बागकामप्रेमी ऐसीकर : २०१५ धागा - १

ओह! हे बरं झालं सांगितलंत!
तसही मेथीला पाणी घालणे (आणि कुरवाळणे ) ही कामे माझी मुलगी (३ वर्षे) आवडीने करते आहे. तिला केव्हाची पाने खुडायची आहेत. आता लावतो कामाला

==
अवांतरः
गेल्या वर्षीपासून मिनिएचर/कुंड्यातले का होईना बागकाम करू लागल्यापासून तिलाही त्यात खूपच मजा वाटू लागली आहे. बी पेरून रोज पाणी घातले की, कशी छोटी छोटी झाडं येतात, मग त्यांना फुलं येतात मग त्यांना खायचं असं चक्र तिला खूप आवड्तं. कधी कधी तर झाडांशी बोलतेही ती

ही कडीपत्त्याची बहरण्याची वेळच आहे, थोडा शेणखताचा डोस दिला तर जिवात जीव येईल! आणि मधून मधून थोडे पातळ ताक पाण्यात मिसळून द्यावे - चव सुधारते असे सगळे तमिळ मित्र-मैत्रिण म्हणतात.

होय...पळस महिन्यापूर्वी ऐन बहरात होता. 'शिमुल' म्हणजे बहुतेक 'शाल्मली' म्हणजेच काटेसावर...लिंक्स उघडत नाहीयेत त्यामुळे खात्री करता आली नाही.
घोसाळ्याच्या (घोसावळे असा उच्चारही ऐकलेला आहे) वेलाचा फोटो काढला की डकवीन. घोसाळी वर दिलेल्या फोटोत (अनूप ढेरे) आहेत त्यापेक्षा थोडी वेगळी दिसणारीही
असतात- आकार साधारण सारखाच पण पांढरे पट्टे नसलेली मी जास्त पाहिली आहेत.

घोसाळे म्हणजे स्पाँज गोर्ड, नवर्याने हौसेने बिया मागवून घरात रोपे बनवायला घेतली आहेत त्याची आमच्या झोन ४ (खरंतर ३च) मधे! आता सहा महिने उष्ण हवा लागणारे रोप इथे लावायच्या अट्टाहासाला भाबडा आशावाद म्हणायचा की नाकावर आपटवणारा खुळा आत्मविश्वास हे कळेलच लवकर

हा पहा घोसाळ्याचा वेल; पाने साधारण १२-१३ सेंटीमीटरची आहेत आकाराने.

माझ्याकडे काही वर्षांपूर्वी कढीपत्त्याचं एक रोप होतं. त्याची कधी पूर्ण पानगळ झाली नव्हती....छान पानं असायची नेहमी. ते एका मित्राला शहर बदलताना भेट दिलं कारण लांब पल्ल्याच्या प्रवासात आणि मूवर्सच्या गोडाऊनमध्ये ते राहू शकलं नसतं. हे नवीन रोप आहे ते माझ्याकडे आणून वर्षही झालं नाहिये, त्यामुळे त्याची वार्षीक सायकल माहिती नाही. पण थोडी वेगळी असावी. ऋषिकेशकडे आहे ते रोप ह्या रोपा सारखं पानगळीच्या सायकल मधून जाणारं असावं.
तुम्हीही परत प्रयत्न करा कधीतरी...मित्राच्या झाडा शेजारी उगवलेलं एखादं रोप असेल तर लावून पहा.

त्याला त्याचा काहीही उपयोग नाही. मीच स्वयंपाकाला जरूर पडेल तशी त्याच्याकडून पानं घेऊन येतो, झालं!!!

उगवला कढिपत्ता दारी, पाने का जाती पिडाघरी?

हे घोसाळं ऊर्फ गिलकं

हा पडवळ

"पारशी दोडका" हा धोंडोपंत जोशांबरोबर बेन्सन जॉन्सन कंपनीत कामाला असावा असं वाटतं!
हो, इतके दिवस माझाच गैरसमज झाला होता. गिलके हे नाव पहिल्यांदाच ऐकले.

काय मस्त बाग आहे तुमची!

आमचा झोन ११-१२ याच्या मधला येतो. फळं काही नवीन लावणार नाही, माझ्याकडे अगोदरच खूप फळ्झाडं/वेली लावलेल्या आहेत. पीच, पेअर, सफरचंद, लिंबू, प्लम, डाळिंब, हवायन पेरू वगैरे दर वर्षी फळं देतात. स्ट्रॉबेरी, रास्पबेरीचे पट्टे आहेत. द्राक्षं, पॅशनफॄट वगैरेचे वेल आहेत.

ज ळ ज ळ! झोन १२ आहे मग काय रोज मटाराची उसळ आणि शिकरण, मजा आहे
आम्हा पामरांना जमीनीत थेट काही पेरायचे म्हणजे मे च्या अखेरीपर्यंत थांबावे लागते. सुदैवाने यावर्षी इथे हिवाळा तुलनेने सौम्य होता त्यामुळे जरा लवकर सुरुवात करता येईल. तोपर्यंत रेज्ड बेड्स बनविणे, रोपे घरात सुरु करणे असले फुटकळ बागकाम करायचे. हे वर्ष नवीन घरात पहिलेच असल्याने इथे टिकू शकतात अशी थोडी सास्काटून बेरी, सफरचंद, हनी बेरी (यांचा स्वाद अगदी गोड करवंदांसारखा असतो) अशी फळझाडे लावायचा विचार आहे.

मी तयार रोपंही वापरतो आणि काही बियांपासून बनवतोही. विशेषतः यावेळेस कलिंगड आणि खरबूजाची रोपं तयार करण्याचा प्रयत्न आहे, बघू येतात का रुजुन ते! ही आधी पॉटमध्ये रोपं उगवून घेऊन नंतर मग जमिनीत लावतो. पण मेथी, मोहरी, कोथिंबीर, हरभरा वगैरे सरळ जमिनीतच पेरतो.

पुन्हा ज ळ ज ळ! हे सगळं लावायचं आहे मलाही पण जूनमधे. हरबर्याला पेरणीपासून दाणे धरायला किती आठवडे लागतात?

भाज्या लावणार/ लावल्या आहेत. मुख्यतः काकडी, मिरच्या, टोमॅटो, स्क्वॉश वगैरे नेहमीचे यशस्वी खेळाडू!

ही सर्व रोपे मीही घरात बनवायला घेतली आहेत शिवाय यावर्षी गवार, वांगी आणि भेंडीही लावून पहाणार आहे. मागच्या वर्षी गाजरे, श्रावणघेवडा, मटार आणि बटाटे चांगले आले त्यामुळे तेही लावायचे आहे पण थेट जमीनीत लावायचे म्हणजे अजून महिनाभर तरी किमान थांबावे लागेल!

होय.. काहितरी करताना धणे कुटणे चालले होते. मुलगीही तिथेच होती.
"याच्यातून पण येतं झाड?"
"हो, येतं की कोथिंबीर येते"
मग ती काही न बोलता तिच्या मुठीत मावतील इतके धणे उचलून तुरूतुरू धावत गेली नी त्या कुंडीत टाकून आली

त्यातले काही रुजलेत.

क्रेट मला माझ्या काकूने दिला, तिच्या घरी पडिक होता - तिला कसा मिळाला विचारून सांगतो.
इंची साधारण १०एक इंच असावी. दूधवाल्यांकडे सकाळी सकाळी बाहेर पिशव्या ठेवलेले क्रेट असतात ना त्यातलाच एक आहे.

माझ्याकडच्या मोठ्या कुंड्यांना खाली पाणी जमा होण्यासाठी ताटली आहे आणि हे प्रकरण एकत्र आहे. तसं काही आहे का?

+१ उन्हाने प्लॅस्टिकच्या कुंड्यांना तडेही जातात.

पण आमच्यासारख्या बाल्कनीत झाडे लाऊ पाहणार्‍यांसाठी मातीच्या कुंड्या जड होतात. बाल्कनीत इतकं जड काही ठेऊ नये म्हणतात म्हणून मी प्लॅस्टिकच वापरतो.

आत्ताच पडवळ-घोसाळ्यातला गोंधळ दूर झाला आणि आता हे शिराळं काय काढलंयस बाबा? माझ्या (लिमिटेड) ज्ञानानुसार तर हा दोडकाच आहे!
वेलींना चढायला, पसरायला उन्हातली चांगलीच जागा लागते. भोपळा, दुधी तर भरभर वाढून पसरतात. मी गच्चीवर भक्कम नारळाच्या दोर्या लावून "मचान" तयार केलंय.

आयेम इन लव ऑफ दॅट भेंडी!

अगदी अगदी. नुकत्याच पेरलेल्या भेंडीच्या रोपाला अशा भेंड्या कधी येतील याची स्वप्ने पहातेय

डुप्रकाटाआ

मुळांपर्यंत थेट पाणी पुरवठा करण्याचा तो एक प्रयोग आहे. कुंडीत माती घालतानाच बाटलीच्या टोपणाला दोन-तीन बारीक छिद्रं देऊन ती कुंडीत उपडी ठेवली. त्याच्या बुडाला (म्हणजे आता वर असलेल्या बाजूला) भोक पाडून त्यातून पाणी घातले जाते. दोन लिटरची बाटली असल्यामुळे पाणी हळूहळू मातीत जाते, आणि रोज देण्याऐवजी दोन दिवसातून एकदा देता येते. माझ्या एका मैत्रिणीने केलेला प्रयोग पाहून केला, पण माझा प्रयोग थोडा फसलाय, कारण एकतर पाणी कधी भसाभसा जाते, कधी अडकून बसते; छिद्रांमधे माती अडकते. वर रोपं लहान असताना वरून पाणी घालावेच लागते. म्हणून सध्या बाटली सोडून नेहमीसारखेच वरून पाणी घालतेय.

चेरी टोमॅटो आत्ता या मोसमात कदाचित चांगले वाढणार नाही. फार उष्ण हवा असली तर फुलं येतात, पण फळं येत नाही - जीवंत राहण्यातच झाडाची सगळी एनर्जी खर्च होते. मुंबईच्या हवामानात साधारणत: सप्टेंबर महिन्यात बिया पेरल्या तर नोव्हेंबर पासून उन्हाळा सुरू होईपर्यंत चांगले पीक यायला हरकत नाही.

हा तो फोटो

सॉरी ऋता ऐवजी उत्तर मी देतेय, पण सध्या याचेच प्रयोग चालू असल्यामुळे:

काही झाडांचे नर-मादी भाग (स्टेमेन/केसरदल आणि पिस्टिल/किंजमंडल) एकाच फुलात असतात - टोमॅटो, वांगं, मिर्ची (Solanaceae). त्यांचे परागण एकाच फुलाद्वारे होतं, फुलांवर मधमाशी बसून स्टेमेनमधले पराग सुटे करून पिस्टिलमधे पाडतात (फुलांना गदागदा हलवले तरी तसे होऊ शकते).

पण कुकुर्बिट (Cucurbita) जातीतल्या झाडांची नर-मादी फुलं वेगळी असतात. वर मी मादी-भोपळ्याच्या फुलाचा फोटो टाकलाय. ते छोटंसं फळ ओव्हरी असतं. नर फुलातले पराग या फुलाच्या कुंजकांमधे पडले, तर ते वाढून भोपळा होऊ शकतो. नाही तर तसंच वाळून जातं. त्यामुळे मादी-फुल फुलले असताना नर फुल देखील फुललेले हवे. (मी काढलेल्या फोटोतल्या फुलाचं मी कृत्रिम परागारण केलं, कारण आमच्या टेरेसवर तेवढ्या मधमाशा दिसत नाहीत. पण तरी वाळलं.) एकाच नर फुलाने अनेक मादी फुलांचे परागारण करता येतं.

अगं मला तशी फक्त जुजबी माहिती आहे. थँक्स रोचना महिती दिल्याबद्दल.

रूची, माझ्याकडे मी बिया पेरल्या त्यानंतर २ आठवड्यांनी त्यातून कोंब आले होते. मग ७-८ पाने आल्यानंतर नर फुले फुलली एक्दोन. तेव्हा मादीफुले आलेली होती पण ती न फुलता बरीच लहान असतानाच पिवळी पडून गळली. मग पानेच जोमाने वाढली...वेल बराच लांब झाला. आता ~३ महिने झाले आहेत पेरल्यापासून. आता मादी फुल फुलले पहिले. नर-मादी फुलांच्या आणखीन कळ्या आहेत. आधी पेक्षा जरा सुदृढ वाटत आहेत.

धाडसी चंदू!

आमच्याकडचा कढीपत्ता गेल्या वर्षीच सुकून गेला; कशामुळे ते समजलं नाही. पुरेसं ऊन मिळालं नाही (दिवसाला पाचेक तास) अशी एकच थिअरी सध्या आहे. सध्या वाण्याकडे एक डॉलरला महिनाभर पुरेल इतपत कढीपत्ता मिळतोय, त्यामुळे फार वाईट वाटून घेतलं नाही.