ही बातमी समजली का? - ७०

महाराष्ट्रातले बैल कायदे वैगेरे वाचून आपल्या भावना प्रकट करत असतील तर गाढवे सुद्धा कोणत्या पाळीव प्राण्यावर काय न्याय्-अन्याय होत आहे हे पाहून सुख-दु:ख सोहळे साजरे करत असतीलच असं म्हणायचं होतं.

हो, संपर्कात आहे तुमच्या बाबांच्या. कळवेन नेहमीप्रमाणे.

तसं तर हे फारच हास्यास्पद उत्तर आहे, पण तरीही ते खरं मानलं तर तो अवेअरनेस आवश्यक आहे का मग?

कमी स्पष्टीकरणाबद्दल क्षमस्व.
आपलं दोघांचं खालिलपैकी बर्‍याच मुद्द्यांवर एकमत होईल.
१. अमेरिकेत साथीचे रोग नाहीत.
२. लेकरे अकारण मरत नाहीत.
३. श्रीमंती आहे.
म्हणून अमेरिकेत दु:ख कमी असायला हवं.
पण विदा उलटं सांगतो. सुखी लोकांना मानसिक रोग नसायला (कमी असायला) पाहिजेत ना?

आता आपली यावरही सहमती आहे कि
४. भारत अमेरिकेपेक्षा बराच गरीब आहे.
मग भारताचं क्राईम रेकॉर्ड त्यांच्यापेक्षा फारच वाईट असायला हवं.
पण आहे उलटं. सगळ्याच (म्हणजे जवळपास सगळ्याच) निकषांवर भारत त्यांच्यापेक्षा बरा आहे.
http://www.nationmaster.com/country-info/compare/India/United-States/Crime

तसं आपलं म्हणणं एकदम लॉजिकल आहे, जिथे सधनता, रोगमुक्ती, इ इ आहे तिथे सुख जास्त असायला हवं. मला असं म्हणायचं आहे कि हे असूनही सुख लागत नसेल तर त्याची कारणमिमांसा 'लाईफ फिलॉसॉफी काय आहे' यावर करता येईल काय? ईश्वरावर श्रद्धा असल्यावर जास्त विचार करावा लागत नाही, सगळं तो पाहून घेईल म्हणून आरामात झोपता येतं. ती फॅसिलिटी नास्तिकाला नसते. त्याची परिणिती (अ‍ॅक्च्यूअल स्थिती सुख भोगायला जास्त पूरक असून पण) जास्त दु:खात होत नसावी काय?

Is it too early to renounce God even for Americans? असं म्हणायचं होतं. प्रश्न पोचला असेल अशी आशा.

हे पहा, मी प्रतिगामी विचार थेट सिद्ध करणारे प्रतिसाद लिहित असे. मी ते आता अजिबात करत नैयय. पण पुरोगामी कोरिलेशन्स कशी आहेत त्यांवर प्रश्न करणे चूक नाही. उलट विवेकाने, प्रश्न विचारून, पडताळून, इ इ विचार स्वीकारणे हीच पुरोगाम्यांची खरी परंपरा आहे. मी तेच करत आहे. सहबंधुंनी मांडलेलं लॉजिक बरोबर आहे का असा केवळ प्रश्न आहे, ते नाहीच, नसावं असे दुस्ष्ट विचार नाहीत हो माझ्या मनात!!!

राघा मला वाटतं अजो म्हणतायत -
(१) अतिशय दु:ख => अस्तिकता
(२) समृद्धी + कमी दु:ख => नास्तिकता
ही २ समीकरणे चूकीची आहेत.

(१) ला अपवाद = सायबेरीया व मंगोलिया, बुद्ध व जैन धर्म, ज्यांचा छळ झाला ते लोक (जे अलोट दु:ख असतानाही नास्तिक होते)
____________

मग धर्माचा प्रभाव कमी का होतो आहे? याचं उत्तर द्यायचं राहातंच. तुम्हाला दुसरं काही सुचतं आहे का?

विज्ञान - हे एक कारण असावं.
पूर्वी नेटीव्ह अमेरीकन घ्या भारतीय घ्या चंद्र/सूर्य, निसर्गास, देव मानत
पण विज्ञानाने ती श्रद्धाच धुडकावून लावली.
असेच विज्ञानाने अनेक कार्यकारणभाव दाखवून दिले.

अमुक असंच का झालं, तमुक तसंच का झालं याचे प्रश्न मला विचारून नक्की काय फायदा?

आपण जे जेनेरिक निष्कर्ष काढले आहेत त्याला विसंगत वास्तवे तुमच्यासमोर आणत आहे. उदा. आपण म्हणालात सुख वाढले कि अज्ञात शक्तीची गरज लागत नाही. मग मी विचारतोय कि अज्ञात शक्ती नसतेच असा विचार भारतात १००% (अंदाजे)बळावला होता (बुद्धाचा काळ म्हणा, जैनाचा म्हणा) तेव्हा आपण उल्लेखलेली वा तत्सम दु:खे नष्ट झाली होती काय? अत्यंत लॉजिकल प्रश्न आहे.

कदाचित तुमच्या मते दुःखं कमी झालेली नाहीयेत.

दु:खे कमी झालीत या बेसिसवरच मी मते मांडत आहे.

पण मग धर्माचा प्रभाव कमी का होतो आहे? याचं उत्तर द्यायचं राहातंच.

धर्माचा प्रभाव का कमी होत आहे हा प्रश्न अत्यंत रास्त आहे. रोचक सुद्धा आहे.
१. आपण म्हणता तसं याचं कोरिलेशन प्रगतीशी असू शकतं.
२. याचं कोरिलेशन विज्ञानाशी असू शकतं
३. धर्माचा प्रभाव कमी होत आहे ही मिथ्या धारणा असू शकते. म्हणजे आजचे शिक्षण, शासन, प्रशासन, सरकार, परराष्ट्रव्यवहार, संविधान, न्यायपालिका, निवडणूका, कंपन्या, बाजार, अर्थकारण, रोज उदयांस येत असलेली नवनविन तत्त्वज्ञाने, राष्ट्रवाद, आर्थिक तत्त्वज्ञाने, पर्यावरण, मॅनर्स, भाषा, कपडे, इ इ क्षेत्रांत ज्या आधुनिक रुढ पद्धती आहेत आणि नविन येताहेत त्यांत अनेक प्रकारचा गाढवपणा (देखिल) आहे. या सगळ्या मूर्खपणाचे अधिकृत नाव धर्म नसल्याकारणाने आपल्याला धर्माचा र्‍हास होतो आहे असा भास होऊ शकत असतो.
४. धर्म पाळायला एक संख्याबल लागतं. (म्हणजे दोन पिढ्यांनी माझ्या घरात कोणालाच मराठीचे एक अक्षर येणार नाही याची खात्री आहे तसे). संपर्क लागतो. विपरित गोष्टींचं दर्शन झालं तर पगडा पूर्ववत आणायला ज्येष्ठ लागतात. आज स्थलांतर प्रचंड आहे. पण नव्या जागी जो संमिश्र मूर्खपणा चालू होतो त्याला धर्म म्हणायचं नाही असा दंडक असल्यानं धर्म लुप्त होतोय असं वाटू शकतं.
५. अतिशिक्षितांत आणि अतिउत्साहितांत प्रश्नचिन्ह केवळ धार्मिक तत्त्वज्ञानावर उभे करायचे आणि शास्त्रज्ञ म्हणतील ती पूर्व दिशा म्हणायचे असा प्रकार चालू आहे. पर्यायी तत्त्वज्ञानावर प्रश्नचिन्ह मारायचेच नाही अशी मानसिकता असल्याने लोक अधार्मिक बनत असावेत.
६. धर्म मरावेत, बदनाम व्हावेत, लढावेत अशी बर्‍याच हुशार आणि दुष्ट लोकांची इच्छा असू शकते. प्रत्येक खापर धर्मावर फुटल्यामुळे प्रत्येक जण अशा बदनाम गोष्तीपासून दूर राहू पाहत आहे.
७. आपण देव मानत नाही इतके म्हटले तरी लोक आय क्यू फार हाय आहे असे मानतात. केवल स्वतःच्या बुद्ध्इमत्तेच्या इगोसाठी लोक अधार्मिक होतात. धार्मिक लोक मूर्ख असतात आणि सगळे महान आअणि अतिबुद्धीमान लोक अधार्मिक असतात असे इंप्रेशन देण्यात अधार्मिक यशस्वी झालेले आहेत.
८. स्वतःस अज्ञातवादी म्हणणारे सर्वाधिक आहेत. त्यांच्या तुलनेत नास्तिक कमी आहेत. या लोकांना अकारण नास्तिकांत पकडल्याने धर्म कमी होत आहे असे वाटते.
९. सारे वैज्ञानिक जगतही सायंटिफिक डॉग्माजचे बळी आहे.
१०. ज्याला त्याज्य धर्म म्हणायचे आहे त्यातले घटक हळूहळू बदलत असतात. धर्म डायनामिक गोष्ट आहे. आजचे हिंदू, मुस्लिम, इ इ धर्म जाऊन वेगळ्या नावाचे धर्म येतील, त्यांचे आधार, स्वरुप, लोक एकत्र जुडण्याचे प्रकार, श्रद्धा, कृती इ इ वेगळे असतील. पण एकूणात मूर्खपणा तितकाच असेल (मंजे असू शकतो.). हे जे नवधर्म आहेत ते आपण मोजत नाहियेत म्हणून धर्म कमी होत आहे असे वाटत असू शकते.
११. प्रत्येक माणसाला पुरेसा वेळ मिळाला, त्याने आवश्यक तितके चिंतन केले, मग ईश्वर व धर्मविषयक मत बनवले, पुढे ते दृढ बनत गेले तर त्याला काही म्हणता येईल. आज जमाना खूप घाईत आहे. घाईत मत कुठेही जाऊ शकते.
१२. सेक्यूलरीझम आणि सहिष्णूता म्हणजे आपला धर्म सोडून देणे असा देखिल अर्थ बरेच लोक घेतात. उदा. ऑफिसात मला धर्म नसेल तर हळूहळू घरून देखिल जातो.
१३. धर्माचं दृश्य रुप मूर्खपणाचं आहे हे लोकांना फार झपाट्यानं कळत आहे. ती अर्थहिनता लागलीच धर्मातली आस्था कमी करण्यास मदत करते. परंतु सामान्य लोकांना धर्माचा खरा इंसेंटीव मानवी मूल्यांचा arbitrarily accepted स्रोत आहे हे उमगत नाही.