विज्ञान

सध्या सुर्यास्तानंतर नुस्त्या डोळ्यांनी हा धुमकेतू दिसत आहे. दिवसेंदिवस धुमकेतू फिकट होत जाईल.

धुमकेतु नुकताच सुर्यामागून प्रदक्षिणा पुर्ण करून परतीच्या मार्गाला लागला आहे. 12 ऑक्टोबर दरम्यात धुमकेतू पृथ्वीच्या सर्वात जवळ होता.

सध्या सुर्योदया नंतर 30-40 मिनिटे साधारण सुर्यास्ताच्या दिशेला हा धुमकेतू पाहता येईल. काल मी घेतलेले फोटो इथे देत आहे. फोटो वर क्लिक केल्यास मोठा फोटो दिसेल.

माणसात ‘स्वत्व’ (self) असे काही असते का?

आपण जेव्हा झोपतो तेव्हा ती नाहीशी होते. जागे होतो तेव्हा परत आपोआप आलेली असते. काही वेळा स्वप्नात येते. काही वेळा स्वप्नच गायब झालेले असतात. हे शरीर माझेच आहे व मीच त्याचे नियंत्रण करत आहे याची जाणीव देणारे असे काही तरी आपल्यात असावे. त्यामुळे आपण आपली वेगळी ओळख पटवून देत असतो. हीच ओळख आयुष्यभर आपली सोबत करते; काही वेळा अनुभवांच्या आठवणीतून व काही वेळा भविष्यात डोकावून. हे सर्व एखाद्या गाठोड्यासारखे वाटते. तेच कदाचित आपल्यातील ‘स्व’ची जाणीव असू शकेल.

माझ्यात जाणीव आली कुठून?

मी होलोग्रामसदृश प्रतिमा असेन का?

हे विश्व फक्त आपल्यासाठीच आहे का ?

आपण (बुद्धिमान सजीव) या विश्वात एकटेच आहोत का?

निरभ्र आकाशाकडे रात्रीच्या वेळी पाहत असताना आपल्याकडेही कुणीतरी पाहत असतील असा भास होण्याची शक्यता आहे. लुकलुकणारे तारे कुणाचे तरी डोळे नसतील ना असे वाटण्याची शक्यता आहे. कदाचित त्या देदीप्यमान, विस्मयकारक ठिणग्यांमधूनच – ज्याला आपण चेतना म्हणतो त्यातूनच – आपल्या अस्तित्वाला आकार मिळाला असावा.

मुळात हे विश्व अस्तित्वात का आहे?

मानवी अस्तित्वाविषयीचे काही प्रश्न या लेखमालिकेत आपण खालील प्रश्नाविषयीची माहिती घेणार आहोतः

आपला अबोल सांगातीः अनकॉन्शियस माइंड

आपण – मानव प्राणी म्हणून – आपल्यातील जाणिवाच्या वैशिष्ट्याबद्दल नेहमीच गर्व बाळगत असतो. आणि त्यात काही गैरही नाही. परंतु या जाणीव क्षमतेचा विचार करताना आपण नेहमीच आपल्या निर्णय प्रक्रियेवर परिणाम करत असलेल्या अनकॉन्शियस माइंडच्या क्षमतेला विसरतो. अनकॉन्शियस माइंड लक्षणीय प्रमाणात आपल्या जाणीव क्षमतेत भर घालत असते.

मला माहित आहे हे माहित असणे किती चांगले!