नारळाच्या शाईनमारू वड्या.

सर्वप्रथम या पाककृतीविषयी - इतर सगळ्यांना माझ्यापेक्षा चांगल्या नारळाच्या वड्या करता येतात आणि ती पाककृती माहीत आहे, याची जाणीव मला आहे. पण ही पाककृती शाईनमारू वड्यांची आहे, पारंपरिक पाककृती नव्हे.

पाककृतीसाठी लागणारं साहित्य : याचे दोन प्रकार करता येतील.
१. अत्यावश्यक :
परदेशी वास्तव्य, हे नसल्यास किमानपक्षी महाराष्ट्राबाहेर वास्तव्य
अमराठी आणि शक्यतोवर पाश्चात्य लोकांमध्ये उठबस
स्वयंपाकाचा कंटाळा
इंटरनेट आणि फोनची उपलब्धता, टेक्नोमंदपणाचा अभाव
चांगलं खाण्यापेक्षाही आरोग्यविघातक गोष्टी न खाण्याची हौस

२. पर्यायी (म्हणजे एका ओळीत लिहिलेल्या पदार्थांपैकी एक किंवा अधिक
नारळ, खोबरं, नारळाचा कीस (डेसिकेटेड कोकोनट), खोबऱ्याची वाळवलेली भुकटी - २
दूध, दुधाची भुकटी, पाणी ~ ०.५
बदाम, बदामाची पूड, बदामाचे काप, काजू, काजूची पूड, काजूचे काप - १
उकडून चुरलेला किंवा किसलेला बटाटा - ०.५
साखर, सॅक्रीन, स्टीव्हीया - ०.३
वेलची, जायफळ, केशर - झेपेल तेवढं
तूप, तेल, लोणी, लार्ड - उलुसं

यांतल्या अत्यावश्यक पदार्थांचं प्रमाण मोजता येण्यासारखं नाही. ते आपापल्या रुची आणि कुवतीनुसार वापरायचं आहे. परदेशी वास्तव्य, स्वयंपाकाचा कंटाळा, पाश्चात्य-परदेशी लोकांमधली उठबस, कॅलऱ्या मोजूनमापून खाणं आणि त्यासाठी प्रसंगी पारंपरिक लोकांना आवडणाऱ्या चवींना नावं ठेवणं, अशा गोष्टी आपापल्या आवडीनिवडीनुसार कराव्यात.

सर्वप्रथम एखाद्या परदेशात राहायला जावं. तिथे दिवाळी साजरी करण्यासाठीही विशेष स्वयंपाक करत नसल्यास उत्तम. पण आजूबाजूच्या परदेशी-पाश्चात्य लोकांसोबत उठबस वाढवावी. सगळेच परदेशी पाश्चात्य नसतात; पाश्चात्यांपैकी बहुतेकांना वेगवेगळ्या देशांतले पदार्थ चाखण्याची हौस असते. चिनी, थाई किंवा भारतीय लोक इतर देशांमधल्या पाककृतींबद्दल हळवे होऊन बोलताना बघितले आहेत का कधी? उलट ब्रिटिशांकडे पाहा! त्यांचा राष्ट्रीय अन्नपदार्थ चिकन टिक्का मसाला होता. तेव्हा आपल्या पाककृतीसाठी प्रेरणा म्हणून हे असे पाश्चात्य लोकच अत्यावश्यक आहेत. स्वयंपाकाचा कंटाळा, पारंपरिक पदार्थांमधला गूळ-साखरेचं प्रमाण पाहून डोळे फिरणं आणि पाश्चात्य या गोष्टी एकत्र केल्यास व्यवस्थित मिळून येतात, चांगल्या भिजलेल्या कणकेसारख्या! यांपैकी एकही घटक कमी असल्यास ते नासलेल्या दुधासारखे वेगवेगळे होतात.

तर अशा परदेशात राहायला गेल्यावर हौशी स्त्रियांचा वा पुरुषांचा वा माणसांचा गट शोधावा. हौशी माणसं कशी ओळखावीत - शनिवारी किंवा रविवारी संध्याकाळी एकत्र येणं, त्यासाठी कारपूलिंगची व्यवस्था करणं, भेटल्यावर अपेयपान करणं, भेटून जुगार खेळणं, जोरजोरात हसणं, असे गुणधर्म दिसल्यास ही माणसं हौशी आहेत, असं समजावं. अशा माणसांबरोबर पाककृती केल्यास चांगली होती.

त्यांच्या पारंपरिक सणाची वाट बघावी. मी सध्या अमेरिकेत राहते; इथे ख्रिश्चन फार माजल धर्माचे लोक बरेच असल्यामुळे ख्रिसमस हा सण जोरदार साजरा होतो. सणासुदीच्या वेळेस लोकांना निरनिराळ्या गोड गोष्टी (पांससा यांच्या नव्हे) खाव्याशा वाटतात. म्हणून लोक एकत्र भेटून विकत आणलेल्या वा स्वतः बनवलेल्या गोड वस्तूंची देवाणघेवाण करतात. असा मुहूर्त शोधावा. मुहुर्ताच्या एक आठवडा आधी, चाचणी म्हणून पाककृती करून पाहावी.

पर्यायी वस्तू कशा वापराव्यात -
सर्वप्रथम 'नारळाच्या वड्या' असे शब्द गुगलला द्यावेत. त्यातली पहिली पाककृती उघडून वाचावी आणि साखरेचं प्रमाण वाचून मनातल्या मनात परंपरांना (पुन्हा एकदा) नावं ठे‌वावीत. पर्यायी वस्तूंच्या यादीत जिन्नस वापरण्याचं प्रमाण आकारमानानुसार दिलेलं आहे. ते फार काटेकोरपणे वापरण्याची गरज नाही; मोजमापांत साधारण १०% त्रुटी असल्यासही पुरेशी शाईन मारता येईल.

पर्यायी सामान मावेल असं एखादं जाड बुडाचं भांडं घ्यावं. त्यात उलुसं तूप, (तेल, बटर, लार्ड) घालून बाकी सर्व पर्यायी सामान कढईत घालावं. गॅस लावावा. वेलची, जायफळ, केशर असले पदार्थ उशीरा घातले तरीही चालतात. हे सगळं मिश्रण मोठ्या प्रमाणावर असेल तर बराच वेळ ढवळत बसावं लागतं. तेव्हा एका हाताने ढवळताना दुसऱ्या हातात नियतकालिक किंवा फोन घेऊन वाचन सुरू करावं. अजूनही पायांना उभं राहणं यापलीकडे काहीही काम नाही; तेव्हा एकीकडे उड्या माराव्यात किंवा डावीकडे-उजवीकडे एकेक पाऊल टाकत, हातावर बांधलेल्या फिटनेस ट्रॅकरलाही कामाला बसवावं. उड्या मारणं पाककृतीसाठी उत्तम, कारण पायाचे स्नायू अधिक ताकदवान असतात, ते वापरून मोठ्या प्रमाणावर असलेलं मिश्रण हाताने ढवळणं सोपं जातं; पायाने संपूर्ण शरीर हलवायचं, पर्यायाने हात कमी कष्टांत हलतात.

मध्येच गॅस बारीक करावा आणि बेकिंग ट्रेला आणखी उलुसं तूप (तेल, बटर, लार्ड) लावून घ्यावं. पातेल्यातलं मिश्रण संतापून आपल्या अंगावर उडून यायला लागलं की त्यात वेलची, केशर, जायफळ घालता येईल. ते आधीच घातलेलं असेल तर हे मिश्रण बेकिंग ट्रेमध्ये पसरून द्यावं. मिश्रणाच्या वड्या पाडण्याचा क्षीण आणि पहिला प्रयत्न करावा. 'बघा, बघा, आमच्याकडे बदाम आहेत' अशी जाहिरात करायची असल्यास वड्यांवर बदामाचे काप पसरावेत. परदेशात लोकांना 'नट्सची अॅलर्जी'(!) असते. वड्यांवर भस्सकन बदामाचे काप सांडले की अशा लोकांना आपसूक वॉर्निंग मिळेल असा स्वतःचा समज करून घेता येतो. बेकिंग ट्रे अव्हनमध्ये सारून द्यावा. आता नारळाचा वास येणारे कपडे बदलावेत आणि दोन तास बाहेर जाऊन चालून यावं. याला पर्याय असतो की दोन तासांत आंघोळ करावी आणि खुशाल पाय ताणून देऊन उरलेलं नियतकालिक वाचावं.

दोन तासांनी येऊन ट्रेच्या मधोमध असणाऱ्या वड्यांपैकी एखादी उचलण्याचा प्रयत्न करावा. जिच्यामुळे वजन आणि अनारोग्य वारेमाप वाढतं अशी साखर कमी केली माणसांचा गुटगुटीतपणा आणि वड्यांचा खुटखुटीतपणा^१ कमी होतो, याचा व्यावहारिक अनुभव लगेच येईल. असा अनुभव घेतल्यावर ओव्हनमध्ये बेकिंग सुरू करावं. १००^०सेल्सियसवर २०-२५ मिनीटं बेक करून ट्रे तिथेच सोडून द्यावा. तोवर जेवणाची वेळ झालेली असेलच. मी जवळच्या 'टॉर्चीज'मधून टाको घेऊन आले. तुम्ही तुमच्या आवडत्या 'मेक्सिकन', 'पाकिस्तानी' किंवा कोणत्या दुकानातून जेवण घेऊन या. जेवणानंतर पुन्हा नियतकालिक किंवा टीव्ही.

पार्टीला जाण्याआधी घाईघाईत वड्यांचा ट्रे बाहेर काढावा. त्यांचा फोटो काढावा, हा असा.

मगाशी पाडलेल्या वड्या पुन्हा एकदा पाडाव्यात. वड्या हाताला किंचित लिबलिबीतच लागतात. पार्टीत इतरांनी आणलेल्या मिठाया आणि बिस्किटं कोरडी असतात. तिथे जाऊन यजमानांना "मी विसरले; माझ्या वड्यांवर 'फ्रीजात ठेवा' अशी चिठ्ठी लावायची आहे", असं म्हणावं. ती साटोपचंद्रिका स्वतःच्या हाताने अशी चिठ्ठी लिहेल. आपण लगेचच गटात एकट्या पडू नये म्हणून "मी स्वतः बनवल्यात वड्या" असं जाहीर करावं. पार्टीतल्या साटोपचंद्रिका पाश्चात्य असल्यामुळे आपल्यावर खूष होतात. आपल्या वड्या खायला आल्या की आपण मख्ख चेहऱ्याने जाहीर करावं, "ही तशी पारंपरिक पाककृतीच आहे, पण साखर कमी घालायची म्हणून मी थोडा मॉडर्नपणा केला. नाही तर मी नाही त्यातली!" मग सगळ्या आपल्या दिशेने बघतात; आपलं वजन, आकारमान सगळंच कमी झालेलं आहे हे लक्षात घेतात आणि विचारतात, "काय काय आहे यात?" मग आपण धोरणीपणाने फक्त पर्यायी साहित्याची यादीच द्यावी. मजबूत हाडापेराची एखादी गोरी स्त्री कॉमेंट करेल, "अय्या, म्हणजे हेल्थीच म्हणायच्या की या वड्या! आणि साखर कमी आहे का? मग मी दोन वड्या घेते."

"जरूर," असं म्हणताना आपण चेहरा निर्विकार ठेवण्याच्या प्रयत्नात असतो; पण तसं न करता समोरच्या सोफ्यावरच्या, ख्रिसमसी लाल-हिरव्या आनंदात बुडालेल्या, मेकपधारी स्त्रीच्या चेहऱ्यावर असलेला तुपाळ आनंद आपल्या चेहऱ्यावर चोप्य-पस्ते करण्याची पराकाष्ठा करावी. आपल्याला ते जमलं नाही तरी हरकत नाही; प्रयत्न करणं महत्त्वाचं.

ख्रिसमस असतो, पार्टी असते, सगळ्यांनी थोडथोडी घेतलेली असतेच.

१. या भिकार न-विनोदाबद्दल माझ्याकडे काहीही सबब नाही. सॉरी.