विज्ञान

काल खगोलशास्त्रज्ञांच्या एका गटाने Event Horizon Telescope वापरून आपल्या आकाशगंगेच्या केंद्रस्थानी असलेल्या महाकाय कृष्णविवराचा (ज्याचं वस्तुमान सूर्याच्या चाळीस लाखपट आहे!) फोटो प्रसिद्ध केला. त्यानिमित्ताने हे कसं केलं आणि ह्याचा अर्थ कसा लावायचा ह्याच्याबद्दलच्या काही प्रश्नांची उत्तरं द्यायचा इथे प्रयत्न करतो.

आपल्या मेंदूत संदेशवहन दोन प्रकारे होते: पेशींमधून निघणाऱ्या "धाग्यांमधून " सरळ विद्युतप्रवाहच जातो. पण या धाग्यांच्या मध्ये गॅप असते, जिला सायनॅप्स असे नाव आहे. या गॅप मध्ये एका बाजूने लहान रासायनिक संयुगे सोडली जातात, जी दुसऱ्या बाजूच्या रिसेप्टर नावाच्या खोबणीला चिकटून पुढचा विद्युतप्रवाह निर्माण करतात. या संयुगांना "न्यूरो-ट्रान्समीटर" असे नाव दिले जाते. मेंदूत किमान सत्तर अशी संयुगे सापडली आहेत, पण त्यातले एक अत्यंत महत्वाचे संयुग म्हणजे डोपामीन .

SGLT2i नावाचा औषधांचा वर्ग जो वर्ग मधुमेहासाठी बाजारात आला आहे (empagliflozin, dapagliflozin, canagliflozin etc.) ,त्यांचे मधुमेह-प्रणित किडनी आणि हृदय रोगावर नवे आणि महत्वाचे परिणाम आढळले आहेत.
आपली किडनी आधी सर्व रक्त फिल्टर करते , आणि मग त्या फिल्टर्ड पाण्यातल्या उपयुक्त गोष्टी परत शोषून घेते.
पण मधुमेहात जेंव्हा रक्तात ग्लुकोजचा अतिरेक होतो, तेंव्हा बरेचसे ग्लुकोज असे परत शोषून घेतेले जाणे अनिष्ट ठरते. या परत शोषून घेण्याच्या प्रक्रियेला ही औषधे प्रतिबंध करतात. ग्लुकोज मूत्रावाटे फेकून दिले जाते आणि त्याचे रक्तातले प्रमाण कमी होते, असा हा उपाय असतो.

युक्लिडची अजरामर कृतीः एलिमेंट्स

No employment can be managed without arithmetic, no mechanical invention without geometry.
----Benjamin Franklin

शून्याच्या शोधात...

Black holes are where God divided by zero.

– Albert Einstein

No number before zero. The numbers may go on forever, but like the cosmos, they have a beginning.
-Giuseppe Peano

केऑस(अनागोंदी) मधील सुसंगतीच्या शोधात

Chaos often breeds life, when order breeds habit.
-Henry Adams

गणितच जगलेली एम्मी नोएथर

I am not a woman mathematician, I am a mathematician.
- Emmy Noether

गणिताच्या अचूकतेचा अंत (व संगणकीय प्रणालीचा उदय)

We must know. We will know.
David Hilbert

गणितविश्वातील महान क्रांतीकारकः आयझॅक न्यूटन

I do not frame hypothesis.
Issac Newton

तंत्रज्ञानविश्वात क्रांती घडविणारा फोरियर

Fourier’s Theorem … is not only one of the most beautiful results of modern analysis, but it may be said to furnish an indispensable instrument in the treatment of nearly every recondite question in modern physics. To mention only sonorous vibrations, the propagation of electric signals along a telegraph wire, and the conduction of heat by the earth’s crust, as subjects in their generality intractable without it, is to give but a feeble idea of its importance.
— Baron William Thomson Kelvin