दखल
#ऐसीअक्षरे #दिवाळी२०२३
दिवाळी अंक पाहिलात का?
दिनवैशिष्ट्य
१५ मे
जन्मदिवस : संगीतकार मोंतेव्हेर्दी (१५६७), समाजसुधारक, तत्त्वज्ञ देवेंद्रनाथ टागोर (१८१७), 'ऑझ'लेखक एल. फ्रँक बॉम (१८५६), क्यूरी परिणाम आणि रेडीयम शोधणारा नोबेलविजेता पिएर क्यूरी (१८५९), 'मेकॅनो' शोधणारा फ्रँक हॉर्नबी (१८६३), लेखक मिखाईल बुल्गाकोव्ह (१८९१), समीक्षक रा. श्री. जोग (१९०३), क्रांतिकारक हुतात्मा सुखदेव थापर (१९०७), अभिनेता जेम्स मेसन (१९०९), एव्हरेस्टवर पहिली यशस्वी चढाई करणाऱ्या एडमंड हिलरीचा सहाय्यक तेनसिंग नोर्गे (१९१४), अभिनेता जॉनी वॉकर (१९२३), छायाचित्रकार रिचर्ड अॅव्हेडॉन (१९२३), नाटककार पीटर शॅफर (१९२६), चित्रकार व शिल्पकार जॅस्पर जॉन्स (१९३०), अभिनेत्री माधुरी दिक्षित (१९६७), अभिनेता शायनी आहुजा (१९७४), टेनिसपटू अँडी मरे (१९८७)
मृत्युदिवस : कवयित्री संत जनाबाई (१३५०), कवयित्री एमिली डिकीन्सन (१८८६), चित्रकार व शिल्पकार कासिमिर मालेव्हिच (१९३५), चित्रकार एडवर्ड हॉपर (१९६७), स्वतंत्र भारताचे पहिले लष्करप्रमुख फिल्ड मार्शल करिअप्पा (१९९३), लोककवी आणि शाहीर वामनदादा कर्डक (२००४), लेखक कार्लोस फ्युएन्टेस (२०१२), वारली चित्रकार जिव्या सोमा मशे (२०१८)
---
विश्व कुटुंबसंस्था दिन
जागतिक सदसद्विवेकी आक्षेप (Conscientious Objection) दिन
स्वातंत्र्यदिन : पराग्वे (१८११)
१२५२ : पोप इनोसंट चौथा याने फतवा काढून ख्रिश्चन धर्म न पाळणाऱ्यांचा शारीरिक छळ करण्याची मुभा दिली.
१६१८ : योहानेस केप्लरने आधी अग्राह्य मानलेल्या ग्रहगतीच्या तिसऱ्या नियमाची पुष्टी केली.
१७१८ : जेम्स पकल याने मशीनगनचे पेटंट घेतले.
१८३६ : फ्रान्सिस बेली याने सूर्यग्रहणाच्या वेळी चंद्रावरच्या दऱ्यांमधून येणारा प्रकाश (बेलीज बीड्स) याचे प्रथम निरीक्षण केले.
१८६९ : अमेरिकन स्त्रियांना मताधिकार मिळण्यासाठी सुझन अँथनी आणि एलिझाबेथ स्टँटन यांनी संघटना स्थापन केली.
१८८९ : आयफेल टॉवर जनतेसाठी खुला.
१९०८ : लो. टिळकांवर ज्यामुळे राजद्रोहाचा खटला चालला तो अग्रलेख ('देशाचे दुर्दैव') केसरीत प्रकाशित झाला.
१९११ : 'स्टँडर्ड ऑईल'च्या एकाधिकारशाहीच्या विरोधात न्यायालयाचा निवाडा; कंपनीचे पुढे सात तुकडे झाले.
१९२८ : 'प्लेन क्रेझी' या लघुपटाद्वारे वॉल्ट डिस्नेच्या मिकी आणि मिनी माऊस ह्या व्यक्तिरेखांचे पडद्यावर पदार्पण.
१९४० : मॅकडॉनल्डने आपले पहिले उपहारगृह सॅन बर्नार्डिनो येथे सुरू केले.
१९४१ : दोस्त राष्ट्रांच्या पहिल्या जेट विमानाचे उड्डाण.
१९४८ : इजिप्त, ट्रान्सजॉर्डन, सिरिया, इराक व सौदी अरेबियाने इस्राएल निर्मितीमुळे इस्राएलवर हल्ला केला.
१९५७ : यु.के.ने हायड्रोजन बॉंबची चाचणी केली.
१९५८, १९६० : रशियानं स्पुतनिक ३ आणि ४ या उपग्रहांचे यशस्वी प्रक्षेपण केलं.
१९७२ : १९४५पासून अमेरिकेच्या सामरिक अधिपत्याखाली असलेल्या ओकिनावा बेटसमूहाचा ताबा परत जपानकडे गेला.
१९८० : गोदावरी या संपूर्ण देशी पाणबुडीचे जलावतरण.
१९८८ : आठ वर्षांपेक्षा जास्त काळाच्या लढाईनंतर अफगाणिस्तानातून सोव्हिएत लाल सैन्याच्या माघारीची सुरुवात.
२००८ : कॅलिफोर्नियात समलिंगी विवाहांना मान्यता. मॅसॅच्युसेट्सनंतर अशी मान्यता देणारे ते अमेरिकेतील दुसरे राज्य ठरले.
दिवाळी अंक २०२३
आवागमन (navigation)
सध्या कोण कोण आलेले आहे?
सध्या 0 सदस्य आलेले आहेत.
प्रतिक्रिया
या निमित्ताने रेड एफएम मुंबई
या निमित्ताने रेड एफएम मुंबई या रेडिओ स्टेशनची ती भन्नाट "सन्नी लिओनी के ऑफिशियल संस्कृतिरक्षक" जिंगल आठवली..
इथे लिहावी अन तुनळी एम्बेड करावी का .. की नकोच ?!
आहे मात्र खासच.
आहे मात्र खासच. लिहा.
लिहा.
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
आख्ख्या मुंबईने ती रेडिओवर
आख्ख्या मुंबईने ती रेडिओवर अनेकदा ऐकलेली असल्याने खास लपवण्यासारखे काही नसावे. तरीही चावट द्वयर्थी इ इ आहे अशी वॉर्निंग डिस्क्लेमरादि देऊन इथे टाकतो. सार्वजनिक जागी अजिबातच प्ले करु नये.:
पण हसणे टाळता आले असल्यास सांगा. आय डोंट थिंक यू कॅन रेझिस्ट लाफिंग.
बाप रे
बाप रे
अन डेंजरस हे की ती ट्युन अन शब्द डोक्यात बसतात
आज सकाळी चालताना ते "बडे बडे - खडे खडे" गुणगुणत जात होते नशीब इथे कोणाला कळत नाही.
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
आयला, पुण्यातली सनातनी
आयला, पुण्यातली सनातनी स्टेशनं असलं काही लावत नाहीत...
आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !
(No subject)
हाहाहा. चारोळी म्हणजेच
हाहाहा.
चारोळी म्हणजेच Limerick का?
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
नाय रे ब्वॉ!
मुळात चारोळी चार ओळींची असते, तर लिमरिक पाच; लिमरिकचा यमकप्याटर्न अअबबअ असा असतो, त्याला मीटरची निश्चित अशी काही बंधने आहेत (जी नक्की काय आहेत, बोले तो कोणत्या ओळींत नेमक्या किती मात्रा वगैरे, ते मला ठाऊक नाही, परंतु बबवाल्या ओळींच्या मात्रा अअअवाल्या ओळींच्या मानाने बर्याच कमी असतात, असे ढोबळमानाने म्हणता यावे.), शेवटच्या ओळीत ट्विस्ट असणे अपेक्षित असते, वगैरे वगैरे.
शिवाय, असे बंधन नसले, तरी बहुतांश लिमरिके ही अश्लील असतात (किंवा, ओढूनताणून कसेही करून (इंग्रजीतून) काहीतरी भयंकर अश्लील लिहू पाहणारी मंडळी ही सहसा लिमरिक या फॉर्मकडे आकृष्ट होतात, असे म्हणू या.), आणि अशी लिमरिके रचू पाहणारी मंडळी ही उत्साहाच्या भरात सहसा मीटरच्या नियमांची आईमाई एक करतात, असे निरीक्षण आहे.
(अवांतर: आज चारोळी म्हणजे लिमरिक का म्हणून विचारताय, उद्या हायकू म्हणजे शार्दूलविक्रीडित का म्हणून विचाराल, परवा सी म्हणजे कोबॉल का१ म्हणून, तेरवा वरणभात म्हणजे सुकी मासळी का म्हणून... कोठे जाऊन थांबणार हे सगळे??????)
जाता जाता: जरा त्यातल्या त्यात बर्या लिमरिकचे काही नमुने, सर्वांच्या(च) आस्वादाकरिता:
There was a young girl of Madras
Who had the most beautiful ass
But not as you'd think
Firm, round and pink२
But grey, with long ears, and eats grass.
किंवा, हे किंचित अधिक अश्लील आहे (आधीच बजावून ठेवतोय!):
A honeymoon couple from Nantucket
Went to bed - and did they ruck it!
In the morning said he
"Do you feel like some tea?"
She said "More like a billposter's bucket!"
(समझने वालों को, इ.इ.)
बोला! हे असले काही करून दाखवण्याची ताकद आहे तुमच्या चारोळीत???
..........
१ हा प्रश्न मला विचारण्यात आलेला आहे.
२ मद्रासच्या मुलीचे अॅस, फर्म आणि राउण्ड एक वेळ ठीक आहे, पण, पिंक??????
हूँ!
असली लिमेरिके तर आमच्याकडे मोरोपंती काळापासूनच आहेत, हेच अज्ञातकर्तृ उदाहरण पहा.
यतिनें न वागवावा चित्तांत अल्पहि मोड कामाचा |
सुरतीं घातक जैसा युवदांपत्यासि मोडका माचा ||
बाकी 'सर्व भाषांची जननी' संस्कृतातही अनेक ज्ञानहेमकण सापडतीलच. ते एक असो.
तूर्त तुम्ही उपस्थित केलेल्या पिंकापत्तीबद्दल बोलावयाचे झाले तर पीडनोत्तर पिंक का बरे होणार नाही?
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
अनापेस्ट गण, ३-३-२-२-३ गणांच्या ओळी, यमके अअबबअ
लिमरिकचे "शुद्ध" स्वरूप म्हणजे
त्र्यक्षरी अनापेस्ट गण, बहुधा सर्व गण अनापेस्ट नसतात. परंतु त्र्यक्षरी गण खास ( ललगा-ललगा... / लगाल लगाल... /)
३-३-२-२-३ गणांच्या ओळी,
ओळींत यमके अअबबअ
विकिपीडियामधून लक्षणपद :
Writing a |१ Limerick's |२ absurd, |३
Line one and |१ line five rhyme |२ in word, |३
And just as |१ you've reck'ned |२
They rhyme with |१ the second; |२
The fourth line |१ must rhyme with |२ the third. |३
धन्यवाद
माहितीबद्दल धन्यवाद.
(फक्त, तेवढी ती अनापेस्ट भानगड कळली नाही.)
अनापेस्ट
अनापेस्ट म्हणजे तीन अक्षरांचा संच, अनुक्रमे वजन "लघु-लघु-गुरु" असे.
अगदी "नियमित" लिमरिक चा नाद-लय येणेप्रमाणे :
ललगा ललगा ललगा
ललगा ललगा ललगा
ललगा ललगा
ललगा ललगा
ललगा ललगा ललगा
असे क्वचितच असते.
त्यातल्या त्यात असे असते :
लगा ललगा ललगा (इट् 'वॉझ् | सच् अ 'शेम् | दॅट् द 'मॅन् |)
लगा ललगा ललगा (वॉझ् 'बेंट् | ऑन् द 'सैड् | ऑव् द 'कॅन् |)
लगा ललगा (ही 'हॅड् | यू कुड् 'से | )
लगा ललगा (बिन् 'ड्रंक् | थ्रू द 'डे |)
लगा ललगा ललगा (अँड 'देन् | डिड् द 'ट्विट् | हिट् द 'फॅन् |)
@ धनंजय - इंग्रजीतील गण (अवांतर)
उपयुक्त माहितीसाठी धन्यवाद.
देवनागरीत लघु-गुरू हे र्हस्व-दीर्घाशी, अकारान्त-आकारान्ताशी जोडले आहेत. म्हणजे लिपी ही किती काळ अक्षराचा ध्वनी लांबवायचा हे दर्शविते. इंग्रजीत तसे नाही.
उदाहरणार्थ, तुम्ही दिलेल्या ओळींत
लगा ललगा ललगा (इट् 'वॉझ् | सच् अ 'शेम् | दॅट् द 'मॅन् |)
हे उदाहरण पाहा. दॅट् आणि मॅन् यांचे स्पेलिंग, उच्चार (आणि देवनागरी लिखाणही !) समान आहे. तरी त्यांचे उच्चार - दॅट् आणि मॅsन् असे केल्याशिवाय अनुक्रमे लघु आणि गुरू असे वर्गीकरण शक्य नाही. म्हणून प्रश्न आहे की तिथे इंग्रजीत लघु-गुरू ठरविण्यासाठी काही ठोस नियम आहे का ?
स्ट्रेस टाइम्ड
इंग्रजी ही त्यातल्या त्यात "स्ट्रेस टाइम्ड" भाषा आहे.
परंतु गणांची नावे त्यांनी ग्रीक-लॅटिनातून घेतली आहेत.
ऱ्हस्वाच्या ठिकाणी निराघात, दीर्घाच्या ठिकाणी साघात, असा बदल मानून गणांची नावे तीच वापरतात.
स्ट्रेस टाइम्ड भाषांमध्ये वैशिष्ट्य हे, की अनेक निराघात अक्षरे एकापाठोपाठ एक आल्यास ती भराभर उच्चारून, पुढचे साघात अक्षर ठेक्यात येण्याची प्रवृत्ती असते.
----
साघात अक्षर कुठले ते भाषेच्या ओळखीतून, किंवा शब्दकोशातून कळते. पदात फारफारतर एकच साघात अक्षर असते, वगैरे ढोबळ नियम असतात, खरे. परंतु सर्वनामे वगैरे कधी पूर्ण निराघात होतात, ते भाषेच्या चांगल्या ओळखीनंतरच कळते
धन्यवाद, मलाही आज बर्याच
धन्यवाद,
मलाही आज बर्याच माहित नसलेल्या गोष्टींची माहिती मिळाली
हाहाहा this one is funny too.
हाहाहा this one is funny too. नेटवर बर्याच आहेत. पण ही एकच देतेय -
I had me a wench from East Broint
Who bade me her skin to anoint
The girl had arthritis
And so I decided
She wouldn't mind one more stiff joint.
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
पांचोळ्या
वसते मिरजेत लता
नसते गरजेत स्वता
पण नाक कसे
पटकन् खुपसे
कुठली गुपिते कळता
---
पुलियावरती सविता
सुचते तिजला कविता
"लुगडं सुकलं
फिरुनी भिजलं
नदियामधि तूच व्हता"
(पुलिया - छोटा पूल ; नदिया - छोटी नदी ; व्हता - "होता"चे ग्रामीण बोलीतील [येथे ग्राम्य] रूप)
(सवितेला नक्की सर्दी होईल. म्हणून हा प्रतिसाद या धाग्यात सुसंदर्भ मानावा.)
तुफान! वरची "पांचाली" आणि
तुफान!
वरची "पांचाली" आणि आधीची चर्चा दोन्ही खासच!
- ऋ
-------
लव्ह अॅड लेट लव्ह!
मिरजेच्या उल्लेखासाठी इन
मिरजेच्या उल्लेखासाठी इन अॅडिषन टु काव्यगुणरिलेटेड थिंग्ज, पेश्शल आभार.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
ऐसीवरती नेमेचि चर्चासुकाळ
ऐसीवरती रोजची चर्चा
पाऊस पडला जर-तरचा
गर्दभश्रोणी
ऋणश्रेणी
जाता येता आहेर घरचा
(जमलीय का पांचटिका?)
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
वात्रटिका की पांचटिकाभरुनि
वात्रटिका की पांचटिका
भरुनि पाचां ओळित टीका
खौचट शेरे
आणि ताशेरे
त्यातचि ही काव्यवाटिका
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
...
@आदूबाळ, @बॅटमॅन,
अॅज़ फार अॅज़ आशय गोज़, प्रयत्न स्तुत्य आहे, परंतु तेवढा तो मीटर जमला तर घासूनपुसून घ्या ब्वॉ. (अमूकच मीटर पाहिजे असे नाही, कुठलाही मीटर चालेल, पण तो धड असू द्या. तूर्तास म्हणजे लयीत म्हणताना मध्येच अडखळल्यासारखे होते. असो.)
?
काय की. तूर्तास तरी दोन्ही पांचोळ्या कटावलाईक चालीत म्हणून पाहता बसताहेत तशा.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
...
'आणि ताशेरे'मध्ये अंमळ धडपडायला झाले. असो.
(अवांतर: तूर्तास दोघांसही उत्तेजनार्थ 'मार्मिक' दिलेली आहे. मीटर सुधारल्यास सुधारित प्रतिसादांस 'भडकाऊ' देईन. प्रॉमिस! (लौंग के तेल वाला!))
हम्म, रैट्ट. ते झाले
हम्म, रैट्ट. ते झाले खरे.
"खौचट शेरे
आणिक येरे"
ही दुरुस्ती केलेली आहे.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
अहो नबा कसला हो मीटर If you
अहो नबा कसला हो मीटर
If you say I'll deter
श्रेणीखेचक
काव्यवेचक
टॉम डिक हॅरी न* पीटर
--------
*पायमोडका न. मला टायपता आला नाही.
********
It is better to have questions which don't have answers, than having answers which cannot be questioned.
देश्यांग्लिकी
नबा हो मीटरनविसा
छळसि जनां का खविसा
खालि टीपक
नेत्रभंजक
थांब जरा त्वां येथ असा
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
'खाते' या सदरात 'मिळालेल्या
'खाते' या सदरात 'मिळालेल्या श्रेणी' असा एक ट्याब आहे. त्याच्याच जोडीला मिळालेल्या श्रोणी, म्हणजे तुमचा किती प्रतिसादांना ती जागा दाखवली गेली, हे देखील टाकावं का?
आधी रोटी खाएंगे, इंदिरा को जिताएंगे !
मन नेवेश्तम"के दाश्तम?"ब-तू
मन नेवेश्तम
"के दाश्तम?"
(ऊ) ब-ऊ अस्त
ब-मन नियस्त
दिलम रा शिकस्त.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
!
जरि या मराठमोळ्या । 'न'विबास बोध व्हावा,
तरि फारशी-मराठी । मज कोश पाठवावा.
अर्थ साधारणपणे
मी लिहिले,
मजजवळी कवण?
ती त्याजजवळी
न मजजवळी
दिल तिये तोडिले मम.
व्याकरणात चुका असू शकतात, नव्हे असतीलच बहुधा. कारण पहिलाच प्रयत्न आहे.
माहिष्मती साम्राज्यं अस्माकं अजेयं
नको नको रे सदस्या असा धिगाणा
नको नको रे सदस्या
असा धिगाणा या धागा
वाट्टेल त्या चारोळ्या
अन अशा लाइमरिका
जीव येई मेटाकुटा
उमगले स्वप्नांचे मर्म मला, ना हा परका ना अपुला
कोणी मृत्युलोकीचा योगी, अशीच लहर म्हणून आला
असाच पळभरासाठी टेकला, शेकत गर्भाची धुनी...
उद्या तिला सर्दी होणार आणि
उद्या तिला सर्दी होणार आणि सर्दी संसर्गजन्य असते हे मान्य, पण जरा शॉर्ट टर्म विचार करायला पण शिका ना.
सही: पुरोगाम्यांना लॉजिक माफ असतं.