एक दक्खनी कविता - कुतुबमिनार

क्या शायरी लिखते लोगां, दिल होगया भौतिच खुश
हौ नक्को करको करको लिखरा प्रतिसाद फुसफुस
ये देखके याद आयी मुल्ला नुसरती की बातां,
बिज्यापुर मे था पर लिख्ख्या शिवाजी की करामातां!!

कविता भारीच आहे.
तुमच्या आवाजात रेकॉर्ड करून का टाकत नाही कविता? हे छापील माध्यम थोडीच आहे!

साधारणतः काही बिघडलेलं असताना 'गेट वेल सून' असं म्हणण्याची पद्धत आहे. विसुनानांचा आजार बरा न होवो अशी सदिच्छा.

भारीच

जबरा....

भाषेमुळे कवितेत मजा आली.

पण कविता "गाल-गाल गा गागागागा गाल लगा लगागा गागा" या (पहिल्या ओळीच्या) वृत्तात बसवण्याचा प्रयत्न केला. मीटरचा आणि कवितेचा विशेष संबंध नाही हे चटकन लक्षांत आलं.
कदाचित कवितेपेक्षा संवादवजा लिखाणामुळे अधिक मजा येती.

मस्त. आता याचे मराठी भाषांतरही करुन टाका.नाहीतरी आरोप व्हायचा तो झालेलाच आहे. वाघ म्हटला तरी खातो, वाघोबा म्हटला तरी खातो...
सन्माननीय, ज्येष्ठ आणि गुरुतुल्य
निषेध, त्रिवार निषेध!

भाषा भारी आहे.

भारीच. दखनीत कवितेची परंपरा खूप जुनी आहे. उर्दूतला गझल लिहीणारा पहिला कवी वली औरंगाबादी हा देखील दखनीच होता. जुन्या द्खनीतले हे काही शेर पाहा :

- इस रात अंधहरी में , मत भूल पडूं तुस्सूं
तू पांव के झांजे की झनकार सुनाती जा

तूस्सूं = तुला
झांजा = पैंजण
अंधहरी = अंधारी

- वली उस गोहरे काने हया का वाह क्या कहना
मेरे घर इस तरह आवे है ज्यूं सिने में राज आवे

गुहर = रत्न
ज्यूं = जसे

- सजन तुम मुख सिती उलटो निकाब आहिस्ता आहिस्ता
के ज्यूं गुल से निकसती है गुलाब आहिस्ता आहिस्ता

सिती = से
निकसती = उमलते

(सर्व शेर वली औरंगाबादीचे आहेत)

उत्तरेतून आलेले सुफी संत, प्रवासी,कारागीर आणि आक्रमणकर्ते, यांचा दक्षिणेतील लोकांशी संपर्क येत गेला त्यातून दखनी आणि पुढे उर्दूचा जन्म/विकास झाला असे म्हणण्यास पुष्कळ वाव आहे

>>>येथील एक सन्माननीय, ज्येष्ठ आणि गुरुतुल्य सदस्य सन्जोप राव यांनी दिलेल्या आज्ञेचे पालन करून दस्तुरखुद्द संकेतस्थळांवर अतीच लिहायला लागले आहेत याची जाणीव आम्हास आहे. <<<<

या वाक्यातला जो "दस्तुरखुद्द" शब्द आहे तो "अस्मादिक" या शब्दाचा पर्याय म्हणून आलेला आहे असं दिसतं. थोडक्यात प्रथमपुरुषी एकवचनाचा एक तिरकस/विनोदी/जुन्या भाषेतला एक शब्द म्हणून आलेली मजा.

माझी शंका अशी आहे की "दस्तुरखुद्द" हा शब्द ( या शब्दात "खुद्द" हा आत्मसूचक भाग आलेला असला) तरी तो शब्द "अस्मादिक" , "आम्ही" किंवा इंग्रजीत "युअर्स ट्रुली" या सर्व प्रथमपुरुषी एकवचनाच्या शब्दाप्रमाणे वापरला जात नसावा. त्याचा वापर "दस्तुरखुद्द महाराजांनीच मला हे करायला सांगितलं" किंवा "दस्तुरखुद्द सन्जोपराव यांनी दिलेल्या आज्ञेचे पालन...." अशा प्रकारचा आहे असं मला वाटतं.

याबाबत नेमकं काय आहे ते जाणून घ्यायला मला आवडेल. चूभूदेघे.

हे सर्व मूळ धाग्याच्या संदर्भात अतिअवांतर होतंय हे मला मान्य आहे.

'दस्तुरखुद्द' हा शब्द सर्रासपणे 'अस्मादिक'चा उर्दू समानार्थी म्हणून वापरला जातो पण ते का ते समजत नाही.

मोल्सवर्थप्रमाणे 'दस्तूर' ह्या शब्दाचे जे सहा अर्थ दिले आहेत त्यांपैकी दोन 'Handwriting' आणि 'The signature of the amanuensis' असे आहेत. तसेच 'दस्तुरखुद्द' ह्याचा अर्थ 'with one's own hand',(as opposed to) 'a letter written or a signature attached by an amanuensis' असा दिला आहे - थोडक्यात म्हणजे स्वतः सही केलेले किंवा लिहिलेले लिखाण म्हणजे 'दस्तुरखुद्द' लिखाण. आपटे कोशात 'दस्तुरखुद' असा शब्द आणि त्याचा 'स्वतःच्या हातचे लिहिलेले' हा अर्थ दिलेला आहे. येथून सुरुवात होऊन त्याला केवळ नकळत झालेल्या वापरामुळे 'अस्मादिक' असा अर्थ केव्हातरी चिकटलेला दिसतो.

असाच दुसरा उर्दू शब्द म्हणजे 'मशारनिल्हे'. 'वर उल्लेखिलेले' अथवा 'उपरिनिर्दिष्ट' अशा अर्थाचा पण थोडी कुचेष्टेची झालर असलेला हा शब्दहि, विशेषतः जुन्या लिखाणात, कधीकधी भेटतो.

वा गमतीदार कविता

दुसर्‍या कडव्यात एक ओळ अधिक असती, तर सुनीत ठरले असते.

'गेल्या वर्षी या आठवड्यात' सदरासाठी जुने धागे उपसताना हे वाचलं
लै भारी प्रकार आहे. तेव्हा कसा काय निसटला होता आठवत नै.

नव्या ऐसीकरांसाठी पुन्हा वर आणतो आहे.

अशीच ढकलपत्रातून आलेली, ख़ास यारों के लिए.......... हैदराबादी कविता...एन्जॉय !!!

इत्ता कैकू याद आरे तुम?

इत्ता कैकू याद आरे तुम?
हौला बनाके घुमारे तुम
कित्ते दिन हुआ अपने को मिल के....
कैकू तो बी तडपारे तुम?

कोई बहाना करके कबी आ जाओ ना ...
कहीं तो बी मिल लेंगे अपन ,
थोडा मेरी तकलीफ का ख्याल करो यारों....
कैकू तो बी तरसारे तुम ?

ना मेसेजाँ भिजारे ना फोनाँ उठारे तुम ....
बाहर मिलने के नामाँ तक नै लेरे तुम ....
तुमारे नखरे देख के लगरा ....
होना बोलके सतारे तुम ....

मेरेकू और फिराऊ नक्को ....
दिल को और जलाऊ नक्को .....
खाली पिली ड्रामे करके ....
क्या तारे ज़मीन पे दिखारे तुम .....

यारों कुछ तो बी बोलके घर से बाहर निकलो ....
टाइम - प्लेस पैले कन्फर्म करलो ....
ये थर्सडे को प्लान फिक्स कर्रा ....
अब कुछ बी नहीं सुन्तू ....बस आरे तुम ....

मस्त

विसुनाना नि वामन, मस्तच.