्या महत्त्वाच्या पदार्थाचा उल्लेख डुक्कर असा केला आहे. डुक्कर हा एक पुर्ण प्राणी आहे तो मारल्यानंतर त्याच्या पोटाजवळच्या भागातले चर्बीयुक्त मांस अतिशय कलात्मकरित्या पातळ पातळ कापून त्याला स्मोक करुन बनविला जाणारा पदार्थ म्हणजे बेकन. अमेरीकेत किंवा अप्पर वरळी भागात स्थलांतरीत झालेल्या अनेक भारतीयांना बेकन अजिबात आवडत नाही तर काहींना ते प्रचंड आवडते. अमेरीकेतले काही स्थलांतरीत लोक बेकन हे जणू परमेश्वराच्या अस्तित्वातचा पुरावाच आहे असेही म्हणतात. हे जरा अतीच होत असते पण काहींसाठी बेकन खरोखरच तितके टेस्टी असु शकते.

तुमच्या पदार्थाची रेसीपी वाचतांना ती पहिल्या स्टेपमध्ये फक्त विनोद करु इच्छिते कारण त्यात एकच मटारचा दाणा आहे. त्यानंतरच्या दोन आणि तीन स्टेप्स तितक्याश्या वाईट/विनोदी/पुलेशु/अ‍ॅब्सर्ड/ नाहीत. फ्राईड बेकनबॉल्स असतात, फ्राईड बेकन बॉल्स विथ शेडर चिझ असू शकते (शेडर चीज म्हणजे आख्खी जर्सी गाय नव्हे), फ्राईड मॅश्ड पॉटेटॉ बेकन बॉल्स विथ शेडर चिझ असतात. तर इथपर्यंत आपण प्रपोज केलेला (प्रस्तावित केलेला) पदार्थ पोहचू शकतो. त्यानंतर तुम्ही थेट मॅगीवर आला आहात. पहिल्या तीन स्टेप्स न घेता ह्या एकाच स्टेपकडे निर्विकारपणे पाहिले तर त्यातुन मॅगी (रॅमीन नुडल्) एकत्रित करुन, त्याला गोल आकार देउन त्यापासुन हॅम्बर्गरचे आवरण २०१३ सालपासूनच बनविले जाते आहे असे मी आपल्या नजरेस आणुन देउ इच्छितो. केजू शिमामाटो ह्या जपानच्या ओसाका शहराजवळच्या खेड्यातल्या एका माणसाने रॅमीन बर्गर पहिल्यांदा बनविला आणि नंतर रॅमीनचा बर्गर फेमस झाला. अर्थात ह्या प्रकरणाची प्रसिद्धी करण्यासाठी लागणारी क्रियेटीव्हीटी त्याच्याकडे होती, पाववड्याला नुस्ताच उलटा वडापाव म्हणण्याइतपत तो आळशी नव्हता.

पदार्थाच्या चौथ्या थरापर्यंत आल्यावर मात्र चटकन स्टिव्हन पिंकर हे अर्थतज्ञच आठवतात, इथे वाचणार्‍याची सहनशक्ती संपू शकते, हा पदार्थ बनविण्याचे धाडस करणार्‍यासही ह्या स्टेपवर आल्यानंतर जीवनमृत्युच्या अगाध प्रश्नांची उत्तरे शोधावीशी वाटू शकतात, रुपर्ट मरडॉकने मायस्पेस.कॉम ही कंपनी का विकत घेतली होती ह्या प्रश्नाचे उत्तरही सापडू शकते. तुमच्या पदार्थाच्या पाचव्या थरात आलेले जिन्नस आणि ते आवडणारे लोक ठिकठिकाणाच्या पर्यटनस्थळांवर दिसुन आले आहेत. ही सतत फरसाण खाणारी माणसे हा दिर्घ संशोधनाचा विषय असल्याने त्याबद्दल नंतर कधीतरी सविस्तर लिहता येईल.

पदार्थाच्या पाचव्या थरापर्यंत पोहचल्यावर चौथा थर निरपेक्षरीत्या पाहिला असल्याने त्यातुन पुढे सहाव्या आणि सातव्या थराकडे जाता येउ शकते. पण आधीचे टप्पे लक्षात घेतल्यानंतर पदार्थविज्ञानचे नियम पाळत तिथपर्यंत जाणे माणसाच्या प्रजातिला तुर्तास शक्य आहे असे दिसत नाही. ह्याकामी कृत्रिम बुद्धीमत्तेची मदत निश्चितच घेतली जाउ शकते, पण कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या क्षेत्रात इतर मोठमोठी अर्थहीन कामे चालली असल्याने हा पदार्थ तुर्तास कुणी अभियंता मनावर घेईल असे दिसत नाही. त्यामुळे ह्या पदार्थाची चौथी शैय्या (पदर/लेअर/आवरण), हीच कापरेकर स्थिरांकासारखी स्थीर शैय्या म्हणून मानन्यात यावी अशी विनंती करतो. स्थीरशैय्या ह्या शब्दाचे दुसरे अर्थही निघू शकतात त्यामुळे हा शब्द उद्या एखाद्या मराठी शब्दकोषात सामाविष्ट करायचा असल्यास तो कुठल्या अर्थाने किंवा कुठकुठल्या अर्थाने घेतला जावा ह्यासंबधी थोडा तिढा आहे पण यथावकाश हा तिढा सुटेल अशी अपेक्षा करुयात.

आपण आपल्या लिखाणाने मराठी भाषा अशीच समृद्ध करीत रहाल अशी अपेक्षा आणि पुढच्या पदार्थसंशोधनासाठी मनःपुर्वक शुभेच्छा.