गद्य

महाराष्ट्रात समुद्रकिनाऱ्याला जवळपास समांतर अशी सह्याद्रीची रांग आहे, सह्याद्रीच्या आणि समुद्राच्या मधल्या पट्टीला 'कोंकण' असे म्हणतात, सह्याद्रीच्या मूळ रांगेला काटकोन करून काही दुय्यम/तिय्यम रांगा समुद्रापर्यंत पोचतात, कोंकणात खूप पाऊस पडतो इत्यादी गोष्टी सर्वांना माहीत आहेतच.

सकाळचे जेमतेम नऊ वाजत होते. परंतु सूर्य ३१ मार्चला तडफेने देयके मंजूर करणाऱ्या सार्वजनिक बांधकाम खात्यातल्या (अथवा महापालिका अथवा अन्य 'खाण्या'सारख्या खात्यातल्या) कारकुनासारखा झटून कामाला लागला होता. डांबराचा काळेपणा त्याकडे पाहताच थेट मस्तकाला भिडत होता.
देवळात लगबग सुरू होती. फुलांचा, धुपाचा, तेलाचा, नारळांचा असे संमिश्र वास दरवळत होते.

सळसळणारा, विशाल आणि डेरेदार असा तो वटवृक्ष, वार्‍या पावसाला थंडीला तोंड देत युगानुयुगे मोठ्या दिमाखात ऊभा होता.किती युगे लोटली तो जन्मून ते एक तो जाणत होता किंवा मग ब्रह्मदेवाच. त्याची पाळेमूळे जमिनीत खोलवर आणि दूरदूरवर पसरली होती तर शाखाविस्तार दूरदूरवर तसेच ऊंचच ऊंच असा आकाश भेदून विस्तारला होता. त्याचा पसाराच इतका मोठा होता की अनेक पक्षी-पोपट, बुलबुल, चंडोल,चक्रवाक, चिमण्या, कोकीळांनी त्याचा आसरा घेतला होता.

"काय गं, डेंटिस्टचा जीव घेऊन झाला का? पैसे तरी दिलेस का त्याचे?" मला सहन करू शकणारे ठराविक दोन चार लोक सोडले तर इतरांचा त्यांना भेटल्यावर जीव घेते अशी समीरची थिअरी आहे.

“आता कॉफी स्ट्रॉने पी. नाहीतर दात पिवळट होतील पुन्हा.” चारुता सुंदर दिसण्यापलिकडे काही जग आहे गं.
"पण तू डेंटिस्टकडे का गेली होतीस? तुला दातांचा काही त्रास होतोय का?" प्रसाद अशी आपुलकीयुक्त चौकशी करायला लागला की मला किळस येते. पण यावेळेस मलाच मनातलं बोलायची गरज होती.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी उठून निघायचे होते. रात्री बराच वेळ झोप आली नाही. सकाळी उठून स्वच्छतागृहांसमोर रांग लावण्यात बराच वेळ गेला. 'माकाकु'वर दया दाखवून मी माझा आलेला नंबर त्याला देऊन टाकला. नाहीतर त्याची खाकी हाफपँट पिवळी व्हायची वेळ आली होती. बिचारा आयुष्यात कधीच 'हॉस्टेल', 'ट्रेक' असल्या गोष्टींच्या वाट्याला गेला नव्हता.

गोव्याला जायचे ठरल्यावर आम्ही इतरांना नाक खाजवून दाखवायला मोकळे झालो. जी काही दोनेक आठवड्यांची लेक्चर्स उरली होती ती आम्ही देवामंगेशाला दान करून टाकली आणि राहुल नि अलकामधले मॅटिनी-रेग्युलर असे मिळून चार शो पाहिले. तेवढ्यात शुक्रवार आला नि सगळे चित्रपट बदलले. मग परत चार पाहिले.

मिरवणुकीची सुरुवात मंडईतून होणार होती. प्रशांतच्या वेस्पावरून आम्ही पोचलो नि 'आर्यन' सिनेमासमोर थांबलो. बर्‍याच वेळाने महापौर, पोलिस आयुक्त आदि लवाजमा आला. मानाच्या पहिल्या गणपतीची पूजा झाली आणि मिरवणूक सुरू झाली. मिरवणूक यथातथाच होती. सिटीपोस्ट चौकात पोचेस्तोवरच दीड तास गेला. मला अचानक जाम कंटाळा आला. मी प्रशांतला म्हणालो, "भाड्या, एवढे काय प्रसिद्ध आहे या मिरवणुकीत? वैताग नुसता च्यायला".
"हो ना यार, मलाही कंटाळाच आलाय". प्रशांतचे हे एक बरे होते. त्याला स्वतःचे असे मत नसे. मी जर 'मिरवणूक किती छान आहे' असे म्हणालो असतो तर त्याने तरीही री ओढली असती.
"कंटाळा आलाय तर काय करायचे ते सांग".

बारा नव्हे, पण सहा गावांचे पाणी चाखून (आणि व्यवस्थित पचवून) मी अखेर पुण्याला महाविद्यालयीन शिक्षणासाठी दाखल झालो.
तसा मी आधी पुण्याला राहून गेलो होतो. पण जेमतेम सहा महिन्यांसाठी. आणि एखाद्या ठिकाणी किमान साडेसात महिने राहिल्याखेरीज ते ठिकाण पाणी चाखण्या/पचविण्याच्या यादीत न घालण्याचा पोर्तुगीज रिवाज मी तरी निष्ठेने पाळतो.

'मेक इन इंडिया'चा घोष दुमदुमणे आता जरा कमी झाले आहे. पण जुनाट दम्याप्रमाणे ही घोषणा परत उसळून येण्याची शक्यता फार आहे. शहरी मध्यमवर्ग नावाची बाजारपेठ आपल्याला परत काबीज करायची आहे ही शुद्ध भाजपमधल्या भैकूंना आली की. अर्थात त्यावेळी दुसरी अजून जास्त चमकदार घोषणा सुचली नाही तर.
तोवर तरी 'मेक इन इंडिया' हा आपला गांजा आहे. जरा ही चिलीम उघडून बघू या आत काय दिसतेय ते.
'मेक इन इंडिया' ही घोषणा उत्पादनक्षेत्राला उद्देशून केलेली आहे. कुठल्याही उत्पादनव्यवस्थेसाठी तीन गोष्टी गरजेच्या असतात. भांडवल, मूलभूत सुविधा आणि योग्य मनुष्यबळ.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Saraswati.jpg
.
मिनेपोलिसचे एक मंदीर आहे. ज्यात सर्वच अमेरिकन देवळांप्रमाणे महावीर ते दत्त ते मारुती ते नवग्रह व अधे मध्ये येणाऱ्या अन्य सर्व देवॆदेवतांचॆ रेलचेल आहे. सर्व भक्तांना खूष ठेवावं लागतं शेवटी. ते एक जाउ दे. पण या देवळातील सरस्वती अतिशय सुमुखी आहे, तेजस्वी व प्रेमळ मुद्रा यांमुळे मला ती विलोभनीय वाटते. त्या देवळात अन्य कोणाही देवतेचे दर्शन घेण्याआधी मी सरस्वतीचे दर्शन घेते. आणि शेवटी परत तिच्या समोर बसून तिचे रुपडे न्याहाळते. मग घरच्यांनी घाइघाइ केली की निघावेच लागते.पण तिचे रुप साठवून मन काही भरत नाही.
.